Alþýðublaðið - 10.04.1957, Blaðsíða 6
6
AfþýSublagfg
Miðvikudagur 10. apríl 1957
S
s
*
s
s
l
•s
s
s
s
s
s
's
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
■»
s
s
s
s
s
*
*
s
s
s
s
s
V
s
s
s
s
s
s
s
?
s
s
\
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
í
,s
s
s
s
s
s
s
s
>
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
Útgefandi: Alþýðuflokkurinn.
Ritstjóri: Helgi Sæmundsson.
Fréttastjóri: Sigvaldi Hjálma-rsson.
Blaðamenn: Biörgvin Guðmunddsson og
Loftur Guðmundsson.
Auglýsingastjóri: Emilía Samúelsdóttir.
Ricstjórnarsímar: 4901 og 4902.
Afgreiðslusími: 4900.
Prentsmiðja Alþýðublaðsins, Hverfisgötu 8—10.
S
S
s
s
, S
Adeila þófaranna \
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
S
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
í
MORGUNBLA.ÐIÐ telur
það mikla fjarstæðu í Stak-
steinum sínum í gær. að al-
þingi, er nú situr, hafi reynzt
starfsamt. Slíkt er þó stað-
reynd. En Sjálfstæðisflokk-
urinn unin þeim úrslitum
illa. Hann reynir að þæfa sér
hvert mál og draga af-
greiðslu þeirra á langinn —
oft og tíðum með fíflalátum.
Og hann bítur sig svo fastan
í þennan tilgang, að Morgun-
blaðið er látið halda því
fram, að viðleitnin hafi
heppnazt. Hér hefur óvart
verið ákveðið fyrirfram árás
arefni á núverandi ríkis-
stjórn og stuðningsflokka
hennar.
Hitt er annað mál, aö
enn á þingið eftir að fjalla
um ýrais stórmál. Sjálf-
stæðisflokknum getur
naumast komið slíkt á ó-
vart. Honum færist ekki
að krefjast þess, að núver-
andi ríkisstjórn afgreiði í
flýti stórmál, sem reyndust
Sjálfstæðisflokknum of-
raun, meðan Ólafur, Bjarni
og Ingólfur sátu í stjórn
og áttu að heiía landsfeð-
ur. Þeir beygðu hjá eins og
Pétur Gautur. Núverandi
ríkisstjórn gengur liins
vegar til verks. En auðvit-
að þarf ærinn undirbúning
að afgreiðslu margra stór-
mála. Sú skylda hefur ekki
verið vanrækt. Og hún
verður grundvöllur af-
greiðslu og framkvæmdar.
Hitt er ósennilegt, að Sjálf
stæðisflokkurinn flýti fyr-
ir þróuninni. Þvert á móti
mun hann hamast við þóf-
ið til að reyna að kenna
stjórninni og stuðnings-
flokkum hennar um seina-
gang þingstarfanna.
En með leyfi að spyrja: Er
ekki líka verkefni stjórnar-
andstöðunnar að marka
stefnu varðandi afgreiðslu
stórmála á alþingi? Hvað
hefur Sjálfstæðisflokkurinn
gert í því efni eftir að Ólaf-
ur, Bjarni og Ingólfur flutt-
ust burt úr stjórnarráðinu?
Morgunblaðið ætti að reyna
við tækifæri að gera viðun-
anlega grein fyrir þessum at
riðum. Þjóðin veit ekki um
stefnu og afstöðu Sjálfstæð-
isflokksins. „Stærsti flokk-
ur landsins" hefur ekkert til
málanna að leggja annað en
vera á móti ríkisstjórninni
og stuðningsflokkum henn-
ar. Það er ekki stórmannlegt
hlutskipti.
Og svo vill Morgunblaðið
að lokum hneykslast á því,
að tafsamt sé að ná sam-
komulagi um mál, þegar
margir aðilar þurfa til að
koma. Því ferst. Hver hefur
verið reynsla Sjálfstæðis-
flokksins í þessu efni und-
anfarin ár? Hvað eftir annað
hefur hann gefizt upp og
kallað kák sitt bráðabirgða-
ráðstafanir og neyðarúrræði.
