Alþýðublaðið - 23.05.1956, Blaðsíða 5

MiSvikudagur 23. raaí J956
A!þýSubla8l8
i.
SAMSKIPTI íslendinga og
Dana á liðnum öldum skildu
'eftir nokkra beiskju. Vald
danskra aðalsmanna og kon-
únga. hertist að íslendingum
eins og það herptist að Dönum
sjálfum. Sárindin og gremjan
voru líka fyrir hendi í Dan-
mörku — og ekki síður en á
íslandi. Hér var það þjóðin nær
öll, sem stundi undir valdi er-
lendra húsbænda. Þar voru það
bænda- og iðnaðarstéttirnar,
sem áttu um sárt að binda. Ný-
ir tímar með nýjum hugsjón-
um hrundu af íslendingum
helsi, og um leið sleit dönsk al-
þýða fjötrana. Þetta er söguleg
staðreynd, og í ljósi hennar
kemur nýr skilningur á . við-
horfunum milli þjóðanna
tveggja, sem byggja ,,hið bros-
andi land“ og „eyjuna hvítu.“
Breytingin varð snögg, þegar
miðað er við sjálfa söguna og
við hana verður að miða, en
ekki einstök málefni. Um alda
raðir ríkti hið sama ástand, en
á tiltölulega fáum áratugum
foreyttist allt. íslendingar urðu
frjálsir, danska þjóðin varð
frjáls. '
Enginn má þó halda, að
hvergi finnist bris eftir á ís-
landi eða í Danmörku. ísiend-
ingar vitna oft til fortíðarinn-
ar í samskiptunum, og Danir
minnast oft fyrri stéttakúg-
unar. En þó að beiskja kunni
að finnast, þá ganga þjóðirnar
nú til samstarfa og samninga
heilbrigðar og heiðar í hugsun,
treysta hvor annarri sem lýð-
ræðislegum, menntuðum og
víðsýnum þjóðum og þykjast
sannfærðar um, að öll sameig-
inleg mál þeirra leysist í fyll-
ingu tímans þannig, að báðum
sé til sóma gagnvart heiminum.
Það er norrænn andi, norrænt
lýðræði og norræn manngildis
hugsjón. .. I
Sagan og þróunin hafa leitt
okkur þenna veg, og innan
skamms erum við komin á
leiðarenda. En þó að svo sé,
fer enginn í neinar grafgötur
með það, að margir menn eiga
ríkan þátt í vaxandi sam-
hyggju, auknum skilningi og
gróandi vináttu. j
Það var mikils virði fyrir
foáðar þjóðirnar, að vel tækist
val þeirra fulltrúa, sem Danir
höfðu hér sem æðstu ráðgjafa ’
sína um sameiginleg málefni
.foeggja þjóða, fulltrúanna, sem
áttu að vinna að því, að auk- '
ínn skilningur og samúð kæm- J
.Ist á. Það sýnir bezt kunnáttu
.Ðana og skilning þeirra á ís-
lendingum, að þetta val hefur ’
tekizt mjög vel. Hver af öðrum '
hafa sendiherrar Dana hér
•verið hinir ágætustu menn.
Einhvernveginn var það svo,1
að íslendingar héldu, að
danskur embættismaður á ís-
landi hlyti að vera eins og *
gestur, sem ókleift væri að
nálgast, sem ekki væri hægt
að sýna trúnað, heldur aðeins
hversdagslega kurteisi, en
þetta fór á annan veg. Fyrr-
verandi sendiherrar Dana hafa .
eytt þessari tilfinningu, og þó J
bezt og fullkomlegast sá, sem !
nú kveður okkur: Frú Eodil
Begtrup, sem dvalið hefur hér
á landi í sjö ár, óþreytandí
starfs- og atorkuár, sem hufa
foorið og eiga eftir að bera ríku
lega ávexti fyrir báðar þjóðir
og ekki síðúr okkur íslendinga.
