Alþýðublaðið - 09.01.1955, Blaðsíða 4

ALÞYÐUBLAÐIÐ
Sunnudagur 9. janúar 1955
Útgefandi: Alþýðuflotyurinn.
Ritstjóri: Helgi Sæmundsson.
Fréttastjóri: Sigvaldi Hjálmarsson.
Biaðarnenn: Björgvin Guðmundsson og
Loftur Guðmundsson.
Auglýsingastjóri: Emma Mðller.
Ritstjórnarsímar: 4901 og 4902.
Auglýsingasími: 4906.
Afgreiðsiusimi: 4900.
Alþýðuprentsmiðjan, Hverfisgötu 8—10.
Ásþrtftarverð 15JX) á mánuði. 1 lausasölu IjOO.
Sjáandi og blindir
ÞEGAK. 'landsmörinum hef
ur verið tryggð naeg, arð-
bær og vel 1-aunuð atvinna,
er stærsta viðf.angsefnið að
sjá fólkinu fyrir góðum
húsakosti við sanngjörnu
verði. Húsnæðisrnálin eru
nú í ófnemdarástandi í
Reykjavík og mörgum kaup
stöðunum úti á landi. Eftir-
spurnin er margfalt meiri
en framíboðið á leiguhús-
næði, og verð þess hefur
komizt upp úr öllu valdi fyr
ir þrýsting samkeppninnar.
Jafnframt er flestum þjóð-
félagsþegnum ofvaxið að
ráðast í byggingafram-
kvæmdir vegna lánsfjár-
skorts. Vand'.nn verður þvi
augsýnilega ekkj leystur
nema með stórátaki heild-
arinnar.
Húsnæðismálin orka
sennilega mestu i dag til
stéttaskiptingar vinnufærra
heimilisfeðra, en afleiðing
hennar er hróplegt órétt-
lætí. Húsnæðisvandræðin
bitna mest á . þeim, Sem
hafa fyrir mörg-cun að sjá.
því að barnafjölskykjurnar
verða oftast út undan um
leiguhúsnæði. Ófremdar-
ástandið í þessum efnum
hefur verið og er fúi í lífs-
tré þjóðar'!nnar. Samt van-
rækja valdhafarnir að taka
þessí mál föstum tökum.
Þeir tala, skrifa og lofa, en
framkvæmdirnar eru fáar
og smáar miðað við þörf-
ina. Op r.berar ■ íökur um
bygj^i nga rf r am k væm dirnar
vitna raunar um ærna fram
takssemi á þessu sviði, en
þar er um að ræða skraut-
-hallir hknra ríku, en ekki
’ hús handa alþýðufólkinu,
sem vandræðin sverfa að.
Og alþinsi hefur meira að
segja aukið ófremdarástand
ið vitandi vits fyrir atbeina
stjórnarflokkanna.
Nú brevður svo við, að
Hannes Pálsson frá Undir
felli hefur fengíð birta í
Tímanum athyglisverða
grein, þar sem hann leit-
ast við að svara spurning
unni hr e'-nig cigi að afla
f jár til íbúðabygginga.
Vafalaust verða skiptar
skoðanír um sumar tillög
ur Hannosar, en viðleitni
han.s er virðingarverð, því
að hun sýnir áhuga hans
á Iausn vandans. Ýmislegt
af því, sem greinarhöfund
ur segir, er orð í tíma töl-
uð og ótvíræður sannleik
ur. Svo er um niðurstöðu
Hans í greinarlolc, en hún
cr orðrétt á þessa lund:
„Enda þótt hægt sé með
skynsamlegum ráðstöfun
um að bæta lánsmöguleika
til íbúðabygginga nokkuð
frá þýí gem verið Hefur
nú um skeið, i>á þarf eng
inn að ímynda sér, að
hægt sé að útrýma öllum
húsonæðisvandræðum í
bráð . . . Ef vel á að vera,
þatf því! þjóðfélagið að
gæta þess, að aJJar íbúða-
húsabyggingar séu við
hæ-fi. Að sem mest sé
byggt af smáum íbúðum,
og að hindrað sé allt húsa
leiguokur með róttækri
hiisalöggjöf.