En svo finnst Morgunblað-
inu, að núverandi ríkisstjórn
eigi að geta áorkað á met-
hraða því, sem reyndist
Sjálfstæðisflokknum alger
ofraun. Þetta er að þrýsta
stjórnmálabaráttunni á lágt
stig, enda mun enginn láta
blekkjast. Morgunblaðið er
aumkunarvert af því hlut-
skipti, sem það velur sér
eða Sjálfstæðisflokkurinn
þröngvar því til að una.
Tímahœrt málefni
TÍMLNN ræðir í forustu-
grein sinni í gær tillöguna
um árstíðabundinn iðnað og
segir svo:
„Aiþingi hefur nýlega sam
þykkt tillögu frá nokkrum
þingmönnum úr Framsóknar
fiokknum og Alþýðuflokkn-
um um athugun á árstíða-
bundnum iðnaði, þ. e. iðnaði,
sem aðeins er rekinn á þeim
árstíma, þegar atvinna er
minnst á viðkomandi stöð-
um.
Það hefu^ ýtt undir það,
að þessi tillaga var sam-
þykkt, að Samband ísl. sam-
Vinnufélaga hefur nýlega
komið upp „árstíðabundinni"
verksmiðju, fataverksmiðj-
unni Fífu á Húsavík. Sú til-
raun virðist ætla að gefa
sæmilegá raun.
Það er vel, að þetta mál
verður nú rannsakað betur.
Margir staðir út um land
hefðu rnikla þörf fyrir slíkan
iðnað. Því þarf að ganga úr
skugga um það, hvaða iðnað-
ur kemur hér helzt til greina
og hvað ríkisvaldið getur
gert til þess, að hægt verði
að koma honum á fót og
reka hann.“
Hér hefur þörfu og tíma-
bæru máli verið komið í
framkvæmd.
aza -
ÞAÐ var svo sem jékki í
fyrsta skiptið. að erlendar her-
sveitir héldu inn í Gaza, þegar
hinar norsku og dönsku eftir-
litssveitir Sameinuðu þjóðanna
settust þar að um daginn. Þetta
er heldur ekki í fyrsta skiptið,
að sú borg er miðdepill mikilla
átaka. Síðustu þrjú þúsund árin
hafa þau ríki, er háðu með sér
valdabaráttu við Miðjarðarhaf,
sífellt seilzt til tangarhalds á
Gaza, og hafa þar því verið tíð
húsbændaskipti, og sjaldnast
með friðsamlegu móti. Þetta
kemur fyrst og fremst af því,
að borgin hefur frá ómunatíð
verið á krossgötum fjölfarinna
lestaleiða, annars vegar til Sýr-
Iands og Austurlanda, hins veg-
ar til Arabíu og Egyptalands.
Þess vegna hefur líka jafnan
verið þar verzlun mikil og er
þar enn, meðal annars er þar nú
ávaxtamarkaður mikill og járn-
brautarsamband við Israel og
Egyptaland. Sjálft héraðið á
strandlengjunni í suðvestur
Palestínu er um 250 ferkílóm.
að flatarmáli og nokkur hluti
þess eyðimörk, en borgin stend
ur spölkorn inn í landinu, eða
um þrjá kílómetra frá höfn
sinni við Miðjarðarhaf. Sem
hafnarborgar er Gaza þegar get-
ið í ritum grískra sagnfræðings-
ins Herodots, er uppi var 450
árum íyrir Krist.
Annars er Gaza líka oft getið
í ritningunum, einkum í Dóm-
arabókunum og raunar víðar í
Gamla testamentinu. Gaza var
nefnilega ein af fimm mikil-
vægustu borgum Fílistea, en á
milli Israelsmanna og Fílistea
stóðu átök og bardagar í margar
aldir. Það var í borginni Gaza,
sem Samson vann sín frægu af-
reksverk og beið enn frægari ó-
sigra. Samkvæmt heimildum
var hann af kynþætti, er bjó í
i.agrenni Gaza. Segir sagan, að
hann ætti í stöðugum bardög-
um við Filistea, sem hvað eftir
I annað tóku hann til fanga; þeg-
ar þeir bundu hann, sleit hann
af sér fjötrana, ef þeir lokuðu
hann inni, braut hann hurðir
af hjörum og hélt á brott. Áður
en hann fæddist hafði engill
heimsótt foreldra hans, en það
þýddi, að Jahve kallaði hann
til að verða nasiree, — sem ekki
má blanda saman við Nazarea,
— en þeir fyrrnefndu voru að
vissu leyti meinlætamenn,
; neyttu ekki áfengis og létu ekki
| skera hár sitt, og mun bæði
| Samson og Fiistear hafa trúað
j því, að í þessu væri fólgið hið
jmikla afl hans. Því var það, að
jþeir létu Dalilu blekkja hann
jtil að láta skera hár sitt, oð
j þraut hann þá afl, en þeir létu
iblinda hann og settu hann í
þrældóm í Gaza. En svo
geymdu þeir að láta skerá hár
hans reglulega; þegár þeir
leiddu hann inn í musterið til.að
hafa hann að spotti var hár
hans og þrek orðið það mikið,
að hann kippti máttarsúlunum
undan musterinu, og fórst hann
þar ásamt öllum helztu furst-
um og leiðtogum Fílistea.