Við kveðjum hana sannarlega
með söknuði um leið og við
þökkum henni af heilum hug.
II.
Frú Bodil Begtrup hefur
verið mjög önnum kafin síð-
„ustu yikurnar...Samtök fólksins

Frú Bodil Begtrup og maður hennar, herra Bolt Jörgensen
fyrir utan Danmerkurhúsið við Hverfisgötu í Reykjavík.
l.eggja stund á, en helzt vildi
ég lesa læknisfræði eða lista-
'SÖgu. Þá voru grózkutímar í
andlegu lífi þjóðarinnar og
þeir andlegu straumar sterk-
astir meðal stúdenta við há-
skólann. Eg fór brátt að taka
þátt í samtökum stúdenta, og
ég var kosin í stjórn stúdenta-
ráðsins. Um sama leyti fór ég
að lesa hagfræði — og þar með
var línan lögð fyrir mig. Eg
mun hafa farið að lesa hag-
fræði vegna þess. hversu snort-
in ég varð af félagsmálahrey-f-
ingum, sem fengu bvr í seglin
og gripu hugina upp úr fyrri
styrjöldinni, enda fór ég nú í
' enn ríkari mæli að taka þ'átt í
ýmis konar félágsmálastarf-
semi. Sérstaklega starfaði ég i
þeim samtökum s.túdentá, sem
unnu að því, að stúdentar
hvaðanæva í heiminum hitt-
. ust tií þess að vinna að frið: og
Ivelmegún, og sat ég fundí, sera
J fjölluðu um þau rnáL barði í
j Genf og í FLÓmaborg, en í Genf
átti Þjóðabandala.gið eins og
j kunnugt er, aðsetur sítt. Þá
I sat ég ung stúlka uppi á á-
[ héyrendapóllum Þjóðabanda-
lagsins, en síðar. lækkaði ég í
sæti, er ég settist í salinn sem
fulltrúi þjóðar mirinar á þingi
bandalagsins. Eg fékk þar sæti
Henni Forchammer. sem þar
hafði verið fulltrúi danskra
III.
—- Sendiherra á Islandi?
„Arið 1948, um hajustið, var
ég skipuð sendiherra á ís-
landi. Eins og gefur að skiljá,
hafði ég ekki starfað nei'tt í
utanrfkisþjónusunrii. Hins veg
-ar hafði ég haft kynrri af
samstarfi þjóðanna, og það var
mér mikils virði. Eg kveið ekk-i
starfi mínu á íslandi. Eg hafoi
og kynnst íslendingum, sem
setið höfðu á alþjóðleguro
fundum. og bá fyst og fremst
herra Asgeíri Asgeirssvni for-.
seta, Ólafi Thors, Hermanni
Jónassyni, Finni Jónssynt og
konum þeirra. Eg fann fljótt,
að þetta vöru míkilhæfir
rrienn og konur, og ég gerði ráo
fvrir, að þau • öll bæru svip
þjóðar sinnar, sem ég hef 'l.ka
komizt að raun um. Hins veg-
ar verð ég að játa, að ég hafði
ekki mikil kynni af landi eða
þjóð að öðru leýti. Eg vissi, aö
samskipti þjóðanna . hófðu
ekki verið snurðulaus, en
gerði ráð fyrir, að farið væi i
mjög að draga úr kalanúnx
Við hjónin komum hingað 27.
janúar 1949 og ’síðan tel' ég
þann dag minn íslenzka aí’-
[ mæíisdag. E'g skal hreinskiln-
islega játa,- að fyrst í stað var?>
ég fyrir vonforigðum. Eg gerö.i
of mikið úr kuMalegri afstöðu
einstakra manna í garð þjóð-
tíma mælikvarða og mér gekk kvenna. Eg tók mikinn þátt í
vel að læra lexíurnar. Hins veg- ' félagssamtökum danskra
ar var ég ekki dugleg við kvenna og var formaður
og veru þjóðin öll, hafa viljað! saumaskapinn. Mér þóttí miklu I ..Danske kviners nationalraad4*
sýna henni og manni hennar, * meira gaman að taka þátt i árin 1946—1949, er ég íór
herra Bolt Jiirgensen, þakk- j ýmís konar starfsemi meðaí hingað til íslandsri*
og svona | — Alþjóðlegt starf.
