Alþýðublaðið - 29.05.1956, Blaðsíða 4
4
AlþýðubfaðiS
ÞriSjuÆagur 29. maí 1356.
Útgefandi: Alþýðuflokkurinm.
Ritstjóri: Helgi Sæmundssom.
Fréttastjóri: Sigvaldi Hiálmarsom.
Blaðamenn: Björgvin Gœðmundssom og
Loftur Guðmundsson-
Auglýsingastjóri: Emilía Sa'náelsdóttir-
Ritstjórnarsímar: 4901 og 4902.
Auglýsingasími: 4906.
Afgreiðslusími: 4900.
Askriftargjald kr. 20.00 a mámuði.
Alþýðuprentsmiðj an, Hverfisgötu 8 — 10.
Bomban9 sem sprakk öfugt
KOSNLNGAÞVÆLA íhalds-
ins út af landslistum Al-
þýðuflokksins og Framsókn-
arflokksins var kosninga-
bomba, sem sprakk öfugt og
á þann, er á hélt. Landskjör-
stjóm gat að sjálfsögðu ekki
tekið klögumálin til greina,
þar eð þau eiga enga stoð í
lögum og eru því tilefnis-
laus eins og rakið er í grein-
argerð umboðsmanns Alþýðu
flokksins gagnvart landskjör
stjórn, Guðmundar í. Guð-
mundasonar, á öðrum stað
hér í blaðinu. íhaldið hefur
þannig áunnið það eitt með
málarekstrinum að sýna eðli
sitt og innrœti, ofríkið og
aíðingsháttinn, sem leiðir til
fyrirlitningar á lögum og
rétti. En ekki nóg með það:
Alþýðubandalagið og Þjóð-
varnarflokkurinn gerðust
samsekir íhaldinu um óhæf-
una. Leyniþráðurinn er orð-
inn að blóðböndum.
Málatilbúnaður íhalds-
ins er svo furðulegur, að
slíks rnunu fá eða engin
dæmi. Árið 1937 efndi Sjálf
stæðisflokkurinn til banda-
lags við Bændaflokkinn á
sama grundvelli og Alþýðu
flokkurinn og Framsóknar-
flokkurinn nú, án þess að
nokkur aðili sæi ástæðu til
unikvörtunar, hvað þá
kæru. Árið 1953 lýsa for-
ustumenn Sjálfstæðisflokks
ins því yfir í umræðum á
alþingi, að kosningabanda-
lag eins og það, sem Al-
þýðuflokkurinn og Fram-
sóknarflokkurinn hafa til
stofnað, sé lögmæt og sjálf-
sögð ráðstöfun og telja lög-
gjöf varðandi það óþarfa
með ölht. En 1956 kærir
Sjálfstæðisflokkurinn til
Iandskjörstjórnar yfir því
sama, sem Sjálfstæðisfloklt
urinn gerði 1937 og áleit
löglegt og sjálfsagt 1953.
Þvílík framkoma er áreið-
anlega met í ósvífni.
Og hvers vegna greip í-
haldið til þessa ráðs? Þeirri
spurningu er fljótsvarað.
HræðsLan við bandalag Al-
þýðuflokksins og Framsókn-
arflokksins hefur komið and
stæðingunum úr andlegu
jafnvægi. Nú er ekki talað
um það, að Alþýðuflokkur-
inn og Framsóknarflokkur-
inn séu hræddir. Ekki er
heldur reynt að’ halda til
streitu þeirri fullyrðingu, að
fylgið hrynji af bandalagi
umbótaflokkanna. Þvert á
móti: Þjóðviliinn og Útsýn
viðurkenna á sunnudag og í
gær, að kæran sé fram kom-
in í því skyni að forða þeim
stórsigri umbótaflokkanna,
að þeir fái hreinan meiri-
hluta á alþingi að kosning-
unum Ioknum. íhaldið ætlaði
að koma í veg fyrir það með
því að láta landskjörstjórn
raunverulega semja viðbót-
arákvæði við kosningalögin.
Og svo var til þess ætlazt, að
jafnmætur og reyndur lög-
fræðingur og Jón Ásbjörns-
son hæstaréttardómari
fremdi aðra eins óhæfu og
þessa.
