Alþýðublaðið - 15.01.1952, Blaðsíða 4

AB-AIþýðublaðið 15. janúar 1952.
Iskyggilegur vöxtur atvinnuleysisins
FRÉTTIR af hinu ört vax-
andi atvinnuleysi eru nú orðn
ar daglegur \úðburður. Á
föstudagskvöld voru kunn
úrslit síðustu atvinnuleysis-
skráningarinnar á Siglufirði,
sem hefur sér í lagi orðið hart
úti undanfarið. Þar reyndust
214 menn atvinnulausir, þar
af 131 fjölskyldufaðir með
394 manns á framfæri. Á
laugardag bárust svo þau tíð
indi samkvæmt athugun at-
vinnuleysisnefndar fulltrúa-
ráðs verkalýðsfélaganna í
Reykjavík, að nær 1500 fé-
lagar aðeins 13 verkalýðsfé-
laga höfuðstaðarins gengju
nú atvinnulausir, en þeir eru
taldir hafa um fimm þúsund
manns á framfæri sínu. Fyr-
ir einum mánuði voru at-
vinnuleysingjarnir í viðkom-
andi verkalýðsfélögum hins
vegar 600 talsins. Það þóttu
og voru sannarlega ískyggi-
leg tíðindi. En nú er tala at-
vinnuleysingjanna orðin 1500
og hefur því hækkað um 900
frá því fyrir jól.
Nánar tilgreint er ástandið
slíkt og þvílíkt, að meira en
helmingur reykrvúskra vöru-
bílstjóra er atvinnulaus, meira
en helmingur múrara, helm-
ingur bókbindara, sjö af
hverjum tíu málurum, þriðj-
ungur prentmyndagerðar-
manna, tveir af hverjum
fimm Iðjufélögum og 600
Dagsbrúnarmenn. Og þó nær
þessi athugun aðeins til 13 af
33 verkalýðsfélögum í bæn-
um. Það leynir sér svo sem
ekki, hvert stefnir. Atvinnu-
leysið er þegar orðið þjóðar-
böl.
En hvernig bregzt svo rík-
isstjórnin og stuðningslið
hennar á alþingi við þessum
tíðindum? Sú saga er fljót-
rakin. Fyrst í stað bar ríkis-
stjórnin á móti því, að nokk-
urt atvinnuleysi væri hér á
landi. Björn Ólafsson heild-
salaráðherra lét svo um mælt
í útvarpsumræðum skömmu
fyrir jól, að honum væri
ekki kunnugt um neitt at-
vinnuleysi. Þá voru skrásett-
ir atvinnuleysingjar í Reykja
vík 600 talsins og stödd hér
syðra nefnd manna frá Siglu-
firði til að ræða vandræði
kaupstaðarins við stjórnar-
völdin. Síðan hefur Björn
Ólafsson ekki á atvinnuleysið
minnzt, en málgögn stjórnar-
flokkanna eru hins vegar öðru
hvoru að fræða lesendur
sína á því, hvað atvinnuleysi
myndi hér stórkostlegt, ef
ekki hefði verið gripið til
gengislækkunarinnar, en sú
ráðstöfun er meginorsök öng
þveitisins í efnahags- og at-
vinnumálum landsins!
í tilefni þessa virðist ekki
úr vegi að spyrja ríkisstjóm-
ina og stuðningslið hennar á
alþingi, hvort þessum háu
herrum finnist ekki atvinnu
leysið orðið nóg vegna gengis
lækkunarinnar og því kom-
inn tími til, að þeir hætti að;
fjölyrða um það atvinnuleysi,
sem hér væri, ef gengi krón-
unnar hefði ekki verið lækk-
að? Og áreiðanlega er von-
laust fyrir þá og málgögn
þeirra að ætla að blekkja þjóð
ina í þessu sambandi. Afleið-
ingamar af gengislækkuninni
og stefnu núverandi stjómar
flokka blasa við, hvert sem
litið er. Hugsandi og ábyrg-
um mönnum getur ekki dul-
izt, hvaða voði er á ferðum.
