Tíminn - 05.02.1965, Blaðsíða 5

5
FÖSTUDAGUR 5. febrnar 1965
Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framkvæmdastjóri: Kristján Benediktsson. Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson (áb). Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og tedriði
G. Þorsteinsson. Fulitrúi ritstjómar: Tómas Karlsson. Aug-
lýsingastj.: Stetagrímur Gislason. Ritstj.skrifstofur ) Eddu-
húsinuj siTnar 18309—18305. Skrifstofur, Bankastræti 7. Af-
greiðslusími 12323. Auglýstagasiml 19523. Aðrar skrifstofur,
gfml 18300. Áskriftargjald kr. 90,00 á mán. innanlands. — í
lausasölu kr. 5,00 etat — Prentsmiðjan EDDA h.f.
Kaupmáttur daglauna
Tíminn hefur margsinnis skorað á Mbl. að gera sam-
P’ b"rð á nokkrum atriðum efnahagsmálanna í árslok
] ' og í ársbyrjun 1965. Mbl. hefur jafnan færzt und-
an þessu þangað til í gær, að það þykist ætla að gera
samanburð á einu atriðinu, er Tíminn hefur spurt um,
þ. e. hvort kaupmáttur venjulegra daglauna hafi aukizt
síðan 1958. Ekki tekst þó betur til en svo hjá Mbl., að
það forðast alveg að gera samanburð á kaupmætti dag-
launa, heldur kemur með samanburð á heildartekjum
verkamanna- og sjómannafjölskyldna, sem fengnar eru
með mjög ófullkomnu úrtaki. Þar eru ekki aðeins taldar
fram tekjur viðkomandi manns, heldur konu og barna og
ekkert tillit heldur tekið til vinnutíma. Þessar tölur
segja því ekkert um hvort kaupmáttur venjulegra dag-
launa hefur aukizt eða minnkað á þessum tíma. Svar
Mbl. er þannig alveg út í hött.
Hvarvetna annars staðar er þessi kaupmáttur fundinn
út með því að leggja tímakaupið til grundvallar, þ. e.
hvort kaupmáttur þess hefur vaxið eða minnkað. Sem
lítið sýnishorn þess skal þess getið hér, að hið þekkta
blað „The Christian Science Monitor“ birti 13. janúar
síðastl. yfirlit um þróun efnahagsmála í löndum Efna-
hagsbandalags Evrópu og ræðir þar m. a. um kaupmátt
launa. Eins og eftirfarandi úrklippa úr þessari grein
blaðsins sýnir, leggur það annars vegar til grundvallar
Iweytingar á „consumer prices” (verð vöru og þjónustu)
og hms vegar „hourly rates of wages” (tímakaup ):
Taking 1960 as the hase, consumer prices
have risen in Belgium 8 percent, in West
Germany 11, in the Netherlands 15, in
Brance 16, and in Italy 21.
Söurly rates of wages have risen from 32
percent to 52 percent, in almost the same
örder of ascent.
Eins og þessi úrklippa sýnir, hefur vöruverð hækkað í
löndum Efnahagsbandalagsins síðan 1960 um 8-21%, en
tímakaupið hefur hækkað um 32—52%.
Hér eru hliðstæðar tölur þessar: Síðan núverandi vísi-
tölufyrirkomulag tók gildi 1. marz 1959 hefur vísitala
vöru og þjónustu hækkað um 89%, en tímakaup Dags-
brúnarmanna um 63.6% (úr kr. 20.67 í kr. 33.81). Hér
hefur því kaupmáttur tímakaups stórminnkað á sama
tíma og hann hefur aukizt hvarvetna annars staðar. Þó
hefur góðæri hvergi verið öllu meira en hér. Það er því
skiljanlegt ,að Mbl. færist undan að bera saman kaup-
mátt daglauna nú og 1958.