Þetta liggur vissulega í
augum uppi. En flokksbræð
ur Hannesar Pálssonar á
alþingi hafa misst sjónar á
þessari staðreynd. Þeir tóku
höndum saman v:ð íhaldið
og .afnámu jþúsaleigulögíih:
Þeir hafa í fóstbræðralagi
við íhaldið drepið umbóta-
tiÝögur A'llþýðufTokkí) ns í
húsnæðismálunum og þar
með hafnað ýmsum þeim
hugmyndum, sem Hannes
Pálsson gerir nú að sínum.
Framsóknarflokkurinn er
þannig samábyrgur íhald-
inu um ófremdarástand hús
næðismálanna hér í Reykja
vík og kaupstöðunum úti á
landi. — Slíkt er ömurleg-
ur en því miður sannur vitn
isburður um þann flokk,
sem forðum starfaði með
Alþýðuflokknum að ger-
breytingu í húsnæðismálum
íslenzkrar alþýðu til íjávar
og svelta.
Það er gott og blessað, að
Hannes Pálsson skuli vera
svo sjáandi, að hann geri
sér grein fyrir því, hvaða
ráðstafanir eru nauðsynleg
ar í húsnæðismálunum. Iíitt
er illa farið, að flokksbræð-
ur hans á alþingi skuli vera
blindir á þessa miklu nauð
svn, því að Hannes má sín
lítlls á móti gextán bræðr-
um sínum, sem hafa þá af-
stöðu í húsnæð'ismálunum
að þjóna fhaldinu.
Verkefnið er
TIL ÞESS að mönnum skllj-
ist það, sem nú er orðið í skóla
máli þessu, þykir rétt að rifja
upp það, sem einu sinni var.
Sá áfangi, s-em nú hefur náðst
og minnzt er hér í kvöld, á
sér nokkra forsögu.
FORSAGAN
Þegar ég kom heim úr
fyrstu námsför minni um Norð
urlönd haustið 1926, var svo
ástatt í fræðslumálum hér, að
barnaskólarnir voru í hröðu.m
vexti. Fólkið flykkt'.st úr dreif
býlinu i þéttbýlið. Börnin slitn
uðu úr eðlilegum tengslum við
daglegar athafnir -fullorðna
fólksins. Foreldrar í bæjunum
sóttu á að koma börnunum-
vngri og yngri í skóla. Löggjaf
inn undirbjó lög ym fræðslu-
skyldu frá 7 ára aldri, með und
anþágu að vísu. En landsmenn
höfðu, af skiljanlegum ástæð-
um, harla litla >:eyn.slu á að
byggja t:i að kenna yngri börn
um mörgum saman í bekk,
samkvæxnt kröfum tímáns, þar
eð þeim hafði til þessa verið
kennt í heimahúsuin.
Undanfarin tvö ár hafði ég
kennt börnum hér í Reykjavík
og fundið m'.g býsna vanmátt-
ugan, einkum til að kenna
yngri börnunum, sér í lagi
lestur. Það var þetta, sem
knúði mig; gersamiega fjár-
vana, til að s!gla á eigin spýtur
til frændþjóðanna á Norður-
löndum. Og nú, þegar ég var
kominn heim, réðíst ég strax í
að ráða til mín smábörn, til að
reyna í framkvæmd það bezta,
sem ég hafði kynnzt í þessari
fyrstu utanför. Ég var með
þennan fyrsta hóp minn hjá
þeim hjónum Ingvari Einars-
syni skipstjóra og konu hans,
Sigríði Böðvarsdóttur, sem þá
bjuggu að Miðstræti 12, og var
ég jafnframt hejmíliskennari
barna þeirra.
Þessa byrjunartilraun mína
má telja mjóan vísi þess, sem
nú er orðið.
