Tíminn - 09.06.1964, Qupperneq 15
n
BÆNDUR
Framhald af 1. síSu.
miðað. Hagstofa íslands hafði
reiknað út verðlagshækkanir, sem
sýndu, að miðað við óbreyttan
reksturskostnaðuririn er alltof
lágt reiknaður. Bændur verða að
nota2/5 kaups síns til að greiða
rekstrarvörurnar. Bændastéttin
getur ekki unað því, að ákvæði
verðlagsgrundvöll höfðu rekstrar- framleiðsluráðslaganna um kaup
gjöld hækkað um rúmlega 8% gjaldsmál bænda séu haldlaus í
frá fyrra ári. Hins vegar hafði reynd. Beiðrétta verður útreikning
kaupgjald hækkað um tæplega framleiðslukostnaðarins. í þessu
17,2%. Jafnframt lá fyrir, að tekj-
ur viðmiðunarstéttanna, verka-
marma, sjómanna og iðnaðar-
tnanna, höfðu orðið allmiklu meiri
árið 1962, en sem nam taxtahækk-
un tímakaups, og gerði sá munur
10—11%. Bændur kröfðust þess,
að þessi liður yrði einnig tekinn
með, en neytendur komu með
gagntillógur, sem földu í sér 10—
11% hækkun og stóðu fastir á
þeim, svo málið fór til yfirnefndar
en þar fengu bændur afurðaverð-
skyni verður aflað sérstakra upp-
lýsinga frá bændum til að styðjast
við í sumar. Enn fremur er unnið
að, að fá bændur til að færa rekst-
ursreikmnga.
Stjórnm hefur unnið að mörg-
um máium á árinu, og m.a. lagt
mikla vinnu í að útvega landbún-
aðinum aukið rekstursfé, en ár-
angurinn hefur orðið of lítill.
Bændur verða að láta verulegan
hluta texna sinna sem rekstursfé
til þeirra aðila, sem vinna og selja
ið hækkað um 20,8%. Það sem vexti af þv: fé. Þetta verður að
einkenndi úrskurð yfirnefndar
í heild var, að dregið var úr ná-
lega öllum gjaldaliðum, að því er
virðist af handahófi, en sumir
tekjuliðir teygðir upp án rökstuðn
ings. Gnnnar nefndi síðan sem
dæmi úrskurðinn um magn fóður-
bætis og áburðar, viðhald girð-
inga, og vaxtaliðinn. Síðan kom
hann inn á launaliðinn og sagði
m. a.:
„Launaliðurinn hækkaði á s.l.
hausti um 24,5%, en hann er
fundinn eftir tekjuúrtaki, sem
Hagstofan lætur vinna árlega úr
skattframtölum iðnaðarmanna, sjó
manna og verkamanna á næsta
umliðnu ári og síðan bætt við það
meðaltali.sem fæst af taxtahækkun
um, sem verða á tímakaupi verka-
manna fyrri hluta árs til þess
tíma að nýtt verðlag landbúnaðar-
vara tekur gildi. Þetta gildir fyrir
kaup bóndans. í skýrslu, sem Hag-
stofan birti um tekjur atvinnu-
stéttanna árið 1962, og sem sýndi,
að bændur eru tekjulægsta stétt
þjóðarinnar, kom fram að meðal-
tekjur allra stétta á íslandi voru
131.000.00 kr., meðaltekjur allra
viðmiðunarstéttanna 126.100.00,
en tekjur bænda 99 þús. kr. Þá var
eftir að draga frá tekjum þeirra
alla vexti af skuldum vegna stofn-
lána, tryggingagjöld vegna búrekst
urs og viðhald og fyrningu úti-
húsa. Þessir liðir eru samkv.
grundvellinum 1962 26.000.00.
Eftir því hafa meðaltekjur bænda
orðið 73 þúsund, eða 53 þúsund
breytast á þessu ári.
