Alþýðublaðið - 27.01.1955, Blaðsíða 5

Fimmtudagur 27. ]'anúar 1955
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
9
Soifía Ingvarsdóttir
eikmn
ÞETTA ER sevt.jánda árshá '
tíð okkar hérna. Félagið var 17
ára rétt fyrlr áramótin. Það
æviskeið þykir indæll og
skemmtilegur mannsaldur —
og sannarlega má um margt
líkja saman ævi manns og ævi
félags.
Seytján ára görnul höfum
við reynt sitt af hverju. Höfð-
um s!grað og tapað — verið
hrygg og kát. Stolizt til að
gera ýmislegt, sem við máttum
ekki. Og vitanlega vorum við
báð umhverfi okkar og heim-
ilisástæðum. En 17 ára gömul
hlökkuðum við framar öllu
öðru til að lifa. Full óþreyju
biðum við framtíðar okkar.
Á ÝMSU HEFUR GENGIÐ
Á 17 ára sevi þessa félags
hefur líka á ýmsu gengið. Fé-
lagið hefur unnið sína sigra og
líka orðið fyrir töpum. Það
hefur getað glaðzt af mörgu
og orðið fyrir vonbrigðum með
ýmislegt. Eins og ungmenni
hefur félagið á hverjum tíma
verið háð sínu umhverfi. Olt-
Ið hefur á ýmsu á stjórnmála-1
sviðinu — og innan Alþýðu-
flokks'.ng,, sem fóstrar okkar J
félag, hefur vissúléga brugðið
til beggja skauta um margt
allt fram á þennan dag — og
þá ekki hvað sfzt í-þann mund,;
er þetta félag hljóp af stokk- ’
unum. Árið 1938 er öllum
eldri flokksmönnum minnis-
stætt. Enn því miður kannske
ekki alveg öllum nógu lær-
dómsríkt.
Mér þvkir alltaf jafn gam-
an að mjnnast á stofnun þessa
félags. Ég kom á fund, alveg
óvön fundum og öllum ókunn-
ug. Þar sá ég í íyrsta sinn
amörg andlit sem ég síðar
kynntist og er á le.ð urðu mér j
kær. Nokkur þeirra sé ég hér.
í kvöld. Þessar fundarkonur j
voru hávaðalausar — ég tek
þó kannske tvær undan. — En;
það var blik í augum allra og,
það var reisn og drvgindi í
Mjóðlátu fasi þeirra. í loftinu
lá spenningur — eins og ævin 1
lega begar eitthvað alveg nýtt
stendur til. Fundarefnlð var:
Eigum við að stofna gvenfélag
innan Alþýðuflokksins í
Reykjavík? Jú. Jú, sögðu kon
urnar, við skulum einmitt nú
. stofna sérstakt félag, við kon
urnar einar. Ein konan sagðist-
koma með 30—40 konur með
sér í félagið. Ég skrifaði langa
fundargerð, og fundurinn leyst
íst upp með ánægjulegum fyr-
írheifum og í eftirvæntingu
nm framhaldið. Já, sannarlega
var þetta skemmtilegur fund-
ur, enda má segja. að hann
væri nokkurs konar tilhuga-
líf að sjálfu félagsstarfinu síð-
jar.
Á hornlóðinni við Austur-
stræti og Aðalstræti, þar sem
þessi fundur var hsldinn. er
nú aðeins grátt og snauðlegt
bflatorg.. Húsið stóra, sem átti
margvíslega sögu og hvert
snannsbarn á landínu hafði
heyrt nefnt — Hótel ísland —
er horfið. Svo forgengileg eru
sum mannanna verk.
TILHUG ALIFIÐ
STÓÐ STUTT
Tilhugalífið varaði ekki
lengi, heldur en endranær.
Nokkrum vikum eftir að félag
ið var stofnað stóð það báðum
fótum í bitrum raunveruleika.
Stríð lífsins var byrjað fyrir
£ RÆÐU þessa flutti frú ^
^ Soffía á árshátíð Kvenfé-)
^ lags Alþýðuflokksins í Rvík ^
^ fyrir skömmu, og rekur hún ^
i, þar sögu félagsins í helztu ^
S atriðum. S
Soffía Ingvarsdóttir.
alvöru. Enn var haidinn fund-
ur og nú í því fræga húsi Bár
unni. Þár sem hún stóð við
tjarnarendann er einmitt kom
ið annað bílatorg núna. Þá var
fundarefni: Eigum við að sam
einast kommúnistum? Fylgja
e.'num foringjanna þangað?
Mér fannst þá sprengjulegt og
sverðaglamur að þessum orð-
um — og finnst enn.
Við þessar konur værum
ekki hér í kvöld, ef svarið
hefði ekki verið: Nei. Nei.
Þessi eini fundur í Bárunni
kenndi mér allt það litla, sem
ég kann í stjórnmálum. Ég
lærði það, að í stórum átökum
milli góðs og ills springur hism
ið sjálfkrafa frá kjarnaníim.
