Alþýðublaðið - 04.05.1956, Blaðsíða 4
líiss.
'4
AlþýgubiaSIg
Föstudagur 4. niaí
Útgefandi: A1 þýðuflokkurinn.
Ritstjóri: Helgi Sæmundsson.
Fréttastjóri: Sigvaldi Hjálmarson,
Blaðamenn: Björgvin Guðmundsson og
Loftur Guðmundsson.
Auglýsingastjóri: Emilía Samúelsdóttir.
Ritstjórnarsíir.ar: 4901 og 4902.
Auglýsingasími; 4906.
Afgreiðslusími: 4900.
Áskriftargjald kr. 20.00 á mánuði.
Alþýðuprentsmiðjan, Hverfisgötu 8 — 10.
Dómur reynshmnar
MORGUNRLAÐIÐ reynir
t gær að kenna samstjórn
Alþýðuflokksins og Fram-
sóknarflokksins um erfið-
leika íslenzku þjóðarinnar
áratuginn fyrir heimsstyrj-
öldina síðari. Tilraunin er í-
haldinu lík. Alþýðuflokkur-
inn og Framsóknarflokkur-
inn báru ábyrgð á kreppunni
og atvinnuleysinu og fátækt-
inni, sem fylgdi í kjölfar
hennar. Og vitaskuld var
Sjálfstæðisflokknum að
þakka sú velmegun, sem kom
til sögunnar á styrjaldarár-
unum. Svona geta menn orð-
ið heimskir og seinheppnir í
pólitískum áróðri.
Menn með heilbrigða dóm-
greind vorkenna auðvitað
Morgunblaðinu þennan mál-
flutning. Hins vegar er til-
efnið þakkarvert. Alþýðu-
flokkurinn og Framsóknar-
flokkurinn geta vel við unað
að rifja upp söguna, sem hér
er að vikið.
Samstjórn Alþýðuflokks-
ins og Framsóknarflokks-
ins, sem tók við völdum
1934 eftir kosningaósigur í-
haldsins og samherja þess,
átti við mikla erfiðleika að
stríða. En hún kom stór-
virkjum í framkvæmd. At-
vinnutæki landsmanna
voru endurnýjuð, síldar-
verksmiðjur reistar, hrað-
frystihús byggð, afurðasal-
an heima og erlendis skipu
lögð að nýju og fjármálum
ríkisins komið í öruggt
horf. Gerbreytingin frá ó-
stjórn og vanstjórn íhalds-
ins var ævintýri líkust.
Þjóðin bauð erfiðleikunum
og fátæktinni feyrginn og
böli kreppunnar og atvinnu
leysisins var bægt frá dyr-
um hennar. Öld félagslegra
umbóta rann upp á íslandi.
Ihaldið barðist gegn öllu
þessu með oddi og egg. En
fólkið hafði valið umbóta-
flokkana til óbyrgðar og
forustu og þess vegna
vannst eftirminnilegur sig
ur. Tímabilið er hið farsæl-
asta í sögu undanfarinna
áratuga. Og þetta reynir
Morgunblaðið að gera að
grýlu!
Svo kornst íhaldið til á-
hrifa og valda vegna klofn-
ings og sundrungar, sem
kommúnistar beittu sér fyrir
og varð vatn á mvllu aftur-
f
haldsins eins og jafnan. Þá
var ekki heimskreppa og at-
vinnuleysi, en traustum
grundvelli á að byggja. En
hverníg fór?
Óneitanlega hefur sitt-
hvað áunnizt, þrátt fyrir
stjórnarþátttöku íhaklsins,
en samt er dómur reynsl-
unnar harla óhagstæður
Ólafi Thors og félögum
hans. Foringi Sjálfstæðis-
ftokksins siglir þjóðarskút-
unni í strand hverju sinni,
sem honum er trúað fyrir
stýrinu. Góðæri, atvinna
og fjárgnótt tryggir honurn
engan veginn siglinguna.
