Alþýðublaðið - 29.05.1956, Blaðsíða 7
Þriðjudagur 29. maí lö»6.
AlþýSubiagSIS
7
(Frh. af 5. síðu.)
flokksins um þetta atriði nú eru
því fjarstæður einar.
Þá er komið að fullyrðingum
Sj álfstæðisflokksins um sam-
eiginlega frambjóðendur Al-
þýðuflokksins og Framsóknar-
flokksins. Landskjörstjórn 'parí
ekki annað en kynna sér fram
þoð Alþýðuflokksins þar, sem
hann býður fram, og framboð
Framsóknarflokksins þar, sem
hann býður fram, til að sann-
færast um, að framboðin eru
ekki sameiginleg. í öllum þeim
kjördæmum, sem AiþýðiifJokk
urinn býður fram í, hefur á-
kvörðun um framboðin verið
tekin af félögum Alþýðuflokks
ins í kjördæmunum og staðfest
af miðstjórn Alþýðvjflok !:s i ns
sanikvæmt 'flokkslögum. Qlium.
framboðunum fylgir .yfirlýs-
ing frambjóðenda og meðrræl-
enda um, að hér sé um tfrain
’ooð Alþýðuflokksins að ræða.
A sama hátt mun þetta um fram
boð Framsóknarflokksins. Þau
eru ákveðin af flokksfélögum
þar og miðstjórn flokksins og
frambjóðendur og meðmælend
Ur lýsa því yfir, að þau séu
framboð Framsóknarflokksins.
Þar með. er af beggja hálfu full
nægt ákvæðum 27. ■ greinar
kosningalaganna.
Því er haldið fram, að á með-
al frambjóðenda Alþýðuflokks-
ins séu Framsóknarmenn og að
á meðal frambjóðenda Fram-
sóknarflokksins séu Alþýðu-
flokksmenn. Auk þess er því
haldið fram, að í 3. sæti lista
Alþýðuflokksins í Reykjavík
hafi verið skipað eftir úrslitúm
prófkosnjpga á meðal Fram-
sóknarmanna í Reykjavík. Hvað
sem sannleiksgildi þessara full-
yrðinga líður,. þá virðist hún
enga þýðingu hafa fyrir málið.
Kosningalögin gera enga kröfu
iil þess, að frambjóðendur séu
í þeim flokki, er þeir bjóða sig
tfram fyrir, qg þau hreyfa eng-
«rn andmælum gegn því, að
frambjóðendur séu í öðrum
tflokki en þeir bjóða sig tfram
í.vrir. Ekki verður komizt hjá
því að líta svo á, að skilyrði
þess, að ákveðið framboð verði
talið ákveðnum flokki og öðr-
um eklci séu tæmandi upptalin
i kosningalögunum. Landskjör-
stjórn brestur hcimild til að
bæta þar við nýjum skiiyrðum,
en það myndi hún gera, ef hún
gerði athugasemdir við fram-
boðin á þessum gruntlvelli.
Þessi athugasemd Sjálfstæðis-
f.lokksins styðst því ekki við
lög.
Til að upplýsa hið rétta um
málsatvik vil ég taka fram, að
allir frambjóðendur Alþýðu-
flokksins eru flokksbundnir Al-
þýðuflokksmenn, nema fram-
bjóðandi fiokksins á Siglufirði,
sfem ekki er í neinum stjórn-
máiafiokki, en hefur lýst ýfir,
að hann íylgir og mun fylgja
Alþýðuflokknum, auk þess eru
3., 6., 9., og 12. maður á lista
Alþý ðuf lokksins í Reylcjavík
eklci í Alþýðuflokknum.
Mér þykir rétt að benda á,
að það hefur aldrei verið talið
skipta máli, hvar í flokki ein-
stakir frambjóðendur væru.
Það hefur ætíð verið taiið fuli-
nægjandi til að taka framboð
í kjördæmum og landslista
gilda, að fullnægt væri ákvæö-
um 27. og 28. greinar kósninga-
iaganna. Eigi að hvilca frá þessu
nú er verið að bæta við nýjum
skilyrðum, sem enga stoð hafa
í lögum og til þessa hafa eklci
heyrzt. Til dæmis um, að svona
liafi verið á litið, má minna á,
að nú í þessum kosningum eru
ýmsir menn í kjöri fyrir aðra
flolcka en Alþýöuflokkinn og
Framsóknarflokkinn, sem eru í
öðrum flokki en þeim, er býður
þá fram. Þannig er Magnis
Bjarnason, efsti maður á lista
Alþýðubandalagsins í. Árnes-
sýslu, meðlimur í Alþýðufiqkks
tfélagi Reykjavikur, Guðraund-
ur Helgason á sama iista er í
Alþýðuflqkksfélagi Seiíoss,
Ingimar Sigurðsson á lista sama
flokks í Reykjavík er í Alþýðu-
flqkksfélaginu þar, Jón Frið-
björrisson á iista sama flokks í
Skugaíiröi er og í Alþýðuflokks
•félagi og Ásbjörn Karjsson á
lista sama flokks í Suður-Múla-
sýslu er í varastjórn Aiþýðu-
flokksins. Frá tfyrri kosningum
má tfinna ýmis dæmi ,hins sama.