Ég fann það, að konurnar í
okkar röðum höfðu til að bera
einurð og samstilh'ngu, sem
gæddi þær krafti, er við
þurfti. Og ég skildi þá. að le'.ð
Alþýðuflokksins gotur aldrei
legið gegnum aðra flokka til
sameiningar. Litur, sem bland
ast öðrum lit missir sinn upp-
runalega blæ.
SAMA LÖGMÁLIÐ
Ég sagði áðan, að þegar við
vorum 17 ára unglingar þá
,einkenndi okkur framar öðru
löngun til að lifa og vita hvað
framtíðin bæri í skauti sínu.
Líf einstaklingsins samanstend
ur af stærri og smærri atvik-
um. Lífshamingjan er undir
því komin á hvern veg þessi
atvik snúast. Þannig er einnig
um félagslífið. Það stendur og
fellur með því, hvern'g starf
semi þess gengur. Sannarlega
viljum við allar vinna að því,
að félagið okkar lifi og dafni,
hjálpa því til að e'ga bjarla
framtíð og allar sem ein þurfa
félagskonurnar að sýna áhuga
og skilning á því er félagið
tekur sér fyrir hendur. í þessu
sambandi og miðað við yfir-
standandi starf vil ég hvetja
ungu konurnar til að sækja
stjórnmálaskóla flokksins og
ennfremur bið ég ykkur að
hvetja börn til að sækja.barna
skemmtanír félagsins.
SKAMMUR TÍMI
Seytján ár er ekki langur
iími, þegar litið er til baka.
En brim og boðföll liðins tíma
heyrir sá. sem rifj’ár upp fyrir
sér og þekkir sögu flokksins.
Við spyrjum gjarnan ,,Hvað
er nú orðið okkar itarf? Höf-
um við gengið til góðs götuna
fram eftir veg?“
Flokkurlnn er meir en jafn
fátækur og smár' í augum
heims og hann var fyrir 17
árum. Slík eru öriög hans. Og
er um margt að sakast. En þó
að hann sé fátækur þá á hann
samt miklar innistæður, ekki
í bönkum eða verðhréfum. Nei,
hann á inni hjá fólk nu í land
inu, hjá mér og þér. Við skuld
um honum fyrir be!ri lífskjör
og meira öryggi í erfiðleikum
en áður þekktist hiá alþýð-
unni. Og þó að ílokkurinn sé
smár því miður þá hefur hann
unnið hina stórkostlegpstu
málefna sigra. Flest helztu bar
áttu- og stefnumál Alþýðu
flokksins hafa orðið og verða
landslög og hefðbundnar venj
ur. Þetía hefur sumpart áunn
izt með því að aðrir flokkar
sáu, að þeir gátu ekki staðið
á móti réttlætis- og framfara
málum Albýðuflokksins, án
þess að evðileggja sig.
Alþýðuflokkurinn í dag er
því hvorki fátækur né smár sé
miðað við raunverulegasta
gildi hlutanna. Sá, sem vinn-
ur og færir öðrum allt, er rík-
ari en sá. se.m hirðir gróða.
Árin líða. Tímans straumur
rennur. Heil hús hverfa með
öllu. Félög og einstaklingar
sigra og tapa. En maðurinn er
ekki eingöngu hold og blóð.
Honum er gefin sál. f sál hins
ósoillta manns bvr sífelld brá
eftir betra lífi. friðí milli þjóða,
méira jafnrétti, félagslegu ör-
vggi og jafnari auðsöfnun.
Enn er ekki komin fram í heim
inum nein stjórnmálastefna.
sem svarar til innstu óska
mannsandans nema jafnaðar-
stefnan. Því er henni tryggður
tilveruréttur. Því er mest
menning í þeim þjóðlöndum,
þar sem hún er sterkust.
Verum tmar henni.
ÚT KOM FYRIR JÓLIN ný
ljóðabók eftir Gretar Fells.
Hún ber nafnið: ,,Og enn kvað
hann“. Þótt bók þessi sé ekki
stór og láti á allan hátt lítið
yfir sér, sé hún lauslega skoð
uð, og því ekki sem heppileg
ust til tækifærisgjafar, ef mið
að er við rúmmál, verður þess
fljótt vart, þegar yfir hana er
farið, að hún leynir mjög á sér.
í henni birtast nálega 50
kvæði og stökur. — Og mundi
ekki flestum þykja það yfrið
nóg í allþykka bók með breið
um jöðrum og risaletri? — En
hún er drjúg afiestrar, bæði að
efnismagni og gæðum.
Oft er það þannig, að meira
er af lofti en lífsanda á pappírn
um, og raunar lítil ástæða til
að sakast mjög um slíkt, en
þannig er pví ekki farið um
ljóð Gretars Fells. Ljóð hans
: sru ekki kaldhamraður listiðn
aður, sem barinn er saman af
vilja og ásetningi fremuf en
löngun augnabliksins og innri
tjáningarþörf. Um það munu
menn sammála, hvaða augum
sem þeir annars kunna að líta
á skáldskap hans. Þau bera það
þvert á móti með sér, að þau
eru því aðeins ort, að staður
og stund eggjuðu skáldið fram
í manninum og það gat ekki
staðizt þá eggjan. Og um ytri
búnað er þeim áfátt, en hitt,
að lífsmarkið beri þau ekki.
