Alþýðublaðið - 07.02.1928, Blaðsíða 2

2 •
jALÞÝÐUBLAÐI9
< kemur út á hverjum virkum degi.
< Afgreiðsla í Aipýðuhúsinu við
< Hverfisgöíu 8 opin frá kl. 9 árd.
5 til kl. 7 síðd.
í S&rifstoia á sama staö opin kl.
I 91 a—101 s árd. og k!. 8-9 síöd.
< Símar: 988 (afgreiðslan) og 1294
1 (skrifstoían).
< Verölag: Áskríftarverð kr. 1,50 á
J mánuði. Auglýsingarverökr.0,15
< hver mm. eindálka.
j Prentsmiðja: Alþýðuprentsmiðjan
< (í sama húsi, sömu simar).
HviEdaplSgiaia
málsists.
---- NI.
Fulltrúaráöi'ð breytti lagafrum-
varpinu þantiig, að vökur yrðu
fjórar á sólarhring, þ. e., hvíld-
artimi 6 stundiir í stað hess að
áður hafði verið farið fram á
8 stunda hvíld. Álitu sumir þgtta
vænlegra til þess að koma frum-
varpinu fram, en ekki var það, að
neinn áliti nóg 6 stunda hvíld.
Félst sjómatnnafélagið á þessa
breytnigu á fundi 8. jan. 1921,
og var skorað á þingmenn kjör-
clæmisins að sjá um, að frum-
varpiið yrði lagt fyrir þingib.
Kiosningar til alpingis fcru
fram 5: febrúar, og komst Jón
BaMvmsson þá á þing. Bar hann
nú málið fram þar, og urðu út af
því engu minni æsingar meðal
auðveldsliða en i fyrra skiftið er
það iá fyrir þinginu. t>ó fóru
svo1 leikar nú, ab meiri hlnti
þángs fylgdi því, og var frurn-
varpið samþykt sem lög á loka-
'dagirm 1921; áttu þau að ganga í
gildi 1. janúar 1922.
Pegar farið var að reyna lögin,
kom fljötlega i !jó.s, að það var
xétt, sem sagt hafði verið í yf-
irlýsingu sjöfnannaiéagsins 21.
sept. 1919, að ekki myndi aflast
minna, á togarana þö hásetar
fengju hvíld, eins og farið var
Sram á, og er ekki nokkrum blöð-
um um það að fletta, að vinnu-
aflið jókst stórum á togurunum
með vökulögunum og að útgerð-
armenn græddu á þeim, engu síð-
ur en sjómennirnir. Og svo ntun
það fara enn, þegar hvíldaxtim-
.i,nn cr lengcjur upp í 8 istundir, að
það muin engu siður ágætt útgerð-
inni en hásstunum. En auðvitað
er sama hræöslan hjá e.igení'Sum
íiogaranna nú við 8 stundíirnar
e,ins og fyrr vi'ð 6 stundirnar. Er
bágt til þess að vita, að útgerð-
armenn skuli í sálarangist og
kvíba berjast á móti þeim endur-
bótum, sem eru þeim sjálfum til
gagnis. Viiröist svo, sem það, að
vera aurasár út af ímynduðu tapi,
sé aö vera aurasár um of.
Þö hvíidarlögin gerðu þegar, er
þau gengu í gifdi, geysilega mik-
ið gagn, og fjölidi sjómannQ eigi
þeim heilsu iað þakka }á, rnarg-
ír iíf að þakka þá kom fljótt
í J|ós, að 6 stunlir var of litii
hvíld.. Var þó ekki aðhafst neitt.
í þá átt, að fá breytingu, fyrr en
ALÞ.tÐUBLAÐIÐ
21 árs kosnlnyaréttssr.
Áhsagamál æskaSýðsfns.
Eitt ,af þeim tnálum, er efst hafa
verið í hugum ungra mann-a á
undan förnum árum, er krafan um
21 árs kosningarrétt.
Á þremur eða fjórum þingum
hefir þessi krafa verið borin fram,
og um hana hefir verjö deilt.
Ungir menn úti um land alt
hafa í hvert skifti beðið með ó-
þreyju eftir úrslitunum. Þeir hafa
vonað, að fuiltrúar þjóðarinnar á
alþingi sæju sóma sinn og lög-
gjafarsamkomunnar og veittu
ungu föiki þsssa sjálfsögðu rétt-
arbót.
