Alþýðublaðið - 24.04.1954, Blaðsíða 5

ILaugard'agur 24. apríl 1954
ALÞV&UBLAÐIÐ
3
FLEKKAÐAR HENDUR er
J»ekktasta leikrit Sartre. Ekki
er mér fullljóst af hverju.
Kaninske vegna þess að það
skilgreinir pólitík, lýsir æs-
andi atburðum, siglir með tvö
lík í lestinni og síðast en ekki
sízt gerist meðal umdeildustu
persóna nútímans: kommún-
isíanna. Við erum stödd í Illi-
ríu. Einhverju evrópulandi
sem liggur á mdlli höfuðand-
stæðinga seinna stríðsins: naz-
ista og kommúnista. Rússar í
sókn á allri víglínunni til-
kynnir útvarp í lítilli leigu-
Ibúð. Og þar sem að við höf-
'um ekkert fyrir stafni í augna-
blikinu hlustum við á næsta
airiði: |
Hugo hét hann, tuttugu og
þriggja ára sonur stóriðjuhölds
í höfuðborginni, giftur stofu-
stássinu. Jessicu, háskólamennt
aður sem venja er um syni
ríkishubba, skáld með áhuga á
hjóðfélagsmálum í þokkabót.
Þar að auki var Hugo sá mað-
ur að þora að segja skilið við
fjölskyldu sína og hið rotna
umhveríi pen'ingahyggjunnar.
Hann gekk í öreigaflokkinn,
sem er samruni tveggja flokka,
kommúnista og .sosíaldemo-
krata. Já Húgo gekk í þennan
flokk af mörgum ástæðum:
einnar hefur þegar vérið getið
önnur er að hann þráir eitt-
hvað þar sem teflt er um líf
manna og dauða í þriðia lasi
skulum við taka sérstakt tillit
fil eins skapeinkennis Hugo —
einkenni, sem stendur eins oe
óumíbreytanlegur ægivaldur á
bak við öll hans verk. Hann er
þrjózkur og liarm vill vera
eiim á móíi öllum. Hér kemur
-til greína, að starfslöneun bessa
ungmennis hefur aldrei feng-
ið útrás. f fyrstu er hann rek-
inn til náms af foreldrum sín
um oe nú beear hann hefur
sagt skilið við þau vegna inni-
byrgðs haturs er hann hafður
sem blaðamaður á vegum
flokksins. Draumurinn um
'snennandi sendifarir, morð á
herfogum oe öðru yfirstéttar- \
hyski heldur áfram að vera
draumur eoa leiðinleeir stafir
í hók. Unz tækifserið kemur!
Flokknum hefur horizt tilboð
frá ríkisstiórninni að taka bátt
í stióm að sfnðinu loknu. Hol-
•derer ritarí flokksins legeur til
að hoðinu verði tekið en Lenis
forinei vinstri arméins krefst
þess að um það verði ekki hirt.
Höedoner vinnur at.Tnræða-
erpi'ðslnna í miðstmrninni.
L>að sama kvöld 'bíða Hueo oe
<DIea. f)okkppvs.t?r hans eft.ir
I'Pr.is. Þau híða lenei á flokks-
sVrifstiofnnni. bar s°m unet’
fólk UTMÍirh'VT svaðilfarjr oe
pkprnmda'mrArVprtarf apmi. TTm1
yiðlr Vani.ijr húsbóndinn rp:ður
að siálfeöcfðu 'irfjr ópiffri cínurn
en hera.nd.í elpðitíðind’ fvrir
ævinfvmciniVt hiarta. Hoedpr-
ér van+or trVrífarp' eiftan stú-
dent. TTóic pr há loksins híð
Janehráða t.mkifmrí á ferð.
Starf of skamm.hvcca. Það
sama kvöirf epfur TTueo læri-
TOP’stara sínum hvforð um að
rvðia kprvrvinaut, hans TToedpr-
er úr vpej. Draumuririn var
orðinn að raunvprolpjka svro
héit. hinn tn+tncm o" hrieeia
ára háskólastódent að minnsta
kos+i.