En skömmin er ekki einka
mál íhaldsins. Alþýðubanda-
lagið og Þjóðvarnarflokkur-
inn löfðu aftan í Sjálfstæðis-
flokknum. Frjáls þjóð skýrði
frá því í síðasta tölublaði
sínu, að andstöðuflokkar
hræðslubandalagsins hefðu
náð samkomulagi um að
kæra landslista Alþýðu-
flokksins og Framsóknar-
flokksins. Þau ummæli sýna
og sanna makkið, sem átt hef
ur sér stað, þegar lejmiþráð-
urinn varð að blóðböndum.
Kærandinn reyndist hins
vegar Sjálfstæðisflokkurinn
einn, þegar málið kom fyrir
landskjörstjórn. Samt höfðu
ástirnar tekizt. Umboðs-
menn Alþýðubandalagsins og
Þjóðvarnarflokksins lýstu
sig ynnilega sammála kæru-
þvælu íhaldsins. Sjálfstæðis-
flokkurinn naut þannig
stuðnings og velþóknunar
Alþýðubandalagsins og Þjóð-
varnarflokksins í viðleitni
sinni til valdníðslu og ofrík-
is. Glókollum Ólafs Thors og
Bjarna Benediktssonar hefur
fjölgað. Skyldleiki níðings-
skaparins segir til sín.
Árangurinn verður að-
eins skaði skammarinnar,
en málið mun hafa mikil á-
hrif í kosningabaráttunni.
Nú veit þjóðin, hverá má
vænta af íhaldinu, ef það
fengi meirihluta. Ennfrem
ur mun henni ljóst, að Al-
þýðubandalagið og Þjóð-
varnarflokkurinn eru ekk-
ert annað en hjálpartæki
Sjálfstæðisflokksins, for-
ustumennirnir hlýðnir og
auðsveipir glókollar, sem
dansa eftir púkablísíru.
Ekkert sýnir betur nauð-
syn þess, að íhaldið og
sprengiflokkarnir verði í
sameiginlegum minniljjluta
að kosningunum loknum.
Það nytjaverk er skyldu-
kvöð allra lýðræðissinnaðra
umbótamanna á íslandi.
Skáldið, sem d rakk sig f hel
DYLAN THOMAS, velskur
skólakennarasonur og undra-
barn, útskrifaðist sem stúdent
frá menntaskólanum í Sv/an-
sea, gaf tvítugur út fyrstu ljóða
bók sína, hafði þrítugur hlotið
heimsfrægð sem skáld, lézt 39
ára að aldri, gereyðilagður af
ofdrykkju; bar dauða hans að
höndum í New York og þótti
mikill atburður. Nú er koxnin
út fyrsta bókin um ævi hans,
frægðarferil og ill örlög, — ný
endurtekning gömlu sögunnar
um gjaldið fyrir snilligáfuna.
Það er bandarískur fornvmur
snillingsins, sem bókina skrif-
ar, og vilja nú sumir telja það
lítinn vinargreiða, þar eð bók-
in er rituð af næstum því hræði
legri hreinskilni — og ef tii'vill
einmitt mikilvægust fyrir það.
Einhvern tíma verðum við að
horfast í augu við það, að sann
leikanum verði ekki breytt þótt
við lokum augunum fyrir hon-
um. Þó ber að gæta þess, að í
bókinni er aðeins sagður sann-
leikurinn um ýmiss atriði hins
ytra lífs og framkomu skáids-
ins síðustu æviárin, en hins-
vegar ekki allur sannleikurinn
um það. Þess verður maður að
minnast við lestur þessarar
harmsögu um sjálfseyðilegg-
ingu snillingsins.
HARPA ANDSTÆÐNANNA
Dylan Thomas er ekki al-
menningi mikið kunnur hér-
lendis, enda torlesinn og þó
mun torþýddari, hann kveður
oft í líkingum, líkingarnar oft
sóttar í líkamlega nautnskynj-
un, en flest kvæðanna þó svo
látlaus að þau virðast ósköp
sakleysisleg við fyrsta lestur.
