Alþýðublaðið - 10.03.1928, Blaðsíða 2

a
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
]ALÞÝÐUBLAÐIÐ
! kemur út á hverjum virkum degi.
i Afgreiðsla i Alpýðuhúsinu við
' Hveriisgötu 8 opin frá kl. 9 árd.
i til kl. 7 síðd.
Skrifstofa á sama stað opin kl.
i 9*/j—10Va úrd. og kl. 8—9 siðd.
• Slmar: 988 (afgreiðslan) og 1294
; (skrifstofan).
• Verðlag: Áskriftarverð kr. 1,50 á
; mánuði. Auglýsingarverðkr.0,15
< hver mm. eindálka.
; Prentsmiðja: Alpýðuprentsmiðjan
i (í sama húsi, sömu simar).
Spisrniir
og
bjargiráð.
Álllir menn hryggjast af óhappi
því og álysi, sem fyrir kom hér
v'ið 'land 27. febrúar síðast lið-
inn, pegar Jón Forseti stranidaði
og 15 manns fórust.
Fjö'lmargar spurningar koma í
huga þeirra, sem eftir íifa. Ein-
ar verða á'leitnari en aðrar.
Verður ekki komist hjá svona
SÍysum ? Eru þau að einhverju
'leyti ákveðin? Hvað er hægt að
gera, ti'l þess að afstýra slysi
e'ins og pessu? Eru vitamir og
vitajjósin ófullnægjandi? Valda
áttavitaskekkjur svona óhöppum?
Er nokkurn tima yfirmannajaust
uppi á pÉfari? Stjórna skip-
verjar skipunum á víx'l ? Hvað er
hægt að gera eftir að skip strand-
ar? Er óiíklegt, að flugvélar gætu
bjargað mönnum, pegar 'líkt stæði
á og við strand Forsetans?
Hvað segja þeir menn um það,
sem kunnugir eru meðfram
ströndum 'lands vors? Og hvað
segja þeir um þetta efni, sem
þékkingu hafa á f'luglist og flug-
vé]um ?
Þessar spurningar eru birtar
hér, svo að góðir menn og gætnir,
vitrir og viðsýnir, hugsi um þær
og komr einhverju í framkvæmd,
sjem að gagni mætti koma.
H. J
Alpingl.
Efrl deild
í gær.
Vörutollslögin voru samþ. við
3. umr. og send neðri deild. Enn
fremur voru til umræðu jarð-
ræktarfrumvarpið, frv. um 25<>/o
gengisviðauka og frv. um skift-
ingu núverandi bæjarfógeta- og
lögreglustjóra-embætti í þrjú em-
bætti. Urðu töluverðar umræður
um síðastnefnda málið, tailaði Jón
Þorláksson all-mjög á móti, en
idómsmálaráðherra með. Málið fór
til 3. umr.
Neðri deild.
Togaravökulögin.
I gær var 2. umr. um aukn-
ingu hvildartíma togaraháseta
lokið og frv. afgreitt til 3. umr.,
eftir að framhaldsdeilur um það
höfðu staðið nokkuð á 6. kl.stund.
Jón öl. hóf andmasli gegn frv.
og síðan komu Ól. Thors og Jó-
hann úr Eyjum, svo og Jón Auð-
un, sem þóttist ætla að sanna,
að útgerðarstjórar fengju ekki
hærri laun an hásetar á togurum..
Þótti öðrum en holnum sjálfum
Sá reikningur svo fjarri veruleik-
anum, að lítil ástæða væri tiJ að
svara honum sér.staklega. Frum-
ræða Jóns Ól, var gagmsýrð af
illkvittni. KaJlaði hann frumvarp-
ið óþarft hégómamál og lét jafn-
vel í veðri vaka, að kröfur sjó-
manna um aukna hvíld væru
sprottnar af hatri á útgerðinnk
iÞá rausaði hann um háar kröfur,
en litla vinnu; en síðar á funidin1-
um, þegar Haraldur Guðmunds-
son lýsti það meiri óþokkaskap
og ósvífni en hann vissi önnur
dæmi til, að Jón hefði slik um-
mæli um verkafclkið, sem skap-
að hefði velmegun hans, þá sló
Jón undan og þóttist ekki hafa
meint það. Annar þáttur í ræðu
jfúns var tap útgerðarinnar og að
kaup hásetanna væri eini liður-
inn, sem unt væri að spara á.
Eftir það labbaöi hann út og var
æðistund utan deEtiar. Mun hm>,,
ekki hafa fýst að heyra tölu sinni
svarað.