En þeir hafa alt af orðið fyrir
vonbrigðum.
Svo staurblind haía íhaldsaug-
uin verið í þinginu, að heill þing-
flokkur hefir stöbugt reynst
þrándur- í götu málsins. Og ekki
nóg með það að hann hafi skor-
ið málið niður, heldur hefir hann
einnig siept vissum gæðingum
sínum liausum og látið þá hamast
gegn því að 21 árs gömlu fólki
væri veittur nokkur réttur til að
hafa áhrif á opinber mál.
Enn þá einu sinni er krafan
um 21 árs kosningarrétt borin
fxam í þinginu. Að vísu nær hún
ekki lengra en til bæja- og sveita-
stjórna. En ef það rlær fram að
ganga, eru það ,miklar bætur frá
því, sem nú er.
Hver afdrif málsins verða nú, er
bágt að segja um með vissu.
Nokkur breyting, sem ým'sir
telja til batnaðar, hefir orðið á
1. dez. 1925. þann dag hélt sjó-
mainnaféiagið fun(d í Bórunni, og
\/antaði einn rnann til þess, að
þar vær.u saman komnir fjögur
hundruð sjómenn. Á þeim fundi
var samþykt, með öllum atkvæð-
um, svohljóðandi tillaga:
„Fundurinn felur félagsstjóm-
inni, að gangast fyrir undirskrift-
um um áskoranir til alþingis, að
það endurbæti lögin um hvildar-
tíma á togurum, þainnig, að það
verði þrískiftar vökur og 8 stunda
hvíld á sóliarhring."
Málið liggur nú í frumvarps-
formi fyrir þinginu, og alljr, sem
bafa meðal samngirni t|i að bera,'
játa að þetta sé samngjörn krafa,
sem sjómenn gera. En eitt er
næstum hlólegt við þetta mál, en
það er, að enginn vafi er á, að
framgangur þess mun enn auka
grócn úlgerdarm nmi, því það er
aiveg víist, að með átta stunda
hvíldinni mun enn qttkast starfs
magn. togarahúseta, sv'O að um
leið og þeir fá meiri og betri
hvíkl, fá atviimurekendur meiri
vinnukraft en áður, meðan hvíld-
in var að eins sex stundir.
þ-etta ættu útgerðarmenn að
geta skilið, sn |>að cr víst engin
leið til þess, að þeir geri pað,
fyrr en reynslan sýnir þeim þa'ð.
þinginu,- og þó íhaldsliðið sé enn
þá mannmargt og hafi að ein-
hverju leyti ítök í mönnum úr
öðrum flokkum, — . þá blandast
engum hugur um það, að byr-
legar blæs nú fyrir þessari rétt-
arbót en áður hefir gert á þingn
um.
Alt of lítið hefir verið rætt um
þetta mál í blöðunum og verður
það ab teljast ilt. Því ungir menn
hafa gert þetta mál að sínu aðal-
áhugaefni. Og yfirleitt ber það
all;s staðar á góma þar setn ungt
fólk er saman komið.
Ástæður þær, sem afturhaidið
og kjnrrstöðuvaklið í landinu hef-
ir fram að færa gegn 21 árs kosn-
ingarrétti, eru mjög léttvægar.
Og ég werð að segja það, ab þó
ég væri allur af vilja gerður, þá
væri mér ómögulegt að skilja
það, að nokkur minsta ástæða sé
til að meina ungu fólki á aldirin-
um ftrá 21 -25 ára að hafa kosn-
ingarrétt.
Það eina, sem ég hefi heyrt
andstæðinga unga fólksins bera
fram ex það, að fólkið sé ekki
orðið >n.ægilega þroskað til að
fara réttilega með atkvæÖisrétt
sinn.
En allir hijóta að sjá hve þessi
staðhæfing íhaldsins er frámuna-
lega smávægileg, þegar athugaö
er, hvaða réttur þessum þegnum
er veittur að öllu öðru leyti.
Rökin, sem mæla með 21 árs
kosningarréíti, eru mýmörg og
mjög sterk, enda eru það að eins
örfáir, sem ekki sjá réttmæti kröf-
unnar.
Við skulum taka örfá af þess-
um rökum.
