Alþýðublaðið - 25.01.1955, Blaðsíða 4

4
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
Þriðjudagur 25. janúar 1955.
Útgejandi: Alþýðuflo\\urinn.
Ritstjóri: Helgi Sœmundsson.
Fréttastjóri: Sigualdi Hjálmarsson.
Blaðamenn: Björguin Guðmundsson og
Lojtur Guðmundsson.
Auglýsingastjóri: Emma Möller.
Ritstjórnarsímar: 4901 og 4902.
Auglýsingasími: 4906.
Afgreiðslusími: 4900.
AJþýðuprentsmiðjan, Hverjisgötu 8—10.
Ásþrijtarverð 15,00 á mánuði. 1 lausasölu ÍJOO,
Sp
or i retta átt
SEXTUGSAFMÆLI Da-
víðs Stefánssonar skálds frá
Fagraskógi var minnzt í
skúlum landsins með kynn
ingu og lestri á skáldskap
hans. Þetta er prýðieg hug-
mynd og ætti að verða vísir
meiri starfsemi. Hlutvérk
skólanna er meðal annars
að vekja áhuga æskunnar á
því, sem bezt er í samtíðar-
bókmennunum. Sú skylda
verður bezt rækt með því
að efna til nokkurra bók-
menntadaga á ár; hverju og
helga þá einstökum skáld-
um og rithöfundnm. Þetta
starf þarf að skipuleggjast
af menntamálaráðuneytinu
og fræðslumálaskrifstofunni.
Arangur þessa yrði sá, að
skólaæskan fengi nauðsyn-
íega leiðbeiningu í að lesa
góðan skáldskap. Sögur og
Ijóð góðskálda okkar yrðu
þá samkeppnisaðili við þær
ruslbókmenntir, sem unga
fólkið glæpist til að lesa.
Þar með er fundin eina
raunverulega lækningin við
þeim andlegu eiturlyfjum,
sem eru að sýkja æsku
landsins með því af spilla
málsmekk hennar og tfeg-
urðarskyni. Skóiarnir verða
að takast á hendur forustu
um öfluga sókn gegn þeirri
ómenningu, sem að okkur
stefnir og orkar eins og
gaddur á yngsta og við-
kvæmasta gróðurinn í
garði þjóðarinnar. Þann
gróður verður að vernda og
verðveita, en það verður
feezt gert með birtu og yl.
góðs skáldskapar. Og í þessu
efni er okkur ekki nóg að
vitna til frægðar fortíðar-
innar og benda á Ijóma
hennar. Við þurfum jafn-.
framt að treysta tengsli
æskunnar við samtíðarbók-
menntirnar.
Sennilega eru íslenzku
skólarnir of e'.nhæfir. Þeir
þarfnast tilbreytingav, svo
að í þeim gæti áhrifa og
anda lifandi lífs. Einn þátt
ur þeirrar starfsemi ætti að
vera fólginn í því, að skáld-
in og rithöfundarnir heim
sæktu skólana, töluðu til
æskunnar og læsu upp úr
ritverkum sínum. Það
myndi leiða t;l aukinnar
persónulegrar kynningar
skáldanna og ungu kynslóð
arinnar, sem situr skóla-
bekkina á íslandi.
Kynning á skáldskap
Davíðs Stefánssonar var
spor í-rétta átt. Sama gegn
ir um það framtak Helga-
fells að gefa út „Svartar
fjaðrir“ í ódýrri lesútgáfu,
sem ætluð er unga fólkinu
sér í lagi. Islenzk bókaút-
gáfa ber of mikinn svip hús
gagnagerðar eiris og sakir
standa. Fallegar og dýrar
bækur, sem verða stofu-
skraut á íslenzkum heimil-
um, eru mikils virði. En
því má ekki gleyma, að meg
inhlutverk bókaútgáfunnar
er að sjá bjóðinni fyrir les-
efni. Bækur ná þá fyrst til-
gangi sínum, að þær séu
lesnar upp til agna. Þess
vegna á að gefa út síglldar
bækur snjöl'lustu skálda
okkar og ritöhfunda fyrr og
nú í_ ódýrri útgáfu og mörg
um eintökum, svo að þær
verði almenningseign og
geti keppt við glæpatímarit
in og reyfarana. Slíkt er að
svara ómenningu og háska
með gagnsókn — og hún
mun vissulega reynast bezta
vörnin.
