Alþýðublaðið - 22.02.1928, Blaðsíða 3
ALÞ.ÝÐUBLAÐIÐ
3
ItemiM IÖLSEINI ((
Nýkomið:
Handsápur, mikið úrval.
Búðingsduft.
Súkkulaði.
Þurkuð bláber.
'þessum hieimi Það er hjáírú að
halda, að hjálpin komi frá öðrurn
S'tjömum eða æðri verurri eða
guðum. Blekkingin mesta er að
halda pað. Að ems guðirm í
okkur isjálfum getur hjálpað.
Gréiar Fells.
Efri deild.
Þar voru fjögur mál til umræðu
í gær: Frv. stjórnarinmar uim
einkasölu á tiibúnium áburði (2.
umr.), tvö frv. ffutt að tilhlutun
stjómarinnar um hækkun á vöru-
t'ölli og á verðtolli og pingsá-
lyktunartillaga Jóns Þorlákssonar
um að útkoma hagskýrslanna
dragist ekki eins lengi og meðan
ihann var ráðherra.
Töluverðar umræður urðu um
einkasöluna á áburði. Jón Bald-
vinisson var frsgm. meiri hlutans,
sem Jeggur til að frumv. verði
'samjyykt. Auk þess tulöðu með
því Ingvar, Páil Hermannsson og
atvinnumálaráðherrann. En á móti
talaði Jónas Kristjánsson. Frumv.
þetta er að mörgu merkilegt, og
verður þesis getið í sérstakri grein.
Um hækkun vöruito'lisins mælti
Jón Baldvinsson á þá leið, að
jafnaðarmenn viðurkendu eins og
aðrir, að fjárlögin þyrftu að vera
hallalaus, ,en ástandið er þannig,
að um einnar milljónar króna
kalli ,er á ríkisbúskapnum síðasta
stjórnarár íhaldisstjórnarinmar
(1927), en minst i/8 milíjón króna
haili fyrirsjáanlegur á siðasta ár-
inu, er íhaldsfjárlög gilda (fyrir
1928). Muniurinn á jafnaðarmönn-
um og öðrum sagði Jón að lægi
í því, hvernig þeir vilja að tekjur
ríkissjóðs séu fengnar, þ. e. með
beinum sköttum og með ríkis-
trekstri. Það er þó langt frá að‘
jafnaðarmenn álíti að nauðsyn
beri til að afnema tolla áður en fé
sé fengið á annain hátt í ríkissjóÖ-
inn, en jafnaðaxmenn gætu
ekki gengið að frumvarpinu ó-
breyttu (t. d. myndu þeir vera á
móti því að innleiða komtollinn
aftur). En vel gæti verið að þeir
greiddu frv. atkvæði, ef þeir sæju
að skattamáiunum miðaði að öðru
leyti í þá átt, sem jafnaðarmenn
álíta xétta. Til Jóns Þorlákssonar
mælti Jón Baldvimsson þau orð,
að á þínginu 1923 hefði einn þing-
maður (J. Þ.) sagt, að þáveramdi
stjórn ætti ekki skilið að fá halla-
laus fjárlög, en þegar hann hefði
sjálfur verið orðinn fjármálaráð-
Jherra, hefði hann kallað það létt-
úð og ábyrgðariey.si hjá þeim.
sem ekki vildu samþykkja tekju-
aukalög, svo að fjárlögin gætu
verið hallalaus. .
Neðri deild.
Einkasaia á saltfiski.
Frv. Alþýðuflokksfulltrúanna í
neðri deild um einkasölu rikisins
á saltfiski kom til 1. uimr. í gær.
ITaraldur Guðmundsson benti á,
að saltfi'skurinn hefir síðustu ár-
in verið rúmlega 60 af hundraöi
af útfiuttu verðmæti frá Islandi
og að sala haws er svo stór og
þýöingarmikiil þáttur í verzlun
iandsmanna, að undir því, hversu
hún ,er rekin og hvemig hún tekst,
er hagur þeirra mjög kominn.
Þeir, ,sem fiskjarins afla, eiga að
fá isannvirði fyrir hanin, þ. e. sölu-
verð á erlendum markaði að frá
dregnum nauðsynlegum kostnaði.