Nú er líka svo komið, að
samstarfsflokkurinn geng-
ur úr skiprúminu. Afkoma
þjóðarinnar er á hverfanda
hveli vegna ofstjórnar og
óstjórnar. Atvinnutækin
stöðvast að minnsta kosti
um sérhver áramót. Dýr-
tíðin er hit, sem gleypir
tekjur fólksins um leið og
þeirra er aflað. Ástandið
reynist svo ömurlegt, að
Ólafur Thors er sannkallað-
ur strandkapteinn. Þó vill
Morgunblaðið halda því
fram, að hann sé kjörinn til
ábyrgðar og forustu.
Mennirnir, sem gefast upp
í góðæri við verkefnin, er
Alþýðuflokkurinn og Fram
sóknarflokkurinn deystu í
hallæri kreppunnar og at-
vinnuleysisins, þykjast hin
ir einu og sönnu landsfeð-
ur. Slíkt er að hafa hlægi-
Ieg endaskipti ó hlutunum.
Reynslan frá 1934 vekur
miklar vonir um heillaríkan
árangur af kosningasam-
starfi Alþýðuflokksins og
Framsóknarflokksins í sum-
ar. Nú eins og þá skal íhald-
inu þokað til hliðar, svo að
vinnandi fólk á íslandi njóti
réttar síns og marki stefn-
una. Þeirri þróun verður
ekki haggað með blekkíng-
um eins og þeim, sem Morg-
unblaðið hefur í frammi.
Fólkið til sjávar og sveita
man atburðina frá 1934 og
metur þá á allt annan hátt en
íhaldið. Og einmitt þess
vegna er samstarfi Alþýðu-
flokksins og Framsóknar-
flokksins fagnað af öllum
frjálslyndum umbótamönn-
um um leið og íhaldið skelf-
ist og hjálparsveinar þess
verða að viðundri.
I
Munurinn á orðum og verkum kommúnisfa -
EINAR OLGEIRSSON sagði
á Hafnarfjarðarfundi Alþýðu-
bandalagsins á dögunum, að
í næstu kosningunum yrði
verkalýðurinn að saméinast
eins og í verkfalli væri. Koinm
únistar beittu sama áróðrinurn
1. maí, og Hannibal Valdimars
son bergmálaði skoðun Einars
hástöfum í útvarpsræðu sinni.
Þetta eru fögur orð. En hver
leggur trúnað á blekkingar
kommúnista? Rifjum upp nokk
| ur minnisstæð atriði í þessu
sambandi.
Áróðurinn allÉ
Undanfarin ár hefur veika-
lýðurinn háð tvísýna baráítu
fyrir bættum kjörum. Sigrer
hafa unnizt vegna samheldni
og eindrægni. Alþýðuflokks-
menn hafa tekið höndum sam
an við kommúnista til að vinna
málstað alþýðustéttanna fylgi
og bera hagsmunakröfur þeirra
fram til sigurs. Kommúnistar
hafa talað fagurlega um nauo-
syn þessarar samvinnu. En við
horf þeirra breytast löngum,
þegar baráttan er um garð
gengin. Þá reyna þeir að eigna
sér sigurinn og færa hanii
flokki sínum til tekna. Og
kommúnista varðar ekkert
um staðreyndir, er þeir komast
í þann móð. Áróðurinn er þeim
fyrir öllu.
Sagan frá 1952
Glöggt dæmi þsssa er verk-
fallið mikla 1952. Alþýðuflokks
menn og kommúnistar háðu
það í sameiningu undir for-
ustu Hannibals Valdimarsson
ar. Málefnalegur ágreiningur
var þá enginn uppi í röðum al-
þýðustéttanna, meðan barátt-
an var háð. Vérkalýðurinn
fylkti liði gegn sameiginlegum
andstæðingi, þrátt fyrir skipt
ar stjórnmálaskoðanir. En hvað
gerðist að unnum sigri? Koiiim
únistár ráku rýtinginn í bak'ö á
samherjum sínum og svívirtu
Alþýðuflokksmennina, sem
með þeim unnu, en fyrst og
fremst Hannibal Valdimarsscn.