Umræðurnar um hættu
ruslbókmenntanna hafa þeg
ar leitt til aukins menning-
aráhuga. Það er vel farið
og sýnir, að íslendingar
geta borið gæfu til farsæld
ar,- þegar á þá i'eynri. Nú
er að herða þessa sókn og
gera sporin í réttu áttina
fleiri og stærri. Til þess
þarf átak, en sigurvonin er
svo stór og fögur, að hún
á skilið fulltingi allra góðra
íslendinga. ,4 ■&
Tilkynning um kolaverð.
Kolaverð í Reykjavík hefur verið ákveðið
krónur 500,00 hver smálest heimkeyrð, frá og
með þriðjudeginum 25. jan. 1955.
Kolaverzlanirnar í Reykjavík.
LEIKFERILL hans hófst
þegar fimm árum fyrir síðustu
aldamót. Tíu árum . síðar, —
enda þótt það væri ekki, sam-
kvæmt því, er hann segir, að
hans eigin vilja, — hófst ferill
hans á Broadw.ay. Það réði ör-
lögum hans, að hann var
yngsti afkomandi aðsópsmestu
leiklistarfjölskyldu Bandaríkj
anna. í hvert skipti, sem hann
gerði tilraun til uppreisnar,
sameinaðist öll fjölskyldan um
það að bæla þá tilraun nlður
undir forystu ömmunnar
Louisu Lane: „Hvað á þessi
þrákelkni að þýða? Leikari
áttu að verða, og skaltu verða!“
Fyrir nokkrum árum reit
Lionel Barrymore sjálfsævi-
sögu sína, er um leið varð saga
fjölskyldu hans og nánustu
ættmenna. Einkennist öll frá-
sögn hans af skefjalausri hrein
skilni, djarfri og litríkri per-
sónutúlkun, kýmni og fjöri.
Þar segir hann frá þeirri bar-
áttu, sem hann háði í því
skyni að sleppa vi<5 að ganga
leiklistinni. á vald, og þegar
það tókst ekki, viðleitni hans
til að sigrast á andúð sinni
gagnvart henni; og þá lausn,
sem hann fann að síðustu til
sátta, — kvlkmyndaleikinn.
Kvikmyndaleikurjnn sætti
hann við þau örlög, sem hann
að vísu sá, að hantr mátti ekki
lengur mótspyrnu veita, en
vildi þó ekki ganga skilyrðis-
laust á vald. Hann var kom-
inn í tygi við hinn fræga kvik
myndastjóra, Grifíith, árið
1912, þegar hornstemninn var
lagður að fyrsta kvikmynda-
verinu í Kaliforniu. Hann náði
þegar þeirri aðstöðu, sem hann
gat fellt sig við, og hélt henni
til dauðadags.
„Ég var hamingjusamur.
Mér bauðst ihvert hlutverkið
af öðru, og hafði rneira en nóg
að starfa. Ég hafði yndi af að
skoða málverk, og dundaði
jafnvel sjálfur við að mála,
auk þess sem ég hafði gaman
af að fást við eirstungu. Ég
lék dálítið á óbó; samdi lög, og
gat isjálfur raddsett þau. og
það kom fyrir, að góðir hljóð
færaleikarar fluttu þessar tón
smíðar mínar. Hvers vegna í
ósköpunum átti ég því að eyða
tíma mnum í hundleiðinlegar
æfingar, og það hversdagslega
taugaslit, sem svt.ðsleiknum
eru óhjákvæmilega samfara?“
Þessi látlausa frásögn skap
ar ljósa og lifandi mynd af
værukærum, hæfileikaklofn-
um listamanni, og eínkennileg
þversögn er það, að hann
skyldi að lokum finna sjálfan
sig í Hollywood. sem hánn og
átti sinn þátt í að skapa. Þar
undi hann síðan alla ævi, og
lét sér nægja listina, að því
undanteknu, að hann kvæntist
og skildi vlð konur sínar nokkr
um sinnum fyrstu áratugina.