En þeir eru fleiri frægir, sem
; beðið hafa ósigur í Gaza. As-
1 syríumenn lögðu borgina og
héraðið undir sig 734 árum fyr-
ir Krist og gerðu konunginn
; þar að leiguliða sínum. Þá
lögðu Egyptar undir sig hérað-
ið 650 árum f. Kr., síðan Baby-
loníumenn og enn síðar Persar,
jsem gerðu þar borgarvirki svo
sterk, að það tók Alexander
mikla tvo mánuði að vinna
j hana, en það var 332 árum f.
j Kr. Enn unnu Egyptar borgina
og réðu henni til 198 f. Kr., en
i þá brutu Sýrlendingar hana
undir sig, veittu þeir héraðinu
j og borginni nokkurt sjálfstæði
undir yfirstjórn 500 manna
j ráðs. Fundizt hefur mikið af
gömlúm grískum og fönískum
peningum á þessum slóðum,
sem sýnir að borgin hefur haft
' mikla verzlun ,við Grikki, og á
j annarri öld fyrir Krist mátti
1 telja borgina gríska. 96 árum
f. Kr. unnu Gyðingar borgina
| og lögðu að mestu leyti í rústir,
j en 61 f. Kr. náði Pompeius
j mikli héraðinu úr höndum
þeirra og lét endurreisa borg-
! ina lítið eitt sunnar en hún
hafði áður staðið; um það bil
30 árum f. Kr. settu Rómverj-
' ar Heródes skattkonung sinn
yfir borgina, en að honum dauð
um var héraðið innlimað í róm-
i versku nýlenduna Sýrland. Á
valdatíma Rómverja stóð mikið
blómaskeið í Gaza, og Konstan-
tin keisari gerði hafnarbæinn
1 að sjálfstæðri borg og nefndi
' Konstantínu. Ekki festi kristn-
; in rætur í Gaza fvrr en seint og
| síðar meir; fjórum öldum eftir
Krist stóðu þar musteri heið-
I inna guða. 634 e. Kr. lögðu
[Arabar spámannsins undir sig
I borgina, og enn var barizt um
hana í sambandi við krossferð-
irnar. Eyðilagðist borgin að
mestu í þeim átökum. Um 1500
féll Gaza undir tyrkneska ríkið,
en árið 1799 vann Napoleon
borgina, er hann var á herferð
til Egyptalands, en aðeins í bili,
; og var borgin á valdi Tyrkja
j fram að fyrri heimsstyrjöld, en
j eftir styrjöldina fylgdi hún
verndarsvæði Breta.
Þegar Sameinuðu þjóðirnar
skiptu þarna löndum árið 1947,
! var Gazahéraðið talið arabískt,
j en með vopnahléssamningunum
i milli ísraels og Egiptalands
j 1949 var Egyptum fengin þar
jstjórn, en þeir höfðu hernumið
héraðið í bardögunum 1948.
Héraðið telur eðlilega um 40
þúsund íbúa, en eftir landa-
skiptinguna hefur fjöldi arab-
ískra flóttamanna streymt þang
að frá ísrael, og hefur við það
skapazt torleyst vandamál. Og
nú er það norrænu eftirlitssveit
j anna að halda uppi röð og reglu
á þessu agasama svæði.
Bréfakassinn:
MIÐVIKUDAGINN 27. marz
síðastliðinn flutti Alþýðublaðið
frásögn um samkomu Kvenfé-
lags Alþýðuflokksins og birti
viðtal við skemmtikrafta þar:
Kvæðamennina Magnús Pét-
ursson og Ágúst Guðjónsson.