Þióðviljinn kallaði hann svik-
ara og lét svo um rnælt, að sá
maður mætti aldrei framar
koma við sögu íslenzkra
verkalýðsmáia.
Þekkja rýtingmn
Hannibai Valdimarsson er
búinn að gleyma þessum v,tn-
isburði kommúnista frá þvi
haustið 1952. Hann er kominn
í vist til man'nanna, sem köll-
uðu hann svikara við málstað
verkalýðsins og létu svo um
mælt, að hann mætti aldrei
framar koma við sögu íslenzkra
verkalýðsmála. Og nú halda
kommúnistar því fram, að svik
arinn frá 1952 eigi engan sinn
líka sem verkalýðsforingi. Ein
ar Olgeirsson og Eðvarð Sig-
uðsson ferðast með Hannxbai
víðs vegar um land til að
kyrja áróðurssöngva Alþýðu-
bandalagsins. Og nú á alií að
vera af heilindum mælt. En
hvað myndi gerast, ef Alþýðu-
bandalagið ynni sigur? Væri
ekki ástæða til að ætla, að
kommúnistar kæmu frain við
Hannibal með svipúðum hsetti
og 1952, eignuðu sér árangur-
inn og dæmdu hann svikara?
Svo rnikið er víst, að Alþýðu-
flokksmenn geta ekki treyst
kommúnistum. Þeir þekkja rýt
inginn.
Þvílíkur misskilningur
Einar og félagar halda þvi
fram. að þeim sé l.júft að taka
höndum saman við fyrri and-
. stæðinga. Það er rétt, svo Jangt
sem það nær. En kommúnistar
| reynast undantekningalaust ó-
samstarfshæfir, þegar til alvör
I unnar kemur. Reynslan sker úr
um þetta á óvefengjanlegan
| hátt. Þeir hafa reynzt ósam-
J starfshæfir mönnum eins og
Héðni Valdimarssyni, Her-
! manni Guðmundssyni, Þórði
Benediktssyni og Áka Jakobs-
syni. Og svo ímyndar Hannibal
Valdimarsson sér, að hann geti
^ gert kommúnista að góðum og
! þjóðnýtum drengjum. Þvílikur
| misskilningur.
i Hcrjólfur.
Finn Moe:
r
ViSS BANDARÍSK blöð hafa
látið í Ijós mikinn áhuga fyrir
því, að Danir og Norðmenn
' reyndu að beita áhrifavaldi við
íslendinga í þeim tilgangi að fá
meirihluta alþingis til að breyta
afstöðu í herstöðvarmálinu. Því
er þar til að svara, að það tíðk-
ast ekki með norrænum þjóðum
að þær reyni að beita þvingun
hver við aðra, meðal annars
fyrir það, að þvingun ber oftast
öfugan árangur við það, sem til
er ætlazt.
Það getur varla talizt neinum
vafa bundið að ákvörðun sú,
sem íslendingar hafa tekið,
muni veikja varnaraðstöðuna á
Norður-Atlantshafi. Norðmönn-
um ber fyllsti réttur til að
halda því fram, að íslending-
um beri að taka tillit til bessa
atriðis. Hins vegar geta íslend-
ingar bent á það, að ekki hafi
verið til þess ætlazt, þegar þeir
gerðust aðili að Atlantshafs-
bandalaginu, að Bandaríkja-
menn skyldu hafa herstöðvar á
íslandi. Sú herstöð kom ekki til
sögunnar fyrr en átökin 1 Kóreu
stofnuðu heimsfriðinum í voða.