Allir ungir menn og ungar
stúlkur, sem orðin eru 21 árs aö
aldji, hafa fengið alla almenna
mentim og þroska, sem einstak-
lingnum er annars gefinn, enda
hafa lögin þegar viðurkent það
með því að gefa hverjum 21 árs
gömlum eiinstakiingi fult frelsi, þá
verður hiann myndugur og full-
veðja og hefiir rétt til að gera alt,
sem hann lystir. Hann hefir rétt
til að gifta sig og setja á stofn
heimili, ala upp börn sín og k nna
þeim. Hann getur tekið ví.xla í
bönkunum, verið ábyrgur fyrir
þúsundum króna. Hann getur sett
á stofn stórkostleg atvinnufyrir-
tæki. Hann getur haft þúsundir
jnanna í þjónustu sinni og stjórn-
að vinnu þeirra. Hann gæti orð:-
ið S'krif:stofu.stjóri í stjórnarráð-
inu, forstjóri „Eimskipafé'ags is-
lands". Hann getur orðið prest-
ur, læknir og iögfræðingur. Dæmi
etru til að maður, sem ekki var
arðinn 25 ára, var settur bæjar-
fógeti hér í höfiuðbor-g iandsíns.
21 órs gamall maður getur verið
ritstjóxi og ábyrgðarmaöur að
ví ðlesnum stj órnmáiab 1 öð um.
Hantn getur verið kennari og
skóiastjóri við barnaskóla, kenn-
araskóla, sjómainnaskóla, verzlun-
arskóla, mentaskóla og yfirleitt
við alla skóla, og á öllu þessu
ber hann fuila ábyrgð sjálfur
gagpvart lögunum. Hann ber ali-
ar byrðar, sem þegnskapurinn í
ríkinu leggur honuin á Jicröur.
Engir tollar og engir skattar koma
léttar á hans bak en aimara eldri
þegna. Alt e.r honum leyft og all-
ar byrðar verður hann að bera.
Hann fær að eins ekki að velja
sér fulltrúa á löggjafarþingið eða
í bæja- og sveitastjórnir.
— Þjóðfélagið og lög þess
hafa með þessum réttindum
talið hana fulljsroska 21 árs,
og allir hljóta að sjá, hvílíkur
geysilegur fábjánaskapur Jrað er,.
að halda því fram, að hann geti
eklíý haft vit á að velja þing-
menn eða bæjarfulltrúa.
Það væ,ri rétt fyrir íhaldskurf-
ana, sem ekki bera neinn sérleg-
an vott um mikinn þ.roska, að
fletta upp ritum þeirra heimspek-
inga, er halida því fram, að ungir
menn séu einmitt sjálfstæðaji,
hreiinni og ómótaðri af 'lygum lífs-
ins en, þeir eldri.
Með frumvarpi því um 21 árs
kosningarrétt, sem Alþýðuflokk-
urinn ber nú fram í þinginu, er
alls ekki full réttarbót urrnin, þó
það nái fjam að ganga, en það er
gcð umbót, sem ungir menn vona
að verði samþykt.
Krafa ungra jafnaðarmanna í.
málinu er þessi: „. . . Almennur
og jafn kosiiingarréltur ti'l al-
pingis bœja,- og sveita-stjórna sé
leiddur l lög . . og fyrir þests-
ari kröfu munu þeir berjast þar
til yfir lýkur.
Alt, sem horfir til bóta, kostar
nojargra ára bairáttu við íhald og
afurhald og u.nga fólkið gleymir
ekki þeim mönnum, sem greiöa
atkvæði gegn 21 árs kosningar-
rétti.
Vilhj. S. Vilhjálmsson.
Erleiaái símskeyti.
Khöfn, FB., 5. febr.
Manndráp Englendinga i Ind*
landi.
Frá Bombay er símað: Þjóð-
ernissinnar hafa gert óeirðir t
ýmsum bæjum í Indliandi.
Orsök óeirðannia er sú, að
ensk þinghéfnd er nýlega komin.
til landsins til þess að undirbLia
breytingar á stjórnarfari Ind-
lands, og á enginn Indverji sæti
i nefndinni. Vildu þjóðernissinn-
asr ekki láta sér. það lynida, en
herlið var notað til þss að bæla
niðiur óeirðirnar, og hefir það
tekist.
%
Hernaðarmálin og Bandaríkin,
Frá Washington er síniað:
Kellogg, utanrikismálaráöh:rra
Bandaríkjanna, hefir tilkynt utan-
ríkisnefnd þjóðþingsins, að
Bandarikin séu reiðubúin til þess
að skr.ifa undir a'þjóðasamning.