Ópólitískt verkfall
Menn fagna því, að lokið er 34 daga verkfalli bátasjó-
manna suðvestanlands. Af hálfu stjórnarblaðanna er því
oft haldið fram, að öll verkföll séu af pólitískum rótum
runnin. Erfitt er þó að halda því fram um þetta verk-
fall, þar sem það voru stjórnarsinnar, er höfðu forustuna
bæði hjá sjómönnum og útgerðarmönnum. Svo hefur
þetta verið um flest verkföll undanfarið. Þau hafa ekki
verið sprottin af pólitískum rótum, þau hafa verið
sprottin af þeirri dýrtíðarstefnu ríkisstjórnarinnar, að
ekki síður stjórnarsinnar en stjórnarandstæðingar hafa
tahð nauðsynlegt að heyja verkfallsbaráttu.
TÍMINN
ERLENT YFIRLIT
Þingskörungur heldur heim
Fáir vissu, aö hann var einn voldugasti maður Bandaríkjanna.
ÞEGAR hin nýkjðrna full-
trúadeild Bandaríkjaþings kom
saman eftir áramótin, söknuðu
margir þar eins manns sérstak
lega. Hann var í augum margra
orðinn fastur hluti af deildinni
Hann var búinn að eiga þar
sæti lengur en nokkur cnaður
annar í sögu hennar eða rétt
50 ár. Sá, sem komst næst hon-
um, var Sam Rayburn, þingleið
toginn frægi, sem átti þar sæti
í 48 ár, átta mánuði og 13 daga
nákvæmlega talið.
Þingmaður sá, sem hér er
átt við ,er Carl Winson, sem
um nær tuttugu ára skeið hafði
verið mesti áhrifamaðurinn í
hermálanefnd deildarinnar, en
verk hennar er að fjalla bæði
um útgjöld til landhers, flug-
hers og flota, vopnabúnað og
skipulag. Þetta er því ein
mesta vinnunefnd þingsins og
á ýmsan hátt hin voldugasta.
Þar hafði Winson drottnað sem
einskonar kóngur í ríki sínu.
Við brottför hans af þingi,
komust sum blöðin svo að orði,
að hann hefði lengi verið einn
af voldugustu mönnum lands
ins, en þó var hann tiltölulega
lítið þekktur utan þingsins og
kjördæmis síns.
Winson tilkynnti það fyrir
meira en ári, að hann myndi
ekki gefa kost á sér við þing-
kosningarnar 1964. Það kom
ekki á óvart, þótt heilsan væri
enn furðu góð. Hann varð 81
árs gamall 18. nóvember síð-
astl.
CARL WINSON er á margan
hátt glöggt dæmi um, hver
munur er á stöðu og störfum
bandaríska þingsins og þjóð-
þinga í Evrópu. Það bar aldrei
mikið á Winson í fulltrúadeild
inni, en þeim mun meira í her-
málanefndinni. Bandaríska
þingið er alveg aðskilið fram-
kvæmdavaldinu, sem forsetinn
fer með, og því leggur þingið
kapp á að láta ekki fram-
kvæmdavaldið fara inn á verk
svið sitt. Það eru sérstaklega
þingnefndirnar, sem eru hér á
verði. Þær taka til vandlegrar
athugunar öll frumvörp og til-
lögur frá forsetanum eða
stjórninni, afla sér víðtækra
upplýsinga og gera svo meiri
og cninni breytingar á tillögum
stjómarinnar eða leggja þær
til hliðar. Jafnhliða þessu halda
Carl Winson 1964.
Carl Wlnson
kemur fyrst tll þings 1914.
nefndirnar uppi mjög víðtæku
eftirlitsstarfi, bæði varðandi
framkvæmdavaldið og dóms-
valdið.
Þessi aðstaða og vinnubrögð
valda því að þingnefndirnar eru
mjög valdamiklar og atorku-
samir formenn þeirra geta því
ráðið mjög miklu um gang
mála. Carl Winson var einn
þeirra. Hann stjórnaði störfum
nefndarinnar með enikilli festu
og var þolinmóður og laginn
við að koma þar fram sjónar
miðum sínum, Forsetar, vamar
enálaráðherrar og herforingjar
gerðu sér líka vel ljóst, að
ekki væri komizt hjá því að
taka mikið tillit til Winsons.