. En hvpr p— hocsi Hoeéprnra
Af hoim. hairnildum sem hér
pru við honrVna pai"" við ca++
að speia 1 i +t.n n,»r ft+lonriine-
ur. spm cp+ið hpfur á hincrj pr~
Ipnds riVic pr í raiininni ai]t
OP cnmit ncf dvm?i,ir njj iima j
cvpi+ ásam+ Iftnrprði fíípum,
þrpm svölnTO náuneiiTO. hið-
andj pf+ir ppnriihpðnTO frá
stiórninni oe borgaraflokkun-
Um Jean-Paul Sarfre
FL
um. Og þsnnan mann hefur hans ætlar að bjarga honum,
Hugo- lofað að drepa. Áætlun því Louis heíur fyríir löngu
hans er að vinna tmust Hoeder gefið upp alla von um efndir
ers og komast þann veg hægar á geín.u loforði. Hún kastar
að honum óvörum. Mjóu mun- sprengju á húsið en hæfír illa,
ar að sú fyrirætlun færi út um lætur sámt ekki svo við búið
þúfur strax fyrsta daginn. Líf- standa, heldur sætir lagi og
verðir Hoederers lasefjast þess skýzt inn óséð. Þar hittir hún
að fá að leita í íarangri þeirra Jassicu. Eftir að hafa munn-
hjóna en Hugo neitar. Hann höggvist hæf.'lega. vekja þær
hefur falið skammbyssu í einni Hugo. Hann drakk sig íUllan.
^sér til að ná völdum, komai
stefnuskrá ilokksins í fram-
i kvæmd, innleiða stéttlaust
| þjóðskipulag. Það mun rev.n-
: ast nógu erfitt þó maður neiti
iekki þeirri hjálp, sem slíkt
' tækifæri ve:tir.~
j Við þessu á Huso engin svör
Hoederer hafi ekki umboð né spurningar. Hann elskar
ílokksins til að semja um svo Hoederer, þóft bann vilji ekk.i
veigamikið mál sem þetta. viðúrkenna það fyrir öðrum. í
Hoederer skilur í hvelli hvað þessum svifum koma Georgea
hér er á seyði og ákveður að og Slick leitandi að líoederer.
tala við Hugo. útskýra fyrir
honum hið raunverulega
ástand. Þjóðfélags svikari?
Hvað táknar þetfa orð hjá
marmi, sem hvorki skilur sjálf
an sig né sitt umhverfi eða
Hann íer með þeim.
Það er komin nótt, dimm og
örlagaþrungin. Nú veit Hoe •
derer hvaða erindi Hugo rek-
ur. Og næsta dag gefur hann:
hönum tækifæri til fram-
kvæmda. En taugar piltsini;
ferðatöskunni. Deila þessi verð Hann þoldi ekki taugaspenn-| bessi ásökun, að hann hafi ekki
ur þess valdandi að Hoederer inginn, «em morðtilhugsunin ! leyfi til að fara msð umiboð bila enn. Hann er ekki sá mað-
kemur .sjáifur. Og margt verð-. veldur. Olga gefur bonum eins jfokksins? Hver annar á að Ur, sem úthelit getur blóði fyr-
ur öðru vísi en ætlað er. Hoe- dags frest. bótt hún láti raun- jfara með það? Slick eða ir engar sakir. Þetta.segir Hoe-
derer, maðurinn sem allir ar f þag skína að öll tækiíæri j Georges lífverðirnir, sem. eiga derer honum os býður hjálp
glúpna fyrir, lætur sér nægja séu glötuð. Louis treysti hon- íenrn önnur áhugamál en að £ína' Hueo fer út. hyggst yfir-
að spyrja. eng:n leit. Hann um ekki. Að svo búnu kveð.ur borða góðan mat og kannske vega málið en rómantík í koriu ■
treystir fólki, þott hann viti hún vin sinn. Þá er það sem ko.mast í álnir. eða Lo.uis, sem myrd kemur inn. Hér er éitt-
að setið er um-Jíf sitþ óttast Hugo biður konu síha únri hiálp hátar alla jafnt félaga sína sem hvað nýtt _ maður. sem eng-
hann engan. En með, þessi um camúð .og skil.oing. En bar
málalok er Jessica ekki ánægð. her hann á skakkar dvr.
Hún biður þá að leita og leita Ómenntuð daðursdrós — hvaða
vel. Hér er á ferðinni sama stvrk getur hún veitt ofmennt-
manngerðin og Hugo, óþægur ugum gáfuðum borgara?
kjölturakki, sem hefur gaman Hugo gefst ekki tími til
af að leika ser, getur ekki tekiö þv{ inn kemur óbo5inn
nleinn (hlut alvarlega. En ®ú
leit bar engan árangur af ástæð
gestur,
eftir
Hoederer.
mannlegu
Hann leitar
samfélaei.
um, sem Óþarfi er að rekja Hu verSur undireins óstyrk-
hér. Er nu kyrrt um stund. Að
viku liðinni koma tveir upp-
litsdiarfir dánumenn. Það eru
sendimennirnir, annar prins,
sonur ríkisstjórans, málsvari
fiokks, sem öli stríðsárin hefur
unnið með' nazistunum, hinn
Karshy að nafni, er fulltrúi,
borgarasamsteypunnar. Sá tel- '
ur sig hafa hreinan skjöld, þar !
sem flokkur hans hefur andúð
á hvorutveggja: Rússum og
möndulveldunum. Langt er þó
frá að sérstök hjartagæzka eða
góðvild reki þessa fugla á fund ;
Hoederers. Nei, þetta eru bara
ur!