Þetta nægir til að sýna fram á,
að krafan um, að frambjóðandi
sé í þeim flokki, ,.er hann býður
sig tfram tf.yrir og ekki í öðrurn,
er bæði í ósamræmi' við gild-
andi lög og venjur. Fari hins
vegar svo, að landskjörstjórn
hyggist víkja hér tfrá fyrirmæl-
um kosningalaganna og hafi
eitthvað við framboð Alþýðu-
flolcksins í Revkjavík að at-
huga, krefst ég þess, að lands-
kjörstjórn gefi um það skýr
svör og gefi færi á að athuga,
hvort bætt verði úr því áður
en málið verður endanlega af-
greitt.
Þá er því haldið fram, að Al-
þýðuflokkurinn og Framsókn-
arflokkurinn séu að sniðganga
kosningalögin og afla sér fleiri
þingsæta en þeim beri með því
að bjóða ekki fram hvor gegn
öðrum. Þcssi undarlega fullyrð
ing fellur um sjálfa sig, þegar
af þeirri ástæðu, að enginn
stjórnmálaílokkur getur feng-
ið fleiri þingmenn en atkvæði
hans í kosningum veita hon-
um rétt til. Ekkert vald er til
á landinu, sem getur meinað
neinum stjórnmálaflokkanna
að reyna að afla sér kjörfylg-
is. Það sem hér er að gerast,
er ekkert annað en það, að
Alþýðuflokkurinn er að leitast
við að fjölga lcjósendum sín-
um og Framsóknarflokkurinn
vill stuðla að þessu með vissu
samstarfi í ákveðnum kjör-
dæmum, á sama hált og Al-
þýðuflokkurinn vill stuöla að
aukuu kjörfyigi Framsóknar-
fiokksins í öðrum kjördænj.-
uni. Við þessu er vissulega
ckkert að segja, og því fer
víðs fjarri, að þetta sé brot á
ancla stjórnarskrárinnar og
kosningalaganna. Stjórnar-
skrái'n og kosnmgalögm gera
ráð fyrir því, að 11 þingsætum
sé úthlutað milli þingfiokka
til nppjöfnunar eftir atkvæða-
magni. Alþýðuflokkurinn
berst fyrir því að fá sem flest
atkvæði í kosningum nieðal
annars í þcim tilgangi að fá
sem flest uppbótarþingsæti.
Framsóknarflokkurinn vill
stuðla að þessu, .og það er
vissulega ekkert í orðum laga
né anda, sem mælir því í
gegn. Upphótarþingsætin geta
aldrei orðið fleiri en kjósend-
ur vilja, og landskjörstjórn
brestur allt vald til að blanda
sér í það mál.
Það sætir nokkurri furðu, áð
Sjálfstæðisflokkurinn skuli nu
telja það brot á anda stjórnár-
skrárinnar og kosningalaganna;
að Alþýðuflokkurinn og Fram-
sóknarflokkurinn slculi bafa
komið sér saman um að bjóða
ekki fram hvor gegn öðrum. Á
Alþingi 1953 var flutt frumvarp
um kosningabandaiög, sem
gerði ráð fyrir víðtækri breyt-
ingu á kosningalögunum. Sjálf-
stæðisflokkurinn snérist gegn
þessu máli og talsmenn hans
létu þá uppi álit um lögmæti
kosningabandalags eins og þess,
sem Alþýðuflokkurinn og Fram
sóknarflokkurinn nú eru í. Hér
fara á eftir ummæli talsmanna
Sjálfstæðisflokksins um málið:
Jón Pálmason: „Hitt er eðli-
lega ekkert við að athuga, þó
að bandaiagsreglan, sem hér
hefur oft gilt, sé áfram. Það er
ekkert því tii fyrirstöðu skv.
núgildandi kosningalögum og
okkar stjórnarskrá, að einn
flokkur bjóði eklci fram á móti
öðrum eins og átti sér stað á
ísafirði og VesturþSkaftafells
sýslu og það bandalag er í
alla staði löglegt og getur std^
izt“. Alþt. 1953 C bls. 397.
Magnús Jónsson: „Það hef-
ir verið á það bent hér og
tekið fram t. d. af hv. þm. A-
Húnav., að það væri auðvit-
að eðlilegt og ekkert við því
að segja, að flokkar hefðu með
sér bandalög við kosníngar,
ef þeir ganga hreint til verks
og velja ákveðinn frambjoð-
anda hver í sínu kjördæmi,
þeir geta skipzt á um það.