En ríkisstjórnin lætur sem
hún hafi ekki hugmynd um
atvinnuleysið. Það er engu
líkara en Birni Ólafssyni
heildsaíaráðherra hafi tekizt
að sannfæra samráðherra
sína um, að lygi hans væri
sannleikur! En braskararnir
halda áfram að græða, verð-
bólgan heldur áfram að auk-
ast og skattarnir halda áfram
að hækka. Ríki og bær leggj-
ast á eitt um að binda þegn-
unum byrðar samtímis því,
sem atvinnuleysið fer eins og
logi yfir landið, en Eysteinn
Jónsson gleður sig yfir
fimmtíu milljóna tekjuaf-
gangi og má ekki heyra á
það minnzt, að missa einn
einasta skattpening. Þetta
eru staðreyndirnar um fjár-
málastjórn þeirra flokka, sem
undanfarin ár hafa keppzt
um að lofa sjálfa sig fyrir
sparnað og fyrirhyggju. Þær
eru svo ægilegar, að helzt
minnir á hrun og hörmungar
kreppuáranna fyrir heims-
styrjöldina síðari. En auðvit-
að halda stjórnarflokkarnir
áfram að syngja sjálfum sér
l°f °g dýrð fyrir farsæla fjái’
málastjórn. Það væri synd að
segja, að forustumenn þeirra
kynnu að skammast sín.
Alþýðuflokkurinn varaði
við þessari óheillabróun við
síðustu kosningar. Veruleik-
inn er nú orðinn miklu átak-
anlegri en nokkur þorði að
spá þá. Og öngþveitið fer fyr-
irsjáanlega vaxandi, unz þjóð
in hefur losað sig við forustu
núverandi ríkisstjórnar og
flokkanna, sem að henni
standa. Þá er fyrst von til, að
unnt muni að snúa við.
«
Sfúdenlafélag Reykjavíkur
Kvöldvaka
verður haldin í Sjálfstæðishúsinu n.k. miðvikudag 16.
þ. m. og hefst kl. 8V2 e. h.
1. Helgi Hjörvar rithöfundur les upp.
2. Eínleikur á cello: Pétur Urbancic, stud. mag.
3. Akademía íslands: Karl Guðmundsson, leikari.
4. Gátur: Einar Magnússon, yrirkennari.
5. Dansað til kl. 1.
Aðgöngumiðar verða seldir í Sjálfstæðishúsinu á morg-
un og miðvikudag frá kl. 5—7.
AB — AlþýSublaSiS. Útgefandi: Alþýðuflokkurinn. Ritstjóri: Stefán Pjetursso
Auglýsingastjóri: Emma Möller. — Ritstjómarsímar: 4901 og 4902. — Auglýsing
síml: 4906. AfgreiSsIusimi: 4900. — Alþýðuprentsmiðjan, Hveríisgötu S_:
AB 4
Myndir, sem sýna hækkun álagningarinnar
fí 1/ £ X 7- / *
(svý/K, þu-XX K *£>' x)
y T fz / r & r /y &
/ & T /V c/aftK
, ó TfíG o.r
rgs- qf/
/-/£//^f//-/S 7~/£ C-</
S./=> í-i t~/ æ

MORGUNBLAÐJD birti á
fimmtudaginn í vikunni, sem
leið, vandaðar og nákvæmar
teikningar, sem sýndu verðmynd
unina á bátagjalde.yrisvörum. Á
þessum teikningum var sýnt,
hvað mikill hluti vöruverðsins
er innkaupsverð, tollar, báta
gjaldeyrir, söluskattur, heildsölu
álagning, smásöluálagning o. s.
frv. Með þessu móti þóttist Morg
unblaðið hafa sýnt hve lítill
hluti álagningin væri af vöru-
verðinu. Við athugun sézt þó, að
álagningin er um það bil þriðji
hluti vöruverðsins og annar
þriðji hluti er að mestu tollar,
söluskattur og bá+agjaldeyrir.
Innkaupsverðið er því ekki
nema um það bil einn þriðji
hluti útsöluverðsins.
Álagningin á bátagjaldeyris-
vöruna hér innanlands er með
öðrum orðum eins iriikil og allt
innkaupsverðið! Er ekki eitt-
hvað undarlegt við slíkt fyrir-
komulag?
Og einu litlu atriði hefur
Morgunblaðið gleymt. Það sýn
ir ekki þá breytingu, sem orð
ið hefur á álagningunni við af-
nám verðlagsákvæðanna. AB
hefur því leyft sér að láta gera
nýjar myndir, þar sém þetta er
sýnt. Skástrikaði reiturinn sýn
ir álagninguna eins og hún hefði
mátt vera mest, samkvæmt verð
lagsákvæðunum, áður en verð-
lagseftirlitið var afnumið.