ur og Jessica finnur á sér að
hér muni stund og staður Þrr-
ir bádramatískan leik. Hún
segir Hoederer frá afstöðu
Huso. að hann treysti honum
ekki. að Huvo líti ó hann sem
þjóðfélagssvikara, þar sem
srdstæðinga, eða kannske hann
Hugo, sonur' stórkaoítalistan.s,
— máður. sem alltaf þráir
hefnd vegna þe«s að hann er
'Omár hans pabba sín.s. Nei,
bótt föt Hoederers séu ötuð
blóði. eiskar harm mennina,
ekki fvrir hvað beir gætu orð-
ið heldur fyrir hvað þeir eru,
um lýtur en alla skilur. Vær.i
ekki guðdómlegt að eiga slík-
an mann sem eískhuga. Jú,
það er ekki úm að villast.
Þetta er Jessica, sem stendur
hér bióðandi sinn fagra munn.
Og Hoederer sem ekki hefur
haft kvenmann í lengri tíma
þiggur boðið.
Hugo
stendur
blægilegir en hiálparþurfi. þau aS verki og skýtur Hoeder-
Þess vegna berst bann fyrir er_ ]rnn ejnu s'nni hefur van •
samstevpustiórn, ^ sem_ mun traust hans ohðið honum atJ
koma í veg fyrir irekari blóðs- fatti_ Fyrir þetta verk er hann
úthellingar. | dæm.dur í fangelsi. Þar líður
Rauði berinn mun íara ó- honum ’bara sæmilesa. Hann
hindrað yfir landið. Það tæki- 'drap jú vegna hugsjón'ar.
færi ætlar Hoederer að nota I 'Framhald á 7. siðu.
{Ia¥ini minu
ÞETTA er andstyggðar veð- með tunguna! Ekki tala! Eitt-
I iiuitl
kaldrifjaðir stjórnmálamenn,
sem þurfa að koma ár sinni
Ég fer ekkert. En-æ, þetta
er að verða svo afleitt. Líklega
vel fyrir' borð. Þeim hefur úezt að fara.
nefnilega ekki sézt yfir þá Nú var gott að hafa ú'lpuna.
staðryend, að nazistar eru að Hun var raunar farin að láta
tapa stríðinu og Rússar muni ur ekki mjög dýr greyið, og
að því loknu verða áhrifamesti Ur ekki mjög dýr gregið, og
sigurvegarinn á þessu lands- t sn,ona veSri __ ég segi nú ekki
svæði, þess vegna stinga þeir margt Sem sagt ég skaut upp
unp a samsteypustjorn
tólf ráðiherrum þar sem.
flokkurinn eigi tvo fulltrúa.
Við þessu kosta boði leggja þeir
til að Hoederer segi já og
amen, þakki þeim jafnVel lít-
Öreiga krypPunnÍ lagðií
b vitað voru oll sæti 1
ann. Auð
í biðstof-
unni upptekin, en úr því rætt-
ist von bráðar_ og ég gat troð-
ið mér á rönd hjá roskinni
illætið. En það eru fleiri sem konu, er sat þar á bekk. Hvað
skilja svikamylluna. Hoederer getur maður yfirleitt gert á
kemur með sína uppástungu: biðstofu? Oft hef ég hugsað um (
sex manna stjórn þar sem þaSj en aldrei fengið aðra nið- I sátu. þarna í stæl-úlpum með
flokkur bans ræður þremur. urstoSu en þá, að fyrst og pottlokin á höfði'nu, og svo var hópinn — og bvernig! Þá brá
hvað párað á blað, sem eng-
inn getur lesdð. Hurðin opnuð.
Gerið svo vel. Næsti! Nei. Svei
því, að þetta sé áíiægjulegt.
Ekki hafði ég þetta mér til af-
þreyingar lengur. Það var þá
næst að athuga mannskapirm.
O, jæja! Það var fljótgert.
Tvær konur, sem höfðu lifað
sitt fegursta. Ein sæmilega lag-
leg ung stúlka, reyndar full-
búsin eftir nýju línunni. Karl-
maður, svona í kringunft. fimmt
ugt. Meinleysislegur maður og
gæfur á svipinn. Kýs senn-
lega Framsókn, þegar svo
stendur á. Tveir strákpottar
stúf, og ég hafði yfir orðin í
huganum: — „Sértu velkorn •
imn heim, að vestan er sigli
gegnum ís“. Ti! hvers mig lang
aði? Nei, það segist ekki. Hann
var fljótt á litið tólf til J>rett-
án ára. Þá heyrðist rösklegt
fótatak frammi á gangintxm. ,
Hurðin var opnuð, 0g í dyr-
unum birtist mjög virðulegur
maður „Góðan dag.“ „Nei,
góðan daginn Mamgi“, gellur
við d þeim meinleysislega.