Einn flokkurinn hefur fram-
bjóðandann í þessu kjördæmi
og annar í hinu. Það væri eðii
legur máti til þess að fá fóik
ið til að fylkja sér um einn
ákveðinn frambjóðanda *.
Alþt. 1953 C bls. 405.
Magnús Jónsson: „Það verð
ur aldrei gengið fram hjá því,
að þetta frv. er ástæðulaust
að því leyti til, að fiokkar
geta nú haft með sé banda-
lög með því að ganga hreint
til verks og ákveða fyrir íram
skiptingu frambjóðenda i ein
stökum kjördæmum og styðja
þar báðir eða allir sama
manninn, það liggur þegar fyr
ir með þeirri skipan, sem nú
er, og þar er ekki verið að
reyna að beita neinurn biekk
ingum“. Alþt. 1953 C bls.
408.
Magnús Jónsson: „Við höf
um tekið slcýrt fram, að það
er ekkert við því að segja þó
•að tveir eða flqijý tflokkar
komi sér saman um ákveðinn
frambjóðanda eða frarobjóð-
endur í einstöku kjördæmi og
styðji þá.“ Alþt. 1953 C bls.
441.
Það er grár leikur hjá Sjálf
stæðisflokknum að láta tals-
mcnn sína á alþingi lýsa yfir,
að bandalag eins og það, sem
Alþýðuflokkurinn og Fram-
sóknarílokkurinn eru nú í, sé
í alla staði löglegt, en kæra
síðan yfir því til landskjör-
stjórnar og ætlast til þess, að
hún teiji ólöglegt það, sem er
í alla staði lögum samkvæmt
og allir eru sammála um að sé
löguni samkvæmt, einnig
Sjálfstæðisflokkurinn.
En Sj álfstæðisflokkurinn hef
ur ekki látið sér nægja að lýsa
kosningabandalög lögmæt, hann
hefut 'éinnig tfekið þátt í þeim,
og landskj örstj órn hefur lagt
blessun sína yfir það.
Við alþingiskosningarnar
1937 var opinbert kosninga-
taandalag' á milli Sjálfstæðis-
flokksins og Bændaflokksins.
Um þetta segir svo í skýrslu
Hagstofu íslands yfir alþingis-
lcosningarnar 1937:
„Milli Sjálfstæðisflokksins og
Bændaflokksins var opinber
samvinna um framboð í flest-
um kjördæmum. í þrem af
tvegg'ja manna kjördæmum
buðu þeir aðeins fram einn af
hvorum flokki og í 4 kjördæm
um, þar sem Sjálfstæðisfloklc-
urinn hafði engan frambjóð-
anda ( í Ðala-, Stranda-, Vest-
ur-Húnavatns- og Austur-
Skaftafellssýslu) studdi hann
Bændaf lokkinn* ‘.
Sjálfstæðisflokkurinn og
Bændaflokkurinn hafa því áðr-
ið 1937 verið í nákvæmiega
samkonar bandalagi og Alþýðu-
flokkurinn og F'ramsóknarflokk
urinn eru nú í. í 22 kjördæm-
um buðu Sjálfstæðisflokkurinn
og Bændaflokkurinn eklci fram
hvor á móti öðrum. í þrem af
tvímenniskj ördæmunum buðu
flokkarnir fram sinn manninn
hvor. í fimm kjördæmum buðu
flokkarnir íram báðir vegna
þess, að vitað var, að það hafði
engin áhrif á kosningarnar. Til-
gangur bandalagsins 1937 var
auðvitað sá að ná hagkvæmari
útkomu með bandalaginu en
ella hefði qrðið.Tilgangurbanda
lagsins 1937 var auðvitað sá að
ná hagkvæmari útkomu með
bandaiaginu en ella hefði orð-
ið. Takmark þessa bandalags
var að ná hreinum meirililuta,
enda er það takmark ailra
slíkra bandalaga. Engum datt
í hug, að úrskurða þetta banda-
lag sem einn flokk og þó skor-
aði Sjálfstæðisflokkurinn á kjós
endur sína í kjördæmum
Bændaflokksins að kjósa
Bændaflokkinn og á kjósendur
Bændaflokksins í kjördæhmm
Sjálístæðisflokksins að kjósa
Sjálfstæðisflokkinn. Nú er hins
vegar ætiazt til þess af lands-
kjörstjórn, að hún svipti Al-
þýðuflokkinn rétti tii uppbóta-
sæta fyrir það eitt, að Fram-
sóknarflokkurinn skorar á sitt
fólk að kjósa Alþýðuflokkinn,
og krafa um þetta er borin frafti
eftir að talsmenn Sjálfstæðis-
flokksins á alþingi hafa viður-
kennt lögmæti slíkra kosninga-
bandalaga,
Af greinargerð Sjálfstæðis-
flokksins er svo að sjá sem kröf
ur hans séu að einhverju leyti
grundvallaðar á því, að ákvörð-
unin um kosningabandalagið
hafi verið tekin af stjórnum Al-
þýðuflokksins og Framsóknar-
flokksins og að stjórnir þessara
flokka hafi sent út hvatningar
til kjósenda sinna um stuðning.