Þess vegna verður því ekki
umyrðalaust vísað á bug, sem
íslendingar halda fram, að þeg-
ar jafnvel helztu stjórnmála-
leiðtogar heimsíns álíta að dreg
|ið hafi úr styrjaldarhættunni,
verði hið fyrra fyrirkomulag
aftur upp tekið.
Álit manna á þessu skiptir
hins vegar engu hvað það snert-
ir, að Norðmenn eru ekki rétti
aðilinn til að beita íslendinga
áhrifavaldi. Norðmenn hafa
sjálfir ákveðna stefnu í þessu
máli, sem er í því fólgin, að
FYRIR nokkru vitnaði
Morgunblaðið í eftirfarandi
grein Fínn Moe, sem birtist
i Arbeiderblaðinu norska, —
en sleit tilvitnanir sínar úr
samhengi, til þess að geta náð
fram því, sem það vildi, enda
þótt það væri ekki í samræmi
við orð Finns Moe. Þykir AI-
þýðublaðinu því rétt að birta
greinina í heild, svo að menn
geti kynnzt hvorttveggju, —
hinum raunverulegu skoðun-
um höfundar og tilvitnunar-
aðferðum Morgunblaðsins.
þeir telja sig ekki geta leyft er-
lendum þjóðum herstöðvar á
meðan ekki kemur til styrjald-
ar eða styrjöld telzt yfirvof-
andi Norðmönnum ber því sið-
ferðíslegur réttur til að ganga
það lengst, að segja að íslend-
ingum berí að taka sömu af-
stöðu í herstövarmálinu. Þá
mun því haldið fram, að sá sé
munur á að Norðmenn hafi sín-
ar eigin hervarnir en íslending-
ar engar. Ekki er það þó neinn
eðlismunur, því að það er vitað
mál, að norskar hervarnir eru
ekki nægilega sterkar, og að
þær mundu mun stérkari, ef
leyfðar væru erlendar herstöðv
ar.
Samt sem áður höfum við
hafnað þeim. í og með fyrir það,
að við teljum að það lýsi bezt
eðli og tilgangi Atlantshafs-
bandalagsins, að erlendum her- j
stöðvum sé ekki valinn staður
í nágrannalandi Sovétríkjanna.
En einnig, og það er enn mikil-1
(vægara, fyrir það, að fyrir okk-
ar sterku sjálfstæðiskennd ótt-
umst við að slíkar stöðvar geti
að einhverju leyti gert okkur
öðrum háðari og geti leitt til
ósamkomulags með Norðmönn-
um og hinum erlenda her.
Það er ef til vill fyrst og
fremst þetta, sem veldur því að
íslendingar vilja nú taka banda
rísku herstöðvarnar í sínar eig-
in hendur. Sé svo, gerir það
okkur Norðmönnum enn örð-
ugra að beita áhrifum okkar í
því sviði til gagnstæðrar af-
stöðu. Það hefur og komið í ljós,
að ekki er rétt, — sem fram hef
ur vérið haldið, —- að kommún-
istiskur áróður hafi riðið hér
baggamuninn. Hins vegar má
I vera að kosningabrellur hafi
| þar nokkur áhrif. En ísland er
þá ekki eitt um að beita utan-
ríkismálunum í kosningabarátt-
unni. Og það gerir erlendum
aðila enn erfiðara fyrir að taka
afstöðu, sern yrði þá íhlutun í
i kosningabaráttu með annarri
þjóð.
Hvernig, sem á málið er lit-
ið, verður niðurstaðan sú, að
ekki er unnt að beita neinu á-
hrifavaldi af hálfu Norðmanna,
eða haga sér eins og eitthvert
stórveldi gagnvart landi, þótt
svo vilji til, að það sé minna
en Noregur. Að minnsta kosti
ekki svo fremi sem við viljum
ekki eiga það á hættu, að rök
þau, sem við beitum, verði snú-
ið gegn okkur sjálfum og grund
völlurinn þar með grafinn und-
an afstöðu Norðmanna í Her-
stöðvamálunum.