Það verður langbezt tiy'gt með
einkasölu ríkisins, sem rekin er
með hag landismanna allra, en
ekki isérstaklega útflytjendanna,
að 'markmiði. Hann lýsti því,
hvernig samkeppni útflytjendanna
um söluna hefir oft lækkað sölu-
verðið og vitnaði itil urnmæla kunn-
uguistu manna, Ág. Flygenrings á
alþingi og fiskifulltrúanna, sem
hafa skrifaö um málið, og í ann-
an stað, að útflutningurinn fæT-
ist sífelt á henidur útlendinga og
að hætta er á,{ að meir og meir
d,ragist í þá áttina, ef ekki er
að gert. 1 þriðja Iagí benti hann
á töp bankanna, sem talin eru
nema milljónum króna. Munu
þaui .stafa meir af ólagi á söí-
unni heldur en af því, að fram-
leiðslan hafi orðið vonum minni.
Eru þjóðkunn dæmin um Cop-
landshringinn o. fl. í fjórða igi
er markaðu'rinn á Spáni og ítaiíu
orðinn alt of þröngur cg nauðsyn
á, að ná markaði víðar, einkum
í Suður-AmeTíkú. Mega Spánverj-
ar með engu móti vera einvaldir
um saltfiskmarkað vorn. Hefir
tiltölulega vexið mjög lítið gert
að því að efla markaðinn og gera
osis óháðari þeim. Hins vegar hef-
ir þjóðin fórnað iniklu fyrir Spán-
armarkaðinn að því, er kállað ^ar,
þegar Spánarvínaunidanþágan var
veitt. Tryggingin, sem þá var
sagt, að hún myndi veita, hefir
þó orðið býsna lítil stundum. Á
þeim dögum var svo að heyra,
sem allir þingmenn væru sam-
máia um það, að kapp yrði að
ieggja á að vinna markaði utan
Spánar. I írv. er gert ráð'fyrir, að
l°/o af söluverði fiskjarins verði
varið til að útvega nýja markaði.
•— Nú eru lítil eða engin líkiindi
til, að skipulögð samvinna um
aöluna takist meðal alira fiskút-
flytjenda, enda heíir svo aldrei
orðið, þóitt tilraundr hafi verið
gerðar til samvinnu, en þær sýna,
að þeir hafa sjálfir séð sam-
keppnishættuna. Slíkt útflýtjenda-
samlag væri og ekki alls kostar
heppilegt, því að þá myndi mest
miðað við hagsjnuni stærstu út-
flyitjendanna. Tvær sterkar stoð-
ir renna undiir einkasölu rikisins
á fiiskinuim. Önnu.r er vilja- eða
gétu-leyisi útflytjendanna til að
stofna allsherjar-söiusamlag. Hin
og sú sterkaxi er, að hag allra
þeirra, ,sem afia fiskjarins, á að
hafa fy,rir augum við söiuna, jafnt
einhiutungsáns sem þess, er
mestan fisk hefir að selja. Jafn-
fnamt stöndum vér miklu betur
að vígi í samkeppminni við
No,Tð.menn, ef vér höfum einka-
sölu á fiskimum, helidiux en sam-
keppni innbyröis. Að því leyti
sem SpánveTjum kann að vera
ilia við ríkiseinlvasölu íslendinga
á saltffski eða annarar þjóðar,
sem selur fisk tál Spánar, þá er
það iSökum þess, að þá uggir, að
þá lenidi minna af gróðanum hjá
þeim isjáifum, en meira hjá
fram!eiösluþjó;ðinni, sem einkasöl-
una hefir, heldur en ef útflutaing-
;ur hennar er háður samkeppniis-
(braski. Nú muniu sumiir e. t. v.
líta svo á, að fiisksalan út úr
‘iandinu sé einkamál útflytjend-
anna, pn augljóst er, að því fer
fjarri. Mi 11 iiiöakostnað urinn dreg-
yr mjög úr því verði, sem fram-
íeiðendurnir fá, og samkeppnin
iækkar oftlega verðið á erlenda
taarkaðinum.