Gretar Fells yrkir ekki til
pess að vera skáld. Slíkt hygg
ég, að honum finnist álíka fár
ánlegt og það að erja jörðina
til þess að vera bóndi, en ekki
til þess að hafa ofan af fyrir
sér. Listþrá er lífsþörf. Þess
vegna yrkir Gretar vegna Jífs
ins og ljóðsins sjálfs og þess
færis, er það býður, til að
Gretar Fells.
kynna hugmyndir og viðhorf
meðal manna. Hann reynir
hvergi að gera úr litlu efni
langa sögu. enda segir hann:
„Leiðast mér löngu kvæðin
og listinni bregðast þau flest.“
Honum nægir oft ein staka,
þar sem aðrjr mundu ef til vill
kjósa að láta gamminn geysa,
því að:
„Það er dýptin og himinhæðin,
sem heillar og gefur oss mest!t.
Þetta á ekki að vera neinn
ritdómur, aðeins frásögn, rjtuð
til þes's, að þess sé getið, sem
gert er. Gretar heiur líka aldr
ei hirt um að kynna sig eða
ljóð sí^j sízt af öllu til að hljóta
frægð af. Af peim sökum er
hann minna þekktur sem Ijóð
skáld, en vert væri, og þjóð-
kunnur þó.
Sum Ijóð hans úr fyrri bók
um hafa fundið slíkan hljóm
grunn hjá þjóðinni, að þau eru
löngu almenningseign, og á
hvers manns vörum. Þannig
hygg ég að verða muni um sum
í hinni nýju bók hans.
S. H.
Jón Eyþórsson sexlugur
V,»
ÞAÐ ERU nú Liðin nokkuð
mörg ár síðan Jón Eyþórsson
tók sér að verðleikum, sæti á;
fremsta bekk íslenzkra nátt-
úrufræðinga, þelrra sem geng
ið hafa þegjandi til verks við
að opna leyndardóma landsins
fyrir birtu alþjóðlegra vísinda.
Þar á Jón Eyþórsson marga og
merka fyrirrennara í frægðar
höll sögunnar. Þar minnast
menn Eggerts Ólafssonar,
Sveins Sálssonar, Jónasar Hall
grímssonar, Þorvaldar Thor-
oddsen, Stefáns Stefánssonar,
Bjarna Sæmundssonar, Helga
Péturs og Guðmundar Bárðar
sonar. Allir hafa þessir afreks
menn numið sér til handa land
j eða haf í dölum og fjöllum
........ eða sjálfum útsæn-
'um til að stunda þar vísinda
' rannsóknir. Þeir hafa síðan
borið afköst sín í sjóð vísinda-
legrar þekkingar og með þeim
hætti byggt og treyst kóralrif
íslenzkrar náttúrufræðií. Jón
Eyþórsson fór ungur í landa-
leit á þessum vettvangi. Þegar
hér var komið sögu munu
margir hafa haldið að land ís-
lenzkra náttúruvísinda væri
Jón Eyþórsson.
fullnumið en svo var ekki. Jói
Eyþórsson valdi sér ekki eitt
heldur tvö verksvið. Strauma
loftsins og jökla landsins.
Mátti segja með skáldinu, að
þar væri hátt til lofts og vítt
til veggja.
Jón Eyþórsson er sextugur
í dag. Munu margir samferða
menn hans nota tækifæri til
að minnast ævi hans og starfa.
Hann er Húnvetningur, kom
inn af nafnkenndri gáfumanna
ætt. í Húnaþingi fæddust upp
þeir bræðurnir Sigurður Nor-
dal og Jón Eyþórsson og þar
fengu þeir í arf það vald yfir
móðurmálinu, sem gert hefir
þá að e'nhverjum állra snjöll-
ustu rithöfundum r-innar sam
tíðar. Eftir fermingu gekk Jón
Eyþórsson í gagnfræðaskólann
á Akureyri í skólameistaratíð
Stefáns Stefánssonar. Hann
var einhver mesti vakningar-
maður meðal íslenzkra nátt-
úrufræðinga. Varð Stefán
fyrstur meðal fræðjmapna til
að leiðheina huga Jóns Eýþórs
sonar að sjálfstæðum rann-
sóknum á náttúru landsiy’,. Að
loknu námi á Akureyri bjó
Jón sig undir stúdentspróf í
Reykjavík, las mest utan skóla
og hraðaðí för sinni til vísinda
legs náms í öðrum löndum.
Hann valdi sér nýja og
óvenjulega námsgrein, veð-
urfræðina. Ekki var það fjár-
vænlegt nám. Enginn Islend-
ingur hafði fram að þeim tíma
stundað veðurfræði sem sér-
Framihald á 7. síð«.