í viðtali þessu var getið um
Kvæðamannafélagið Iðunni og
er þar að vísu ekki sagt frá
störfum þess, enda utan dag-
skrár á þeim stað, en þó getið
um blæ — annan blæ upp á
síðkastið — og félagið sagt
hafa starfað með blóma í tíð
annars formanns en nú er þar
rétt eins og slík blómatíð væri
umliðin með öllu.
Mér kemur þetta dálítið und-
arlega fyrir sjónir.
Þessir tveir menn hafa verið
sjaldséðir á f r.ndum Iðunnar nú
síðustu misseri og varla hugs-
anlegt að beir þekki svo félags-
starfsc; i Iðunnar, upp á síð-
kastið, rð þeir séu dómbærir
um þettc. mál. Ég sem þetta rita,
hefi sótt íundi að ég ætla vel
fyrirfarandi ár, en hvorugum
þeirra náð að kynnast, sökum
fjarvista þeirra.
En þótt svo væri að þeir
hefðu einhvers konar útvarp
frá fundum og væru svo góðu
vanir frá fyrri tíð að þeim
þætti nú allt starf síðari tíma
lítilsvert hjá því, þá má bsnda
á hitt að það þarf aldeilis mynd-
arlegan fjallgarð til að standa
honum hyldust þoku eða öðr-
um veðrum tveir stórir tind-
ar. Þyki því Magnúsi og Ágúst
Kvæðamannafélagið Iðunn
jafn mikilúðlegur eftir ef af
hafa lakazt að öllum afrokum
,upp á síðkastið11 væru það at-
hugunarefni hvort það væri
meira en sem svarar missinum
af þeim sjálfum, því þótt Iðunn
hafi einnig misst aðra menn og
þá s'órágæta svo sem Björn
P’riðriksson og Kjartan Ólafs-
son þá hefir þar einnig aukist
svo tala félagsmanna, og það
starfandi og áhugasamra með-
lima, að þar mætti kannski
vænta að margt smátt dygði :í
eitt eða tvennt stórt.
Nú kynni það, sem ég hnaut
um í blaðaviðtalinu að merkja
annað, en mér virtist og þýða
það eitt, að nú væri þrotin
gleðin, sem Iðunnarfundir gáfu
með raddfegurð Kjartans Ólafs
sonar og vandvirkni Björns
Friðrikssonar, sem og hitt að
Jósef Húnfjörð væri tekinn
meir að eldast en þeir óskuðu,
þar í lægi breytingin á blæn-
um. En er það ámælisvert þótt
árgangamunur sé á röddum í
hópi manna, sem allir eru und-
lagðir hrörnun og dauða? Hver
á víst að næstu misseri geti
bætt missi beztu radda? Ég
hefi ekki heyrt að maður hafi
komið skilvíslega í vörm spor
Carusos og var ekki heimtað
af heilum heimi að hann stæði
skil á jafnoka slíks söngvara,
strax við missinn.
En svo mætti virðast sem
kvæðmannafélög þyldu hvað
verst umtal um breyttan blæ.
Stemmur eru ekki einasta tján-
ing lifandi manna á líðan sinni
og geði, heldur eru þær einnig
verðmæt geymd gamallar
menningar, sem ekki má breyt-
ast og á að varðveitast án blæ-
brigða eins og fornt handrit,
eins þótt nýjar yrðu samdar,
á sama hátt og enginn vill missa
línu úr Sólarljóðum þótt Hall-
grímur gæfi öldum og óborn-
um Passíusálma, og Matthías
sálm eftir ákveðinn lestur o.
m. fl. Eða mun það góður siður
og tíðkaður að hefja lýsingu
hvers manns, sem um er rætt,
með fullyrðingu um það, að önn
ur séu tök hans og þá auðvitað
linmennislegri bæði til líkams
og sálar en hjá forföður hans
Agli Skallagrímssyni? En við
hann hentar fáum að reyna afl
eða orðkynngi, þótt fátt hafi
geymst til mats og rannsóknar.
Magnús og Ágúst verða að
vísu að fá að hafa sínar skoðan-
ir á starfsemi Iðunnar, og það
allt að einu þótt þær á prenti
beri annan blæ en mín;{r skoð-
anir, því mér þykir Iðunn góð.
og ég efa að hún hafi nokkuru
sinni verið betri eða jafnvel
slík, enda væri henni skylt að
Framhalcl á 11. síðu.