Af hálfu samkeppniismanna töl-
uðu Jóni Ólafsson og Jón Auð-
unn. Þótti J. ÓI. til lítiis vera að
vifna til Ág. Fiygenrinigs og
fiiskiifulltirúanna, því að þeir hefðu
vaðið reyk. Talaði hann mesf um
d'ugnað og hyggindi fiskútflytj-
enida, sem þó hefðu haft meira
tap ,en gróða á sölunni síðustn
8—9 árin, en jafnvel fiskhringur-
inn hans Coplands kvað hann að
hefði orðið landismönnum að fé-
þúfu.
Haraldur sýndi fram á, hve því
íór fjarri, að islendingum yrði
Iþagur að Coplandshringnum, og
er sú saga alkunn. í annan stað
spurði hainn, hvemig á því stæði,
að fiskútflytjendurnir halda söl-
•úinni áf,ram ár eítir ár, ef þeir
hafa altaf verið að tapa í nærri
áiratug. Líklega svarar Jón Ól,
því svo, að þeir geri það af góð-
memsku sinni. En skyldu þeir,
sem á annað borð kynnu að trúa
slíku, kæra sig um slíkar ölmusu-
gjafir franjvegis? Vexða og varla
margir til að trúa þvi.
Umræðunni lauk ekki að þessu
sinui.
Öunur mál.
Frv. um fræðslumáianefndir og
irv. Einars Árnasonar um breyt-
ingu á þxngsköpum alþingis (bæði
komin úr e. d.) var vísað til 2.
umr. og fræðslumálanefndafrv. til
allshn.
Frv. E. Á. er, eins og það nú
liggur fyrir, að eins um að fella
burtu það ákvæði í þingsköpun-
um, að enginn þingmaður megi
vera í fieirum en tveimur föstuní
þingnefndum. Upphaflega voru1
einnig ákvæði í itrv. um takmörk-
un á ræðutíma þingmanina og um
sérstakan ræðustól í hvorri deild,
en e. d. feldi þær greinar úr því.
Lárus og þingmenn Rangæinga
flytja þingsályktuna'rtillögu í n.
d. tum, að rannsakaö verði næsta
sumar akbrautgrstœði frá Kíarkar-
fljóii. austur að Vík í Mýrdal og
nauðsynileg bTúalagning á þedrri
leið. ÞaT um var ákveðin ein um-
"Seða.
íþróttakvikmyndir
sýrndi íþróttafélag Reykjavíkur á
sunnudaginin var í Nýja Bíö.
Mymdirnar eru af þessum íþrótt-
um:
1. Svifráræfingum.
2. Spjótkasti og sleggjusveiflu
annarar handar og beggja handa.
3. Kúluvarpi.
4. Spjót-, kringlu-, og knatt-
kas'ti, isleggjusveifiu og kúluvarpi.
5. Há-, lang-,þrí-, og stangar-
stökk.
6. Spxetthlaup og langstökk.
7. 4. kappleikamótið milli Svia,
Norðmainna og Dana.
8. Hnefaleikar.
Allar voru myndir þessar sýnd-
ar bæði með eðlilegri fart og svo
hægt að sjá mátti og læra hverja
hreyfingtu.
Eru svona myndir tilvaldar fyr-
ir alla þá, sem vilja sjá og kynn-
ast því, hvernig gera á þessar
íþróttir, s,vo að þeir bæði getj
lært að vera með í þeim og eins
geti haft þess betri not og meiri
ánægj-u af að horfa á slíka í-
þróttaleika. ,
Nú í dag kl. 6 sýnir fél. myndir
þessar aftur á sama stað fyrir
lágan inngangseyri, aðallega til
þess að böm og unglingar geti
notið þessa góða og þarfa lær-
dóms.
kfe í bæ ex ekki mikið eða
margt gert til að afla börmum og
unglingum þeirrar hreyfingar og
þess erfiðjs, sem þau vantar svo
tilfinnanlega í stað vinnunnar og
snúninganna, sem sveitabörnin
njóta til líkamsviðuirhaldis. En
hér er aftur á m'óti nóg af mörgu
öðru, sem gagnstæðar verkanir
heíir, er að eins til líkamlegs og
anidlegs niðurdreps.
íþxóttaiðkun er eitt af því, sem
íiér gæti dálítið bjargað, og þvi
betur sem fleir. unglingar fást