í GRÆNUBORG
Þetta voru aðeins nokkur
börn, varla bekkur. Viðleitni
þessari var svo vel tekið aí for
eldrrnn, að á næstu árum urðú
bekklrnir tveir. Eftir 6 ár flutt
ist skólinn í Grænuborg og var
þar t.ll húsa þangað til s.l. vor í
skjóli Sumargjafar. Þar urðu
bekkirnir fyrst 3, þá 5 og loks
8. En húsrúm í Grænuborg
leyfði ekki meiri stækkun. Að
sóknin var hins vegar það mik
il, að til hreinna vandræða
hórfði. Skólagjald var lengst
af 10 krónur á mánuði, meðan
skólínn var einkaskóli rninn.
Engra styrkja naut skólinn.
Sökum þess, hvað foreldrar
tóku störfum mínum vel, og
vegna þess,. að mér rann til
rifja umkomuleysi barnanna á
götum borgarinnar, stofnaði
ég vorið 1928 vorskóla fyrir
smábörn og starfrækti hann
við gífurlega aðsókn til 1940.
Vorið 1940 tóku hernámsyfir-
völdin Kennaraskólann til af-
nöta fyrir aðmírála sína. En
vorskólinn hafði 'lengst af ver-
ið til húsa í Kennaraskólanum
fyrir góðvild skólastjóranna,
séra Magnúsar Helgasonar og
Freystelns Gunnarssonar. ■—
Margt lærði ég í vorskólanum.
Sérstaklega eru mér minnis-
stæðar nánxsferðir með börn-
unum út á víðavang.
^ RÆÐU þessa flutti Isak)
• Jónsson skólastjóri í fyrra- 1
^ dag í hófi til að íagna nýju 'i
^ húsí skólans, sem v.',i liann ^
^ er ktunciur. Rektir Isak sögu ^
skóians o-g byggingarmáls- ý
S ins, en hún vitnar vissulega ^
S um gotí og þarft brautryðj- s
S anáastarf. Það ög árangur s
S þess er Isak Jónssyni aS \
) þakka öliuxn öðrum fremur, S
^ þó að margir liafi lagt)
^ drengiiega honcl að verkinu. J
meitluðust við margbrevtileg-
ar aðstæður, og er börnuni
fjclgaði í skólanmn og ráða
þurftl kennara, var mér það
mikill styrkur, að nýir kennar
ar við skólann höfðu notið
þjálfunar hjá mér.
GAGN OG GAMAN
I Árið 1933 var ég samstarfs-
maður Helga Elíassonar
fraxðslumálastjóra við að
s-emja Gagn og gaman. lesbók
fyrir byrjendur. T'.llag mitt til
þeirrar bókar var beinlínis á-
vövtur af reynslu minni við
skólann. Bókinu: var afbragðs
yal tekið, og var þetta. að sjálf
sögðu bending um, að stefnan
mundi ekki vera 'svo fráleit.j og
■bá jafnframt brýnmg um að
i herða róðurinn. safna meri
j revnslu, sækja. betur fram. .Á-
i nægjulegt samstarf okkar
j Iielga Elíassonar fræðslvmála-
i stjóra var mér ómctanleg; örv-
! un og styrkur. •
ísak Jónsson.
ÆFIN G AKENNSL AN
Það varð afdrifaríkt og
markaði timamót í sögu skól-
ans og starfsferli mínurn, þeg-
ar Freysteinn ' Gúnnarsson
skólastjórl bað mig, sumarið
1932. að taka að mér æfinga-
kennslu í Kennaraskólanum
vegna smáharnakennslunnar,
og skvldu æfingár kennara-
nema fara fram í s.kcla mtnum.
Þetta var í fyr-ta sinn. sem æf-
ingakennsla vegna vngri barna
var tekin upp við Kennaraskól
ann.'Var þar á engri innlendri
reynSlu að byggja og mikill á-
byrgðarhluti að takast slíkt á
hendur. En vandi var vel
fcoðnu að neita, og ég hætti á
að taka þetta að mér. Á kom-
andi vor'. hef ég í 23 ár haft
á-byrgð á stefnu og starfshátt-
' um æfingakennslu ívrir bö'rn á
aldrinum 6—8 ára í Kennara-
skólanum. Sýnikennsla og æf-
ingar kennaraneina . hafa ætíð
faxið fram í þessum skóla.