Það þýddi lítið fyrir þóttafullan
hershöfðingja að ætla að sýna
nefndinni, að hann vissi bet-
ur og hún yrði því að fara að
ráðum hans. Þá lét Wilson
gleraugun síga og horfði ber-
um augum á hrokagikkinn
Kunnugir menn vissu þá, að
Winson myndi gera við'komandi
manni það ljóst, að það væri
herinn en ekki þingið, sem ætti
að taka við fyrirm'ælum.
Þótt Winson væri áhrifamik-
ill, lét hann ekki bera á því.
Hann vann störf sín í kyrrþey
og var ósýnt uen að halda sér
fram. Hann sótti aldrei síðdeg
isdrykkjur og fór í vínbindindi
fyrir meira en 30 árum. Starf
hans allt var helgað þinginu og
■■MMMaHHMVBaKtaamaMMawi
þeim nefndum, sem hann vann
í. Hann fékk sæti í flotanefnd-
inni fljótlega eftir að hann kom
á þing og studdi þáv. flotamála
ráðherra, Franklín. D. Roose-
velt ötullega í þeirri viðleitni
hans að efla flotann. Árið 1947
var flotanefndin lögð niður og
sett á laggirnar ein sameigin
leg nefnd fyrir allar greinar
vamanna. Þar varð Winson
brátt aðalmaðurinn. Það átti
hann etoki sízt að þafcka því,
hve vel hann kynnti sér málin
enda eyddi hann nær öllum
stundum til þess. Sérstaklega
fylgdist hann vel með öllum
nýjungum, en þó var hann
ekki nýjungagjarn. Honum er
t.d. meinilla við að fljúga og
hefur undantekningalaust ferð
ast með jámbraut milli Was'h-
ington og kjördæmis síns.
CARL WINSON er fæddur
og uppalinn í Georgíu. Hann
gekk fyrst á herskóla, en lagði
síðan fyrir sig laganám. Að
loknu námi var hann fyrst kos-
inn saksóknari, en síðan dóm-
ari, þá sat hann tvö kjörtíma-
bil á þinginu í Georgíu. í nóv-
ember 1914 náði hann kosn-
ingu til fulltrúadeildarinnar og
var endurkosinn jafnan síðan.
Þegar kynþáttamálin eru und-
anskilin, fylgdi hann yfirleitt
hinum frjálslyndari demókröt-
um að málum, studdi t.d. und-
antekningalítið öll umbótalög
Roosevelts, Trumans og Kenne
dys. Góð vinátta er með Win-
son og Johnson, enda átti
Johnson eitt sinn sæti í her-
málanefndinni og segist síðan
vera einn af „drengjum Win-
sons”. Svo era ýmsir þing-
menn nefndir, sem hafa starfað
með Winson og talið sig hafa
lært af honum vinnubrögð.
Winson var formfastur í
fundarstjórn sinni og hafði
gott skipulag á vinnubrögðum.
Ungur þingmaður spurði hann
einu sinni að því, hvemig
hann færi að því að koma fram
málum í nefndinni, því að oft
hafa átt þar sæti sérlundaðir
og stífir málafylgjumenn. Mað
ur gætir þess, sagði Wilson, að
espa þá ekki upp alla í einu.
Annars ræddi hann yfirleitt
lítið um vinnubrögð sín, og
hann hefur harðneitað að skrifa
endurminningar sínar.
Winson missti konu sína fyr-
ir 14 árurn. Þau voru barn-
laus. Helzta tómstundaiðja
hans hefur verið að fara í
langar gönguferðir. Hann á
allstóran búgarð í Georgíu og
mun eyða þar seinustu áram
ævinnar í kyrrþey, eins og hann
hefur líka oftast unnið, þótt
að tjaldabaki væri hann um
alllangt skeið einn af voldug-
ustu mönnum Bandaríkjanna.
f sögu Bandaríkjaþings mun
hann jafnan skipa virðulegan
sess, — ekki aðeins sem sá
maður, sem hefur setið öllum
öðrum lengur í fulltrúadeild-
inni, heldur vegn^ þess, að
hann rækti þingstórfin flest-
um betur í samræmi við þá
hefð, sem þar þykir mest til
fyrirmyndar. Þ.Þ.