Afkoma bænda var með lakasta
móti s.l. ár, eftir þeim upplýs-
ingum, sem þegar eru komnar
fram, en skattskýrslur eru ekki
endanlega uppgerðar. Skuldasöfn-
un er taisvert mikil. Heildarskuld-
ir bænda í Stofnlánadeildum Bún-
aðarbankans voru við áramót um
605 millj. kr., en lausaskulda-
söfnunin í kaupfélögunum jókst
um 50—60 millj. og er nú um
250 millj. Stafar þetta af mjög ört
hækkandi verðlagi og óvenju-
miklum vélakaupum.
Misræmi eykst á milli bænda,
eftir því, hvort þeir voru búnir
að rækta og byggja áður en verð-
lagið rauk upp, eða hafa staðið í
uppbyggingunni nú á verðbólgutím
unum síðustu. Þetta misræmi er
nú farið að ógna sveitabyggð í
sumum landshlutum, sérstaklega
á Austur- og Norðurlandi.
Gera þarf sérstakar ráðstafanir
til að jafna aðstöðu bændanna og
hjálpa frumbýlingunum. Þarf að
fá aðstoð ríkisins í því efni líkt og
við fátæka húsbyggjendur í bæj-
unum samkvæmt nýgerðum..samn-
ingum Aiþýðusambandsins og rík,
isstjórnarinnar Mun stjórn sam-
bandsins leggja fram ýmsar tillög-
ur fyrir fundinn varðandi þetta
efni.
Framieiðsla landbúnaðarins hef-
ur þrátt fyrir allt þetta aukizt
mjög mikið að undanförnu, þó að
sauðfjárframleiðslan hafi dregizt
lægri en viðmiðunarstéttanna, en saman um 8.6% á s.l. ári. Það sem
áttu samkv. grundvellinum að af er þessu ári hefur hún aukizt
vera 88.000.00 Tekjur bænda eru um 9.8%.
því alltaf 20% neðan við það, semj Landbúnaðurinn hefur skilað
þeim er ætlað að vera þetta ár, þó mikilli framleiðni. Útflutningur
að konum og börnum bænda séu vex mjö'g ört á mjólkurvörum.
ekki ætluð nein laun fyrir sína' Heildarverðmæti framleiðslunnar
vinnu, og að bændur fái ekkert
fyrir bústjórn né áhættu við bú-
rekstur. Þetta kemur til af því, að
SJÓMANNADAGURINN
Framhald af 8. síðu.
tvær kvennasveitir og tvær ungl-
ingasveitir. Um kvöldið var sjó-
mannahóf í Hótel Sögu, en einnig
voru mannfagnaðir á öðrum
skemmtistöðum bæjarins.
í þetta skipti hlutu fimm sjó- komi í sauðfjárafurðum
menn heiðursmerki Sjómanna-
dagsins, og þar af hlaut einn
þeirra gullmerki Sjómannadags
þetta verðlagsar er áætlað kr.
1600 millj.. Útflutningsáætlunin
er það há, að hann tekur allan
rétt okitar til útflutningsbóta, og
ekki víst, að þær dugi til. Mjólk-
in tekur þannig um 100—105
millj. kr. í útflutningsbætur.
Nautgripaafurðir þurfa um eða
yfir 70% af heildsöluvprði í út-
flutningsbætur en sauðfjárafurðir
ekki nema 27—30%. Því er nauð-
synlegt, að framleiðsluauki bænda
Bændastéttin hefur alltaf sýn-t
hófsemi, þótt á hana hafi verið
hallað og hófsemin hafi ekki ver-
ins, Þorvarður Björnsson, yfir-, ið virt sem skyldi. Nú er því kom-
hafnsögumaður Þetta guilmerki ið svo, að nokkur hluti hennar á
hafa aðeins tveir hlotið áður.
framtíðartilveru sína í hættu, og
þá er ekki hægt að ætlazt til sér-
stakrar nófsemi af þeim mönnum,
— sagði Gunnar að lokum.
Að lokinni skýrslu formanns
Á VÍÐAVANG!