Yfirleitt er ljóðharpa hans stillt
við andstæður, — ástríður og
iðrun, eðlisfýsn og rökskyggni,
geðró og örvæntingu. í þýð-
ingu verða kvæði hans ljóð-
ræn og hljómræn þegar bezt
tekst til, og hafa þá óbein áhrif
þótt þau verði ekki skilir. til
fulls. Hann var ekki nema 34
ára að aldri þegar gefin var út
bók á Bretlandi um skáldskap
hans, rituð af mikilli djúp-
hygli, og fyrir nokkxum árum
birtu bandarísk blöð og tíma-
rit margar og langar ritgerðir
um skáldskap hans, síðar rnest-
megnis um sjálfan hann, en þá
var hann þegar dauðadæmdur
maðður. Mörgum mun hafa gef
ist það bezt til skilnings á
kvæðum hans að lesa fyrst það,
sem eftir hann liggur í ó-
bundnu máli.
Nú stendur manni til boða
að kynnast honum fyrir hina
hárnákvæmu persónulýsingu í
bók Brinnins. Það verður
manni dapurlegur lestur. Frá
fyrstu kynningu af skáldinu í
flughöfninni í Idlewid þann 21.
febrúar 1950, unz maður stend
ur við dánarbeð þess í sjúkra-
húsinu í New York þrem árurn
síðar, kynnist maður svo tak-
markalausum einstæðingsskap
og örvæntingu, að ekki einu
sinni ölæðið getur brotið þá
girðingu, sem umlykur hann
frá samborgurunum, sem
hann þráir þó að blanda geðí
við.
ERFIÐUR FÉLAGI
Brinnin var einn af þeim
mörgu, ungu Bandaríkjamönn
um, sem lesið hafði Ijóð Dyl-
ans Thomas af slíkri hfifningu,
að hann varð að komast í snert
ingu við skáldið sjálf persónu-
lega. Sjálfur var Brinnin
hneigður til skáldskapar, há-
skólakennari, prúður og fágað
ur, dýrkaði hetjur sínar og varð
að gjalda þá dýrkun fyllsta
verði. Sú raun, sem hið nautna
þyrsta. velska skáld olli iion-
um hlyti að hafa orðið 'ofraun
mörgum, sem máttu þó teljast
veraldarvanari.
PÍLAGRÍMSFÖR —
Á KNÆPURNAR
Dylan Thomas var ekki f\ rr
komínn til Bandaríkjanna, cn
hann hóf svo harða sókn i
knæpúrnar, að hann varð að
leita sjúkrahússvistar. Hinn
drykkjuþrútni líkami hans, tó-
baksgular, skemmdar tennurn
ar og flókni hárklubbbinn tók
neinum batnaðarbreytingum
við það taumlausa drabb. Enda
þótt hann gæti á stundum sígr
Ðylan Thomas.
að fólk viðstöðulaust með fram
komu sinni, hneykslaði hann
menn oftar, enda ef til vill
ekki laust við að hann sækt-
ist eftir því. Hann var úr hófi
fram grófyrtur, réðist á kon-ur
með dónalegu orðavali og
klámi, kvað það erindi sitt til
Bandaríkjanna að leita upp alls
naktar stelpur í blautum regn
kápum. Öðru hvoru fékk hann
svæsin hóstaköst, sem enduðu
með uppsölum, -— það er lifr-
in, sagði hann og harðneitaði
að leita læknis.
Engu að síður hélt hann á-
fram upplestraferð sinni sam
kvæmt áætlun og hlaut hvar-
vetna hið mesta hrós fyrir. Áð-
ur en hann gekk fram fyrir á-
heyrendurna var hann að lot-
um kominn af kvíða. En um
leið og hann stóð á sviðir.u,
eftir að hafa neytt drjúgrar
hressingar að tjaldabaki, haföi
hann áheyrendurna gersám-
lega á sínu valdi. Honum lá
djúpt og lágt rómur, en rödd
in var samt blæbrigðarík. og
þegar hann las upp kvæði
brezkra og írskra skálda af
yngri kynslóðinni, tókst hon-
um að samræma hljómrænan
klið þeirra efni og orðamerk-
ingu, svo að upplesturinn varð
um leið listræn túlkun. Eftir
öllu að dæma mun hann hafa
verið einhver snjallasti upp-
lesari kvæða á sinni tíð. Frarn
sögn hans á óbundnu máli var
og snjöll, ef efnið lá v»l við
skapgerð hans.