Hann lifði fyrir listina, og af
hinum miklu hæfiieikum sín-
um, og þegar halla tók undir
fæti, tók hann sig til og samdi
nokkrar bækur, endurminning
ar úr kvikmyndaheimlnum;
skemmtilegustu frssagnir. sem
enn hafa verið skráðar um það
efni. Hamingjusamur og raun
hæfur maður, sem lætur hverj
um degi nægja sína þjáningu.
Hann kom fyrst fram á leik
svið í Kansas City. Amma
hans, Louisa Lane, sem var
LIONEL BARRYMORE
kjölfesía fjölskyldunnar fyrir
skap sitt og viljaþrsk, unz
Ethtl systir hans tók við því
hlutverki, var þá á leiksýninga
ferðalagi; sýndi „Keppinaut-
ana“ eftir Sheridan, og hinn
Barrymore í hlutverki Scrooge.
hins ágjarna, í .Tólaævintýri
Dickens.
ungi Barrymore iék ekilinn
Thomas. Eftir laiksýninguna
komst amm.an hins.vegar á þá
skoðun. .að hún yrði að fá eldri
mann og þroskaðri til að taka
að sér hlutverkið, — og eng-
inn var því fegnari, en einmitt
Lionel Barrymore! Segir hann
þannig frá þessu atviki í end-
urminníngum sinum:
,.Ég er eini núlifandi banda
ríski leikarinn, sem hefur ver
ið rekinn úr hlutverki af
ömmu sinni! Og það sem meira
er, — ég segi það í fyllstu ein
lægni. að það var mér óbland
in ánægja. Upp frá þeim degi,
er ég stóð, sveittur og titrandi,
á leiksviðinu í Kansas City,
hef ég alltaf haf,t megnustu
andúð á leiklistinni. Ethel syst
ir mín skildi frá byrjun Ieik
listina og gildi þess, að ná list
rænum árangri á leiksviði. Ég
hef alltaf verð fús á að taka
l'eiklist hennar alVarlega, og
raunar allra annarra. En það
er staðreynd, að ég hef aldrei
fundið hjá mér minnstu köll-
un til að þjóna þeirri list. Ég
sneri mér að leiklistinni ein-
ungis fyrir þá sök, að ég var
tilneyddur. Og ég sneri mér að
kvikmyndaleiknum eingöngu
vegna þess. að ég gat ekki flú-
ið leiklistina með öðru móti.“
Hann vildi, sem sagt, ekki
vera einn af Barrymorunum.
En honum var einnig ljóst með
hvaða hætti er auðveldast að
ná taki á lesendunum' Og ekki
sko-rti hann leikhæfileiika 'til
að hagnýta sér þá þekkingu.
Maður hefur ekki lesið marga
kafla í þessari bók, þegar mað
Framhald á 7. síðu.
ALÞÝÐUFLOKKSFÉLAG
REYKJAVÍKUR
Munið félagsfundinn í kvöld
kl. 8.30 í Alþýðuhúsinu við
Hvgrflsgötu. Á fundinum flyt-
ur Sveinn Ásgeírsson hagfræð
ingur er.indi um neytendasam-
tökin, starf þeirra og slefnu.
Enn fremur mun Arngrímur
Kristjánsson skólastjóri sýna
kvikmynd í upphafi fundar-
ins.
SPILAKVOLD ALÞYÐU-
FLOKKSFÉL AG ANN A
í REYKJAVÍK
Alþýðuf-lokksfélag Reykja-
víkur, Kvenfélag Alþýðu-
flokksins og FUJ halda'sam-
eiginlegt spilakvöld annað
kvöld kl. 8.30 í Alþýðuhúsinu
við Hverfisgötu. — Er
flokksfólk eindregið hvatt til
að mæta og taka með sér gesti.