Frarr.haln at bls 3
mikili, að þcir þegja yfir ósóm-jurðu almennar umræður, og stóðu
anum og látast ekki sjá liann. þær til kvölds. Þessir tóku til
Við Mendingar aðrir skulum máls: Helgi Símonarson, Þverá,
ntinnast þess, að það var slíkur Hermóðu? Guðmundsson, Arnesi,
undiriægjuháttur við ósómann, Guðjón flallgrímsson, Margarnúpi,
sem gerði Hitler kleift að ingvar Guðjónsson. Dölum, Sveinn
byggja gasklefaina og kynda Jónsson. Egilsstöðum, Guðmundur
mannbrennsluofnana. Leggjum j Ingi Knstjánsson, Kirkjubóli, Sit'
fram okkar skerf, íslendingar, j urður I Líndal, Lækjamóti, Inp:
til að sú saga verði ekki end- Tryggvason. Kálhóli. Steinþó
urtekin. (Þjóðólfur, blað Fram- Þórðarson. Hala. Einar Halldó -
sóknarmanna á Selfossi). son, Setbergi, Þorsteinn Sigfússon,
Sandbrekku, Ólafur Bjarnason,
Brautarholti, Grímur Jónsson, Ær-
lækjaseii, Gunnar Guðbjartsson,
Hjarðarfclli, Benedikt Líndal,
Efranúpi, Vilhjálmur Hjálmars-
son, Brekku, Garðar Halldórsson,
Hríhkoti, og Sigurður Jónsson,
Efralóni.
Fundur hefst að nýju eftir há-
degi á morgun.
LAXNESS
Framhaid aí 9 síðu i
legt gildi hennar var undir
núlli, í þeirri útgáfu eru Eddu
kvæðin ort upp og þetta er ekki
lengur sú Edda, sem fund-
in verður á fornum bókum.
Önnur útgáfa, jafnvesöl að út-
liti en þó vonandi nær vís-
indalegum hugmyndum um út-
gáfur fornrita, hefur verið gef
in út, að því er virðist í því
einu skyni að leiðrétta ögn
versta misskilninginn frá 1905.
Hinsvegar hefur íslendingum,
þrátt fyrir menntun og rrki-
dæmi seinni ára aldrei hug-
kvæmzt að gefa út Eddu, sem í
senn væri vandað íslenzkt lær
dómsverk og forláta útgáfa um
leið. Eg telst ekki til bókasafn
ara eða bókamanna, en ég hef
ekki komizt hjá því að eignast
viðhafnarútgáfur af Eddu á
málum eins og þýzku_ og tékk-
nesku. Og þar sem fslending-
ar hafa aldrei gefið þetta höf-
uðrit sitt út í frambærilegu
formi, þá neyðist ég til að taka
þessar þýzku og tékknesku út-
gáfur ofan úr hillum, þegar
útlendingar biðja mig að sýna
sér Eddu. Ýmis nafnkunnustu
verk fslendinga frá gullaldar-
tímabili tungunnar hafa aldrei
verið gefin út á fslandi, auk
heldur þeirra, sem sjaldan heyr
ast nefnd, og enginn hefur
kvartað. Mér vitanlega hefur t.
d. íslenzka Hómilíubókin aldrei
komið hér út, en hún er samt
einn af vitaðsgjöfum þeirrar
tungu, sem við erum svo fúsir
að gjálda varajátningu. fs-
lénzk niiðaldakvæði eru ekjci
aðeins óhemjuleg að vöxtum,
heldur verða þar fundnir nokkr
ir gimsteinar bókmennta vorra,
en þau kvæði hafa ekki átt upp
á pallborðið hjá fslendingum
fremur en Edda, og reyndar
aldrei komið hér á prent. „All-
ir vildu Lilju kveðið hafa“ var
sagt um Lilju áður fyrri. En
það er ekki einu sinni til ís-
lenzk útgáfa af Lilju, sem hægt
sé að nafna. Af Flateyjarbók
var Kristjaníuútgáfan frá 1860
—’68 prentuð upp hér í stríð-
inu af svo mikilli nákvæmni,
að í miklum hluta bókarinnar
var haldið þeim villum og mis-
lestrum, sem fyrir fundust í
þessari gömlu norsku útgáfu.