Þetta er ekki hægt! hugsa ég.
Ekki við svonta mann. Hattinn
— einn af þessum sem kosta
fjögur hundruð krónur hafði
hanm auðvitað tekið ofan, og
nú renndi hann augum yfir
Os ef þeir ganga ekki að þessu
tilboði metra þeir róa sinn sjó.
Annað mál er það að þeirri
staðreynd verður ekki haggað
að ölk þessi ár hefur aðeins
einn flokkur revnst Rússum
trúr, nefnilesa Öreigaflokkur-
inn. Þ^ð verður því ekki ama-
leg tillíugsun fyrir hina, hægri
fíokkana og þjóðernissinna, að
standa tilvonandi sigurvegur-
um reiknisskap sinna gerða.
Því það voru þeir og engir aðr-
ir en beir, sem 'h'ndruðu Ör-
eisaflokkinn í stjórnarþátttöku
hér áður fyrr og unnu gegn
hagsmunum verkalýðsins.
Véffna alls bessa biður Hoeder-
er bína göfusu gesti að taka
tilboði sínu eða hafna því þeg-
ar í stað. Því á bak við mig
segir bann stendur Öreiga-
fíokkurinn samieinaður sem
einn. En þar vissi. Hoederer
að hann laug og Hugo hy.ggst
grípa tækifærið og framkvæma
hið umtalaða verk. En það er
fremst verði maður að þegja,
eða í bezta falli geti maður
leyft sér að minnast á veðrið.
Mér er nefnllega meinilla við
að, hlusta á sjúkdómseinkenni
viðstaddra, en orðið þess vör,
aj? fólki hættir við að láta
gamminn geisa —, þegar það
er komið af stað á þeim vett-
vangi. Hvað gat ég þá.gert?
Ég fór nú að virða fyrir mér
umhverfið.
Biðstofan? Nei, ekki varð
það nú sagt, að hún væri sér-
lega skemmtileg. Því ætti hún
endilega að vera pað? Þetta
var svo sem ekki sér til gam-
ans gert. Sitja þarna og bíða
þess að ganga inn um næstu
dyr, og vita sig verða þar með-
höndlaðan eins og maður sjálf
ur væri svo sem ekki neitt en
stæði frammi fyrir almættinu.
Sittu þarna! Stattu þarna!
eins og fyrri daginn enginn j Liggðu þarna! Ganga! Beygja
treystir Hugo. Olga vinkona sig! Anda djúpt! Hósta! Út
maðurinn með dolkana. Þá gat
ég ekki lengur orða bundizt:
„Ert pú utanbæjarmaður?“
„Ég! Já. Ég er úr Borgarfirði.“
Aftur varð mér litið á búnað
hans. Vandaður jakki með
spæli að aftan. Hlýlegar bux-
ur, skálmarnar vendilega brotn
ar niður í hnéhá stígvélin, og
rr.eð mikið leðurbelti spennt
um sig miðjan, hvar tveir
stórir hnífar í vönduðum
slíðrum héngu. Ég yrti á hann
aftiíir: Stendurðu lengi við hér
í borginni?“ „Ég! Nei. Það er
að segja, ég er að hugsa um að
skreppa eimi túr á lúðu hérna
vestur að Jökli“. „Ja-’há. og
ert búinn að týgja þig til svona
að nokkru ley ti,“ „O-o, ég fékk
mér bara þessa hnífa, það er
betra að hafa þá tvo. Ég fór
einn túr í fyrra, en haíði þá
bara sjálfskeiðing. Það er ekk
ert hægt að gera með svoleið-
is kuta.“ Hann blistraði lag-
hann í skyndimgu upp vinstri
hendi, þar sem gildur baugur
prýddi vísifingur, þokaði örlít •
ið upp erminni og leit á gullúr
ið. Hum! Ja, hum! Dyrunum
var lokað og aftur heyrist fóta
takið taktfast og virðulegt,
sem fjárlægðist nú óðum.
Blessaður maðurinn! Var það
furða. Næsti! Það var þá ég.
Við ýmsu gat ég búizt. Hafði
þó gert mér dálitla von um að
einhvers staðar í gegnumlýs-
andi læknisaugunum ör. aði fyr
ir einhverjum vinsemdar- og
samúðarvotti Nei. hvöss og
köld mældu þau mína vesælu
persónu og byrjuðu auðvitað á
miður vellireinum skóhlífu'n-
um. Svo kom það þá: „Hvar
í djöflinum hefur þú verið i
átta mánuði?“
Mikið dæmalaust getur
stundum verið hressandi a3
heyra menn segja eitthvað
fleira en já_ já og nei, nei.
X. . i