| Þegar ég tók þetta vanda-
verk að mér, varð mikil brey.t
jing á störfum mínum. Áður
jVar ég áð þreifa fyrir mér
ivegna sjálfs mín. Nú átti ég að
(kenna öðrum að kenna: En eitt
,er a5 kunna og annað að
, kenna. Ég man, að ég var
, stundum gripinn ang!st yfir ó-
yissunni um það, hvernig
þetta yrði gert sem bezt, miðað
við íslenzk börn, íslenzka
,kennara, íslenzka • þjóðmenn-
, ingu. Eg kenndi og kenndi og
æfði mig, gerði þrctlausar til-
raunir á svipáðan hátt og mað
ur, sem æfir sig á hljóðfær1:. Sá
maður, sem leiðbeina skal
kennaraefnum, verðúr að hafa
mikla leikni og víðfeðma yfir-
sýn t:i þess að geta á hrað-
fleygri stund, strax að lokinni
kénnslu, veitt þær leiðbeining
ar og þau ráð, sem að haldi
koma. T:i að brynia mig betur
fyrir þessum vanda, varði ég
sumrum til utanfara og dvaldi
veturlangt í Vesturheimi.
Með aukinni ábyrgð og
trausti óx mér kjarkur og ör-
yggi. Áðferðir þær, sem beitt
var við skólann, mótuðust óg
FR4MTAK fórelbranna
En, svm kemur að því, ’ að
vegna dýrtíðar revnist ógern-
ignúr að reka skó’ann sem ó-
styrktan einkaskóla. Stórtap
varð p rek-tri hans síðustu tvö
á'rin. Eg ákvað' b.vi í samráði
við konu mína að ieggja skól-
ann n ður vorið 1946. En með
því. að okkur fannst betta ekki
með öllu okkar ernkamál, ‘þá
létum við allmarga foreldra
vita um fyrirætlun okkar. ef
ske kynni, að þau vildu eitt-
hvað leggia t:i málanna, eygðu
einhver ráð.
Árangurinn varð sá, sém
skólanefndarfornaaður, Sveinn
Benediktsron framkvæmda-
stióri, lýsti fyrir yður áðan. og
þér megið gerst sjá. Ákvörðun
foreldrafundarins 7. jan. 1946
réði þar úrslitum. En þó verða
slikar ákvarðanir oft léttvæg-
ar. sé þeim ekki fylgt eftir í
verki. En það heíur einmltt
verið gert hér, og ekki af
neinni hálfvelgju. í rúmlega 9
ár hafa foreldrar og fulltrúar
þeirra í skólanefnd .sýnt ein-
lægan áhuga á skólamáli
þecsu, nærri óskiljanlegan á-
huga, með fjárframlögum og
starfsfórnum. Og þó að'-margir
hafi 'lagt þar hendur að verki,
er sérstök ástæða til ag geta
tveggja manna, er hafa v.erið í
skólanefndinni frá byrjun. En
það eru þeir S'véihn Benedikts
son framkvæmdastjóri, sem
jafnan hefur verið formaður
nefndarinnar, og Gunnar 'E.
Benediktason hæstaréttarlög-
maður, sem verið hefur lengst
af varaformaður. Þessir menn
hafa oft þurft að ráða fram úr
miklum vanda, einkum for-
maður skólanefndar. ékki sízt
meðan verið var að byggja
skólahúsið, og te.kið á sig'ó-
næðf. eins og t. d. formaður-
inn Sveinn Benediktsson og
kona hans. En skúlanefndar-
fundimir hafa lengst af verið
baldnir á heimlli þeirra hjóna.
Þá hafa. þau frú Aðaibjörg Sig
urðardóttir og Sveinn Tryggva
son framkvæmöastjóri, sem nú
eru einnig 'í nefndinni, ekki
legið á liði sínu. Ég. vil fyrir
hönd skólans votta þessum
mönnum og öðrum lxeim, sém
í skólanefndinni hafa vefið,
alúðarfyllstu þakki.r fy/r ó-
metanleg slörf og á.nægjulega
samvinnu.
Framhald á 6. síðu.