Sigurjón sagði, að við ræðu eins
og þeirri, sem Jón Ól. hált, hefði
mátt búást fyrir 100 árum, en
ekki á vorum dögum. Benti
hann á, hve það er fyrir neðan
allan menningarsnefil, að kalla
það alt hégómamfál, sem miðar
áð því, að skapa verkalýðnum
betri lífskjör. Út af staðhæíingum
Jóns og' íhaldsfélaga hans um,
að útgerðin myndi tapa á hvíld-
arauka sjómanna, sýndi Sigurjön
fram á, samkvæmt hagskýrslum
og skýrslum í „Ægif, að síðan
hvíldarlögin voru sett hefir afli
togaranna aukist, en hásetum ,'þó
fremur fækkað en fjölgað á skipi.
Út af söngnum: „Alt af að tapa“
oenti hann á „beina“-feng þann,
sem sumum mönnum hefir verið
veittur af útgerðarfé, þótt á eng-
an hátt hafi þeir starfað henni
til gagns, en reikningarnir lok-
uð bók fyrir almenningi, og jafn-
vel, að sumir af smærri hluthöf-
um telji sig ekki hafa næga vit-
neskju um þá. Einnig minti hann
á kaup útgerðarstjóra og skip-
stjóra annars vegar og hásetanna
hins vegar, þann mi'kla mun, sem
á því er, svo sem efnahagurinn
ber Ijósast vitni um, hvað sem
Jón Auðun ímyndar sér. — ól.
Thors vildi þakka skipstjórunum
einum aukningu aflans á togur-
um, en hásetunum gleymidi hann.
Út af andmælum hans gegn aukn-
ingu hvíldartímans sagði Sigur-
jón, að Ólafur þyrfti að vera
á togara 'eina aflaferð, þegar mes!
væri að gera og vinna eiins og
hásétarnif. Þá fyrst gæti hann
dæmt um málið af reynslu. Ól-
afur kannaðÞst við, að ekki værx
það sitt meðfæri, en engu að
síður þóttist hann hafa þekkingu
íil að dæma um, hvað óhætt væri
að leggja á sjómennina í erfiði
og vökum.
Haraldur benti á, að andmæl-
enidur hvíldaraukans, J. Ól. o. fl.,
sem töluðu um kaup verkafólks-
ins að eins svo sem éinn liðinn í
atvinnurekstrinum, virðast líta á
verkafólkið, hvort sem er á sjó
eða landi, líkt og það væru dauð-
ar vélar, og vinnu þess að eins
sem verðmæti á sama hátt og kol
eða salt eður aðra slíka hluti.
lýsti hann því, þversu. ósæmilegt
slíkt mat er.
Að lokum hóf J. Ól. upp harma-
grát út af því, hvað þekking sín
á vökuþolí sjómanna væri lítils
metin. Hrópuðu þeir félagar, Jón
Ól. Th. og Jóhann, á aðstoð
bænda gegn frv. og gáfu þeim
í fyrstu bænheit biölaaugu. Varð
Ásgeir Ásgeirsson fyrstur fyrir-
svörum af hálfu Framsóknar-
manna.
Ásgeir talaði eindregið með frv.
Kvaðst hann fyrst hafa verið í
5 nokkrum vafa í fyrra, en síðan
hafi hann reynt að kynna séF mál-
ið betur og viti nú af viðtali
við sjómenn, að meginhluti háset-
anna óskar að hvíldartíminn verði
aukinn. Benti hann á, að nú er al-
viðurkent, að báðir aðiljar, há-
setar og útgerðarmenn, hafa grætt
á hvíldarlögunum. Fyrir því þurfi
ekki að færa sérstakar sannaniir,
að 5 stunda svefn í sólarhring'
við erfiðisvinnu dag eftir dag er
alt of lítiill. Og þótt það sé enn
ekki fullvitað, hver sé hinn hæfi-
legasti hvíldartími, ef miðað er
vsð, hvernig afköstin verði mest
við vinnuna, þá muni takmörkin
fremur verða fyrir ofan en neðan
7 stunda svefn, en meiri verður
svefninn ekki á 8 stunda hvíldar-
tíma. Þess verði að minnast, að
maÖurinn er ekki dauður hlutur,
sem á sarna istendur um, hvernig
farið er með. Hann getur ekki
unnið ótakmarkaðan tíma, eins og
vél. Þess sé enn að minnast, að á
togurum fá sjómennirnir engan
helgidag. Því fremur sé skylt að
Þyggj3 þeim nauðsynlega næt-
urhvíld. Deilurnar um hvildartím-
ann nú minni á deilurnar á
Bretlandi á öldinni sem leið, um
vinnutímann í verksmiðjunum.