Eg hef heldur ekki heyrt þess
getið, að íslendingum hafi dott
ið í hug að gefa út Heilagra
manna sögur, sem eru að vöxt-
um eitthvað svipað og íslend-
ingasögur, samdar á öndvegis-
tíð íslenzkrar málssögu, og
skyldi maður þó ætla, að mörg
um íslendingi þætti tilbreyting
í þess háttar sögum í miðju
sorpbókaflóðinu, sem oft er
verið að tala um hér í blöð-
unum. Og þannig mætti lengi
telja. En sú var tíð, að sérstæð
íslenzk menning birtist í stað-
reyndum en ekki Skjall og
skrumi. Á 16. öld, þegar þjóð
kirkja okkar, páfakirkjan, hafði
verið útlæg ger úr landinu af
dönsku stjórninni, en biblían
var komin í stað kirkju, þá
hefðum við áreiðanlega getað
fengið danska biblíu ókeypis
hingað til lands og þar með
danskar prédikanir á sunnudög
um og danskar bænir til guðs,
eins og Norðmenn fengu. Var
það þjóðernismetnaður, sem
kom okkur til að prenta Guð-
brandarbiblíu? Mun ekki sanni
nær, að það verk þætti íslend-
ingum svo einhlítt að vinna, að
annað gat ekki flökrað að þeim
Þó þeir væru fátækir, þá voru
þeir enn ekki komnir á það
stig þróunarinnar, eins og sagt
er nú á dögum, að þeim fynd-
ist íslenzkt mannréttindamál að
taka við danskri Biblíu gefins.
Og þó þeir væru kannski svang
ir, var baunadiskurinn frægi,
sem talað er um í Biblíunni,
ekki orðinn þeim það hjartans
mál, að þeir létu fyrir hann
frumburðarrétt sinn sem bók-
menntaþjóð. Þeir prentuðu
sína Biblíu sjálfir í torfkofa í
einum afskeíkktasta fjalladal
Norðurlands. Þá bók getur ís-
lendingur enn þann dag í dag
stoltur hafið upp til hvaða út-
lendings sem vera skal.
„Eg hef gerzt fjölorðari um
bókmenntir af því orðsins list
hefur verið mikilvægari þáttur
í lífi þjóðarinnar en aðrar list-
ir. Og í öðru af því að nokkur
ástæða er til að ugga, að hlut-
ur bókmenntanna fari minnk-
andi um sinn. Ef það skyldi
reynast rétt, þá er svo fyrir að
þakka, _að nú er sú öld, að
fleiri íslendingar en áður
stunda aðrar listgreinir en
skáldskap. Af grundvallarlist-
greinum er tónsmíð furðuvel
vel á vegi stödd. Og um mynd
ina, einkum í málaralist, má
segja, að faún hafi farið langt
með að taka þann sess, sem
skáldskapurinn átti hér áður
sem þjóðlega list. Við eigum
vísi að séræfðri leikhúslist,
meira að segja atvinnuleiklist,
við höldum uppi sinfónískri
tónlist með því einvalaliði
hljóðfæraleikara, sem þar út-
heimtist, og við höfum eign-
azt lærða húsagerðarlist.
„Eg sagði í upphafi máis
míns, að á listahátíð eins og
þessari leggi íslenzk nútímalist
fram sérstaka skilagrein um
getu sína fyrir almenningi um
leið og þingið hvetur lista-
mennina til nauðsynlegrar
gagnrýni á stöðu sjálfra sín.
Ekkert ætti að vera til fyrir-
stöðu að við gerum nokkurn
samanburð á afrekum okkar og
þjóðum, sem okkur eru skyld-
ar og við erumv vanir að bera
okkur saman við, og væri þá
vel, ef hann sýndi, hvar við
mættum taka á betur.
„Heimsfrægð nú á dögum er
komin undir þunga auglýsing-
arinnar, enda er auglýsingin
hið eina, sem stórþjóð getur
lagt eftirlætisbörnum sínum til
umfram smáþjóðir.