VARÐ LÍTT ÚR FÉ . ..
í fyrstu Bandaríkjaför sinni
eignaðist hann tvær ástmej jar,
og er sú frásögn í senn harm-
ræn og kátbrosleg, þar sem er
lýst bardaga þeirra um alger-
an einkarétt yfir skáldinu. Um
leið hafði Dylan Thomas þuhg
ar áhyggjur af því hver lítið
honum varð úr því mikla fé
er honum græddist þar vestra,
og öllum skuldakröfunum, er
biðu hans heima í Vels, þar
sem hhin ljóðelska og dug-
mikla, en vanstillta kona hans,
Caitlin fagra, barðist djarfn en
vonlítilli baráttu fyrir heimil-
inu. Það er tiltölulega auðvelt
að dæma en hins vegar örðugra
að skilja svo margslungin og
harmræn örlagatengsl persónu
andstæðna og tilfinninga, —
þar mundi hins vegar ákjósan
legt viðfangsefni fyrir skáld,
sem komið væri í þrot mc-ð
sjálfstæða sköpunargáfu.
Áður en Thomas fór öðru
sinni til Bandaríkjanna heim-
sótti Brinnin þau hjónin í
hörlegu heimili þeirra í Laug-
harne í Vels, kom þangað meira
að segja oft, en alltaf var
Caitlin og hin margbreyttu geð
skipti hennar honum jafn ó-
skiljanleg ráðgáta. Hún ól með
sér brjálunarkennda afbrýði-
semi, ekki fyrst og fremst gagn
vart ástmeyjum eiginmannsins
— ef til vill sízt gagnvart þéim
— heldur gagnvart kunningjum
hans og aðdáendum, list hans
og ferðalögum, og í reiðiköstun
um reif hún hann og tætti í
sundur tilfinningalega, eða hún
gerði honum ókleyft að vinna
með fýlu og ónotum. En þess
á milli var hún svo ómótstæði-
leg, að hann mátti ekki án benn
ar vera.
OG CAITLIN ...
Lýsing höfundarins á fólki
og umhverfi í Laugharne eru
ekki sízt merkilegar í þessari
hreinskilnislega rituðu bók.
Fyrir þær verður bók su, er
skáldið reit um æsku sína, stór
um áuðskildari, jafnvel Ijóð
hans. Þarna sameinast tveir
heimar, — æskureynsla skáids-
ins af umhverfinu og fólkinu cg
viðhorf hans til þess, þegar
hann hefur lifað lífi sínu til
örvæntingar og vonleysis fyrir
aldur fram. Og þung verða les
endum sporin með þeim, Brinri
in og skáldinu undir lokin,
hvort heldur sem förin liggur
um bjórknæpur Lundúna eða
vínkrárnar í New York. Síð-
ustu förina vestur fór Thomas
aftur einn síns liðs, — honum
hafði sízt orðið meira úr fé í
annarri ferðinni þegar Caitlin
var með honum —; og nu leyndi
það sér ekki, að skáldinu varð
ekki lengur við bjargað. Hann
lauk samningu leikrits síns.
„Under the Milkwood11, 1ifoi
að sjá það viðurkennt, en féll
rænulaus niður í gistihúsher-
bergi sínu nokkru síðar, var
fluttur meðvitundarlaus í
sjúkrahús, þar sem hann lézt
nokkru síðar. Caitlin hraðaði
sér vestur með flugvél, en kom
of seint, og eins og til þess að
botna hina hálfkveðnu lífs-
stöku skáldsins á viðeigandi
hátt, drakk hún sig svo óða,
að setja varð hana í spanr.i-
treyju. Nú birtist hún okkur í
saknaðardöprum formála að
harmsögu skáldsins, þar sem
hún kveðst vona að fundinn
verði jákvæðari sannleikur
en sá, er kemur fram í bók
Brinnins.
Sá sannleikur er þegar fund
inn, -— í kvæðum skáldsins. Og
hann er ekki gagnstæður þeim
sannleika, er fram kemur í bók
inni, heldur gerir hann dýpri
og fyllri.
Séi og SifaS
Júní blaðið er komið