Mér er spurn hver á að taka
ákvörðun um kosningabanaa-
iög, ef ekki flokksstjórnir, og
fyrst lögmæti þeirra er viður-
kennt hvernig ættu þau þá að
komast á, ef flokksstjórnirnar
tækju ekki ákyarðanirnar um
þau? Og .enn má spyrja, hvaða
tilgangur væri í að taka ákvarð
anir um kosningabandalög, ef
ekki mætti skýra frá því opin-
berlega?
Út af tilvitnun í greinargerð
umboðsmanns Sjálfstæðisflokks
ins í ræður Eysteins Jónssonar,
Emils Jónssonar, Haraldar Guð
mundssonar og Gylfa Þ. Gísla-
sonar þá vil ég aðeins taka það
fram, að ummælin eru eftir
þeim höfð af fréttamönnum
blaðanna, en ekki borin undir
þá sjálfa áður en þau eru birt.
Ummælunum er ætlað að tjá
lesendum kjarna þess máls, sem
þessir menn fluttu, en auðvit-
að hefur eng'inn þeirra haldið
því fram, að framboðin væru
sameiginleg, því að slíkt væri
rangt eins og framboðin sjálf
bera með sér. Hinu hafa þessir
menn haldið fram, að framboð-
in nytu gagnkvæms stuðnings.
Út af ummælum Gylfa Þ. Gísla-
sonar á Akureyri á fundi 12.
þ.m. tjáir hann mér, að þau séu
rétt þannig: „að ekki færi lijá
Jiví, að á næsta liingi yrðu þing-
flolckar Jiessara flokka stærsta
samstæða blokkin.“
Ég hef þá svarað málatilbún-
aði Sjálfstæðisflolcksins að svo
milclu leyti, sem tilefni virðist
til. Mótmæii ég kröfum flokks
ins og legg’ á það áherzlu, að
landskjörstjórn segi til um þa'5,
hvort hún hefur nokkuð við
framboð Alþýðuflokksins að at-
huga og veiti færi á að bæta
úr, ef hún telur nokkra ágalla
vera þar á.
Reylcjavík 26. maí 1956.
F.h. .Alþýðuflokksins
Guðm. í. GTiSmundssosi,
Kæru hafnað
Framhald af 1. síðu.
um til handa gefst frjúlslynd-
um kjósendum, þegar þeir
ganga að kjörborðinu 24.
júní. Flótti er brostinn i lið
andstæðingaimn, svo að Jfeir
vita ekki sitt rjúkandj ráð
fyrir hræðslu sakir. Nú er að
reka flóttann og leggjast á
eitt um glæsilegan sigur, sem
markar tímamót í íslenzkri
stjórnmálasögu, þokar íhald-
inu og hjálpartækjum þess til
hliðar og gerir djörfura og lý'ð
ræðissinnuðura umhótaraönp-
um fært að bjarga þjóðarskút
unni og koma henni á réttaa
kjöl.
Úrskurðuriiin síðar.
Engin tök voru á því að fá
úrskurð landskjörstjórnar í
gær til birtingar eða staðfesta
frásögn af afgreiðslu hennar,
en Alþýðublaðið veit með
sanni, að hér er satt og rétt
frá skýrt. Hins vegar væntir
það þess, að geta komið úr-
|skþrði landskjörstjórnar orð-
réttum á framfæri við lesendur
sína til staðfestingar því, sem
hér hefur verið sagt og rakið.
Alþýðuflokkurinn hefur ríka
ástæðu til að fagna úrslitunum
í landskjörstjórn. Þau eru tal-
andi tákn þess, að sögurnar
um spiliinguna í íslenzkum
stjórnmálum séu ýktar. Og sú
gleðifétt verður öllum sönnum
Íslendingum fagnaðarefni.
FÉLA6SLÍF
Ferðaféfðð
fslands
Ferðafélag íslands fer í Heið-
mörlc í kvöld og á íimmtudags
kvöldið kl. 8 frá Austurvelii
til að gróðursetja trjápiöntur í
landi félagsins þar. Félags-
menn eru beðnir um að fjöl-
menna.
-<»«***»•*«»«*
Kven
é kr. 55.09
Toledo
Fischersundi.
a * S ■ e * e » « s » n » a ■ • h mts m a «•< h ■ • ass n te * n »