,.Eg hef átt sæti á þingum
___ __________ . þjóðanna og átti
1 frá æsku minni. Einu sinni man ' sæti í nefnd þeirri. sem gerði
réttindastöðu
í landinu, einstakir hópar,
heimilisvinir þeirra hjónanna,
opinber stjórnarvöld, í raun
læti sitt og vináttu. Þetta hófst skólafélaganna
með einu veglegasta samsæti, hefur þetta alltaf verið. Eg á
sem haldið hefur verið hér á . margar minningar og bjartar Sameinuðu
landi, er fimmtíu samtök ís
lenzkra kvenna efndu til sam- j ég eftir því fyrsta maí, sð ég tillögur um
sætis og sendu öll fulltrúa sína var með rauða húfu og í rauðri kvenna, og var hún skipuð sjö
til þess, hylltu frú Begtrup á trevju. Menn gengu fylktu liði konum frá sjö þjóðum. Eg v::r
glæsilegan hátt, afhentu hermi um göturnar, og lúðrasveit fór formaður þeirrar nefndar. —
ávarp undirritað nöfnum allra fvrir, ég var á reiðhjóiinu (Ýmsir erfiðleikar komu 1 ljós,
fulltrúanna og færðu henni mínu og fór fremst í fyikmg- en okkur tókst á hálfum raán-
glæsilegt málverk eftir einn _ unni. Það var svo gama-n að uði að sameinast um þá
mesta meistara íslenzkrar mál- músikkinni. Svo fórum við stefnuskrá, sem enn er grund-
aralistar. Og síðan hefur hvert fram hjá heimili mínu, faðir (völlur Sameinuðu þjóðanna í
samsætið rekið annað. j minn kom auga á mig í göng- þessum málum. Þá var ég vara
En þrátt fyrir það, þó að frú unni, opnaði gluggann og. kall- j -íþfc'niaðuir nefndar þeirrar,
Begtrup hafi verið önnum kaf- aði: .„Bodil, viltu gjöra svo vel sem starfaði í París 1948 og
in, varð hún við beiðni minni og koma tafarlaust inn.“ Hon- * fjallaði um mannréttindin.
um. viðtal. Við sátum saman um leizt ekki á þetta, einka- Það var þessi nefnd, sem samdi
um stund í stofu hennar í barn hans í, kröfugöngu, haim frumdrögin að hinni kunnu
hvíta Danmerkurhúsinu við var íhaldssamur. Þeigar ég mannréttindayfirlýsingu. . Ég
Hverfisgötu, þar sem hún hefur hafði lokið við barnaskólann, ann slíku starfi og hef í
stjórnað af frábærri smekkvísi fór ég ekki strax í framhalds- . raun og veru haft áhuga á
og sameinað í starfi sínu um- skóla, heldur átti ég frjáisa rettinda- og mannúðarmáium
hyggju ágætrar húsmóður og daga. Það held ég að sé gott frá því að ég var kor/iung
skyldurnar við báðar þjóðirnar, f5rrir börn. Þá tók ég upp é því stúlka. Þegar ég Iauk hag-
og hún sagði mér frá. Að sjálf- að skrifa sögur og skrifaði fræðiprófi mínu, tók ég mig
sögðu er stiklað á stóru í stutíu margar sögur. Eg átti frænda, -til og réðist til vinnu í verk-
blaðaviðtali, því að um starf sem var ritstjóri að blaði, sem [ smiðjum. Fyrst vann ég. í
svo merkrar konu væri
að skrifa heila bók.
hægt gefið var út í borginni. Hann . súkkulaðigerð og síðar í tofo
-— Æskuárin? Minningar?