Krossstrikaði reiturinn sýnir
hins vegar hvað heildsalar og
kaupmenn hafa nú leyí't sér að
hækka þá álagningu, samkvæmt
síðustu skýrslu verðgæzlustjóra.
Vöruverðið væri í dag kross-
strikaða reitnum lægra ef vsrð
lagsákvæðin væri enn í gildi.
Það munar um minna!
Fimmfugur og
VALUR GÍSLASON leikari
er fimmtugur í dag. Það telst
enginn aldur nú orðið. Sízt af
öllu þegar leikari á.í hlut, sem
gengur um á meðal okkar á-
horfenda í gervi fertugs manns.
Og það gervi er ósvikið og eng
inn leikaraskapur í sambandi
við það, að svo miklu leyti,
sem hægt er að telja leikara,
sem um aldarfjórðungs skeið
hefur komið fram í hinum ólík-
ustu gervum, geti verið nokk-
urt gervi eiginlegra öðrum
fremur. í kvöld verður afmæl-
isleiksýning hans í þjóðleikhús
inu, þar sem hann kemur fram
í aðalhlutverki í sjónleiknum
„Anna Ohristie“ eftir Eugene
O’Neill.
„Mér hefur fallið einstakiega
vel við leiksviðsverk Eugene
O’Neill," segir Valur. „hvernig
svo seni mér tekst í kvöld. Þar
er á ferðinni kjarnarithöfund-
ur, sem eitthvað hefur að segja,
— og segir það á mergjuðu
máli og umbúðalaust. Það er
sannarlega ánægjulegt að fá
tækifæri til að glími við hann.“
Valur hefur áður glímt við
O’Neill á leiksviði. Eyrir nokkr
um árum lék hann hlutverk
Nat Millers í sjónleik O’Neill,
„Ég man þá tíð“, sem þá var
sýndur hér í Iðnó á vegum
Leikfélags Reykjavíkur og
vakti meðferð Vals á því hlut-
Valur Gíslason.
verki mikla athygli. Aunars
hefur Valur tekið á sig gervi
hinna ólíkustu manntegunda; ís
lenzkra sveitapresta og brczkra
aðalsmanna, Péturs postula og
Jóns biskups Arasonar, svo að
nokkur dæmi séu tekin. Þess
utan vann hann icngi í gervi
bankastarfsmanns, og hef ég
engan heyrt hafa neitt út á
hann að setja sem slíkan, enda
þótt hann yrði síðan að leika í
öðru gervi að loknum vinnu-
tíma, og hvíldartíminn yrði þvi
af skornum skammti.
Það er því ekki í<5 ástæðu-
lausu, þótt maður spyrji Val
hvernig honum faili það að
geta nú, þegar haun stenaur á
fimmtugu,- loksins gefið sig
heilan og óskiptan að list sinni.
„Og blessaður vertu, það ger
ir slíkan reginmun, að því verð
ur ekki með orðum lýst. Ekki
þar fyrir, að maður liefur meira
en nóg að gera, þrátt fyrir það.
Síðan á nýári í fyrravetur hef
ég leikið í hverju einasta leik-
riti, sem þjóðleikhúsið hefur
tekið til meðferðar, nema hvað
ég slapp við að taka að mér
hlutverk í óperunni, og lágu til
þess góðar og gildar ástæður.
Að frátöldu sumarleyfinu hef
ég ekki átt einn einasta frídag,
nema á stórhátíðum. Með opn-
un þjóðleikhússins hefur að
mínu áliti gerzt bylting í ís-
lenzkum leiklistarmálum, og
munu áhrif hennar fara dagvax
andi á íslenzkt leiklistarlíf,
hvar sem er á landinu. Það var
unnið vel í Iðnó, en aðstaðan
þar var öll önnur, eirís og gefur
að skilja. Margar góðar minn-
ingar á maður þaðan samt; það
var ekki eingöngu strit og bar-
átta, sem við áttum þar, enda
þótt oft væri þar óhægt um
vik.“
Án efa er engum gert rangt
Framh. á 7. síðu.