Þar varð löggjafarvaldið að taka
í taumana og vemda verkafólkið,
og þess þurfi einnig hér til vernd-
unar togarahásetum. Sama gætil
verið að sé um sjómenn á stórum
vélbátum og línubátum, sem fara
í langar veiðiferðir. Kvaðst hann
skyldi verða með öllum sann-
gjörnum kröfum þar um, sem
síðar kynnu að koma til löggjaf-
arvaldsins. 1 sveitunium sé aukn-
ing hvíldartímans komin á, án
þess að grípa þyrfti til Iðggjafar.
Þar vinni húsbændurnir með
verikiafólfcii sínu. Þar í liggi mun-
urinn.
Næstur talaði Halldór Stefáns-
son úr flokki bænda. Kvaðst hann
ekki vita þess dæmi í sveitumr
þar sem hann þekki til, að fólik-
inu sé neitað um 8 stunda hvíld,
en ef í ljós kæmi, að svo værí
annars staðar, þá yrði hann með
því að lögtryggja sveitafólki slíka
lágmarkshvíld og myndi þá jafn-
vel krefjast þes.s sjálfur að svo
væri gert.
Eftir að þeir Ásgeir og Halldór
höfðu talað, fór ól. Thors enn í
liðsbón til bændanna gegn frv.
Þá varð Jónas ráðhertra fyrir
svörum.
Jónas sagði, að það ætti alls
ekki við að deila um það í dajg,
hvort sjómenn þurfi 8 stunda
hvíld. Vegna dagsins á undan
hefði farið bezt á því, að sam-
þykkja það frv. á þessum degi
umyrðalaust. í gær hefðu menn.
einróma dásamað dugnað sjó-
mannastéttarinniar, en í dag komí
eigendur skipanna og berjist gegn
8 stunda hvíld hásetanna. Kvaðist
hann vona, að menn athuguðu, að
það tvent gæti ekki samrýmst.
að halda annan daginn lofræðut
yfir hinum dánu, en berjast hiinn
daginn gegn sjálfsögðustu mann-
réttindum stéttarbr.æðra þeirra, —
Nafnakall fór fram um frv. og
var það samþykt með 6 atkvæða
mun. Greiddu íhaldsmenn og Lár-
us í Klaustri atkvæði gegn frv.,
en allir áðrir með því. Tveir voru
þó ekki við, sinn af hvorra hálfu,.
H. Stef. og Magn. Guðm.
Hegningarlöggjöfin.
Frv. um bleytingar á hegningar-
lögunum var afgreitt til e. d.,
en áður samþyktar viðbætur, er
Sig. Eggerz flutti við það. Er
önnur þeirra forml&Qt afnám
dauö.arefsinc/ctr. úr íslenzkum lög-
um. Er nú næstum öld, síðan af-
töku var síðast beitt hér á landi.
Samkv. tillögunni kemur „typt-
unarhússvinna“ æfilangt í stað
líflátiS. Hin breytingin er afleið-
ing þess, að fsland er sjálfstætt
ríki. Ákvæði um föðurfandssvik
og þvi um likt miðiast þess vegna
að sjálfsögðu við það, en ekkj
danska ríkið. Auðvitiað voru þing-
menn allir sammáia þar um.
Frv. um betrunarhús og letigarð
var endursent e. d. með þeirri
breytingu að tillögu Ásgeirs, að
heiti stofnunarinnar skuli vera
vinnuhæli, en ekki letigarður.
/
Landbúnaður o. fl.
Bændaskólafrv. varð að lögum.
Á því hafði e. d. gert þá breyt-
ingu að tillögu Jónasar ráðherra,
að heimila stjórninni að setja
undirbúningsdeild í þjóðlegum
fræðum við Háskóla, ef húsrúm
leyfir.
Frv. um varnir gegn gin- og
klaufna-veiki (komið frá e. d.)
var vísað til 2. umr. og landbún-
aðarnd. i
Strandarkirkjufrv. fór til 3. um-
ræðu með þeim breytingum, að
feld voru úr því með litlum at-
kvæðamun ákvæðin um, að síð-
ar megi endurreisa prestakallið,
og gjaldi kirkjan prestslaunin, en
fái aftur eignir þær og réttindi, er
hún hafði til forna. Hins vögar,