»Eg
æsku,‘
föðurætt er ég af bændum kom
in, en í móðurætt af lista-
mönnum, mjmdhöggvurum,
rithöfundum og listasmiðum.
Þeir komu frá Þýzkalandi. Fað-
tók nokkrar sögur mínar, en; aksgerð. Eg vildi kynnast
svo greip mig einhvers lconar ’ fólkinu sjáifu við vinnu sína.
mikilmennskubrjálæði, og er Eg hafði mjög gott af ):essu
átti góða og frjálsa ‘ ég fór fram á við hann, að hann starfi meðal fólksins sjá\fs,“
segir frú Begtrup. ,.í _ borgaði mér tvær krónur fyrir
söguna, þá sagði hann stopp,
tók ekki fleiri sogur, — og síð-
an hef ég ekki skrifað sögur.
Þegar ég var 15 ára var ég sett
í menntaskóla í Álaborg. Þá
ar minnar. Síðar hvarf þetta.
Nú finnst mér, að allt öðuvísi
sé um að litast. Hlýhugurinn
hefur aukizt og danska og ís-
lenzka þjóðin standa nú nær
hvor annarri en jafnvel nokkru
sinni áður í sögunniri* . .
— Þér hafið farið víða um
land?
..Já, ég hef lagt á það eins
ríka .áherzlu og ég hef gctaö,
’ að kynnast landinu og þjóð-
inni. Hefi ferðast um mjög
margar byggðir þess, gist þorp
og bæi, notið gestrisni á
gömium sveitabæjum, farið a
hestbaki um fjöll og dali. Eg
mun aidrei gleyma gæðingun-
um mínum frá Gufunesi.
Gleymi beldur ekki Eyrar-
bakka eða sjóferðinni þangað
frá Vestmannaeýjum. Eftiv þá
ferð skiidi ég sögu íslenzku
þjóðarinnar betur og sá fvrir
rnér stöðu Dana fyrrum hér á
landi. Ég hef lagt sérstaka á-
herzlu á að kynnast samtökum
íslenzkra kvenna og fulltrúar
þeirra hafa verið gestir hér í
húsi Danmerkur. Þessi víð'-
tæku kynni við þjóðina hafa
komið mér að ómetanlegií
gagni í starfi mínu. Samskipti
hafa aukizt að miklum muri.
Heimsókn forseta íslands til
Danmerkur í fyrra og heim-
sókn dönsku konungshjónanna
hingað í vor voru sögulegir við-
FramhaJd é 7. síSij.
ir minn var • lögfræðingur og -fór ég í fyrsta sinn að heiman
dómari. Eg fæddist í Ny borg! og þarna las ég í þrjú ár. Þá
1903. Við vorum tvö systkinin, tók ég stúdentspróf og innrit-
en bróðir minn dó kornungur, aðist að því loknu í háskólann
og ég varð einkabarn foreldra I í Kaupmannahöfn."
minna. Móðir mín starfaði við — Voruð þér þá þegar viss
barnaskóla, og hún kenndi mér
undirstöðuatriðin. Skólinn var
mjög frjáíslyndur á þeirra
um. hvað þér ætluðuð að læra?
„Eg var í hálfgerðri óvissu
um það, hvað ég ætlaði að
sem auglýst var í 87.. 88. og 90. tbl.. Lögbirtinga-;
folaðsins 1955 á húseigninni Sjgluvogi 6, hér í
foænum, þingl. eignar Álfheiðar Jónsdóitur, fer
íram eftir kröfu tollstjórans í Reykjavík, Bald-
vins Jónssonar hrl., og Þorbjarnar G, Gunnarsson-
ar á eigninni sjálfri, laugardaginn 26. maí 1,956,
M. 2,30 síðdegis.
BÖKGAEFÓGETINN í REYK.JAYÍK,,
il