„En sá sem er listamaður af
innri köllun, sannfæringu, og
samvizku, fyrir honum er sá
staður beztur, sem forsjónin
hefur sett hann. Hann er óháð-
ur auglýsingu og gæti ekki ver
ið meiri meistari, þó að hann
væri af öðru þjóðemi.
„Þá er vel, ef sú hátíð, sem
hér hefur verið sett , þer þess
nokkuð vitni að hér búi smá-
þjóð, sem er eldri en tvævetur
í menntun sinni og þó einkum
ef þetta listaþing tjáir vilja
okkar til að halda áfram sjálf-
stæðu þjóðlrfi við þann hJut,
sem obkur hefir verið kjörinn
hér vestur í hafinu.“
LÖNDUNARBIÐ
Framhald af 1. síðu.
af Raufarhöfn. Veður er gott á
miðunum, og mikil síld, en um
kvöldmatarleytið hafði frétzt af
einu skipi, Jörundi III., sem feng-
ið hafði 1900 mál í einu kasti á
þessum slóðum, og var á leið með
farminn til Eyjafjarðarhafna.
Krossanessverksmiðjan hefur
tekið á móti 6.300 málutn, og var
byrjað að bræða þar á föstudags-
morgun. Síðast kom þangað Snæ-
fellið með 950 mál, en auk þess
íór nokkuð af aflanum í frystingu.
Síldarverksmiðjur ríkisins á
Siglufirði hafa tekið á móti 4000—
5000 málum síldar. Síðast losaði
þar Guðrún 1400—1500 mál, sem
hún hafði fengið í 4 köstum. —
Mjög lítið er ac smásíld í aflan-
um, og feiknmikið af rauðátu f
sfldinni.
Þessi skip hafa komið til Rauf-
arhafnar frá því á laugardag: Guð
rún Jónsdóttir með 2300 mál í
tveim ferðum, úiafur bekkur með
2100 í 2 ferðum, Snæfell 1050,
Guðmundur Pécurs 2300 í 2 ferð-
um, Bjarmi II 2500 í 2 ferðum, —
Jón Kjartansson 1300 í 2 ferðum,
Helga Guðmundsdóttir 2000 í 2
íerðum, Baldur EA 700, Bjarmi
EA 500, Bára KE 700, Hannes
Hafstein 600, Árni Magnússon
1000, Grótta 900, Ólafur Magnús-
son EA 1200, Halldór Jónsson
1100, Gylfi II 450, Heimir SU
1000, Sigurður Bjarnason 1250,
Viðey 1500, Ólaíur Friðbertsson
850, Hugrún ÍS 1250,, Náttfari
1300, Hólmanes 1300 og Stígandi
650 mál.
Þ'AKKA-R-ÁVÖRP
Innilegustu þakkir færum við öllum þeim, sem á
margvíslegan hátt glöddu okkur á fertugsafmæl-
inu 5. júní og gerðu okkur daginn ógleymanlegan.
Guð blessi ykkur öll.
Elsa D. Pálsdóttir,
Magnús Kjartansson,
Hjallanesi.
Þökkum innilega vináttu, samúS og alia hjálp viö andlát og jaröarför.
Jóns Einarssonar,
Kálfsstöðum, Vestur-Landeyfum.
Guð blessi ykkur öll.
Gróa Brynjólfsdóttir, börn, tengdasynir og barnabörn.
Faðlr minn,
Jónas Pálsson
Fífuhvammsvegl 43,
andaðist 5. þ. m. Jarðarförin ákveðinn frá Fossvogskirkju 11. þ. m.
kl. 10,30. — Jarðarförinni verður útvarpað.
Sigmar Jónasson.
Eiginmaður mlnn,
Guðmundur Bjarnason
Álftamýri 48,
andaðist aðfaranótt 6. þ. m. á Borgarspftalanum.
Fyrtr hönd barna, tengdabarna og barnabarna.
Emelía Pálsdóttir.
T í M I N N, þriðiudagur 9. júnf 1964
15
7