Alþýðublaðið - 10.04.1957, Blaðsíða 7
JVIiðvikudagur 10. apríl 1957
Aipýgublaaia
Sigvaldi Hjálmarsson:
Úr vesturför. - III.
KVEN NAÞÁTIUR
Chicago óx á 100 árum úr smáþorpi upp í það að vera
ein af stærstu borgum heimsins, með öllum vandamél-
um, sem fylgja örum vexti og miklu þét
CHICAGO í marz. j
KOLMÓRAUÐAR ÖLDUR
komu æðandi langt utan af
Michiganvatni og tey-gðu
hrammana langt upp á sand-
inn. Það var snjókoma í Chi-
cago og vetrarsvipur á öllu,
þótt vorið hlyti að vera alveg
á næstu grösum. Það höfðu bor
izt spurnir af ferðum þess.
Fóik, sem kom að sunnan,
sagði að það væri að.fika sig
lengra og lengra norður eftir
sléttunum, og að fáum dögum
liðnum ætti það að vera hér.
En nú blæs hann svalan um
Michiganvatn og stórborgina,
sem risið hefur á rúmri öld við
mynni Chicagoár. Vatnið og
áin voru hér, meðan rauðskinn-
arnir. réðu nafngiftum einir og
höfðu það af landsnytjum, sem
þeir vildu. En jafnvel þau hafa
ekki fengið að vera í friði fyrir
hleikskinnunum. Ánni hafa
verio ruddir farvegir að þeirra
vild, og þeir hafa fyllt sums
staðar upp í vatnið, svo að þar
eru nú lystigarðar og breið-
stræti, sem áður var vatnsbotn,
og neyzluvatn sitt sækja Chi-
cagobúar út í djúpála vatnsins.
EINSTÖK f SINNI RÖÐ
Saga Chicagoborgar er stutt,
en hún er einmitt einstök í
sinni röð, af því hvað hún er
stutt. Hún er saga um eindæma
öran vöxt borgar, hún er saga
um, hvílíkur óskapnaður nú-
tímaborg getur orðið, ef hún
vex eftir duttlungum og tilvilj-
unum, og hún er líka saga um,
hvernig hægt er að sporna við
óheillaþróuninni og ekki ein-
asta stöðva hana, heldur eyða
því, sem illa hafði vaxið. Það
gat hvergi gerzt nema í Amer-
íku, að borg stækkaði með slík-
Ásbjörn Eggsrtsson
LISTA-HÆFUR aldrei einn,
af því svæfast þrautir —:
Gekkstu um ævi hyggjuhreinn,
heið'urs gæfu brautir.
Guðs við skin og Ijúfast lag,
lengur ei hrinum sleginn.
Kæri vin! þú kveður brag,
kátur hinum megin.
Sameign „Helið“ allra er,
eftir hélu slóðir —
Sæluhvel nú kynnist þér,
kæri féiagsbróðir!
Efíirséðum ættar-hlyn,
óm sem léðan þreytti —
„Iðunn“ kveður aldinn vin,
oft sem gleði veitti. —
Loks cr þráðan fæ ég frið,
finn mitt dáða gaman. —
Kannski náðin kjósi að við,
kveðum báðir saman.
Minning þín er blíðublær,
brosir Ijós við stafni. —
Ættmenn, vinir, konan kær,
kveðja í Drottins nafni.
Hinzta kveðja.
Jósep S. Húnfjörð.
Þetta er baðströnd við Mieliiganvatn fram undan Oak Strect
í Chicago. í baksýn eru rísabyggingar stórborgarinnar.
um hraða, sem raun varð á, og! voru yfirgefnar, en blásnauðir
jafn-
það hefði naumast getað gerzt
annars staðar heldur, hve |
hraustlega var tekið í taumana.
Fyrir 124 árum var Chica-
goborg aðsins yfirlætislítið!
innflytjendur fylltu þ;
harðan.
Þessi mikli innflutningur
stóð fram undir fyr.i heims-
styrjöldina, en þá var honum
þorp við Michiganvatn. En það,: Jokið. Chicago hætti þó ekki að
sem gerði gæfumuninn, var; vaxa fyrir því. Iðnaðurinn óx
lega þess. Frá náttúrunnar; og samgöngukerfið, verzlunin
hendi eru þarna hinar sjálfsögð | og allt, sem slíku fylgir, óx
ustu krossgötur, er hið nýja | hröðum skrefum, og nú byrj-
meginland tæki að byggjast.! aði nýr fólksflutningur til borg
Vatnaleiðin hlaut að verða hin! arinnar. Það voru negrarnir að
mikilvægasta flutningaleið, og | sunnan. Hér var vinnu að fá,
milli stórvatnanna sumra fara j og blökkumönnum þótti betra
árlega miklu fleiri skip en um j að' vera nyrðra, enda hefur
Súezskurð og Panamaskurð ; blökkumönnum í Suðurríkjun- ! uln okkur, hvað það væri
samanlagt. En ekki nóg með ; um stöðugí fækkað síðan á tím ' dásamlegt að vera grönn.
það. Úr Chicagoánni er stuttur j um borgarastyrjaldarinnar. Um
leið og einhvers staðar vaið
auð smuga, komu þangað
blökkufjölskyldur, og hverfi,
SNIÐIN, sem myndirnar í dag
eru af, eru eins konar áminn-
ing til ykkar, lesendur góðir, að
vorið er í nánd og tími til kom-
inn fyrir ykkur, sem saumið á
ykkur sjálfar a. m. k., að taka
til við saumaskapinn á vorxiík-
um bæði fyrir ykkur sjáifar og
börnin.
Efst er mynd af kjól, sem er
vel til þess fallinn að draga úr
hæð þeirrar konu, sem ber hann.
Hann er klæðilegur og þægileg'
ur sumarkjóll.
I miðið e/ svo nokkurs konar
vasasvunta íyrir yngri kynslóð-
ina til að nota í sandkassanum.
Er hún mjög auðveld í snðinu
eins og sjá má á teikningunni
við hliðina á aðalmyndinni og
hentug í alla staði
Neðst er siðan jakkakjóll, er
þér getið notað við ýrns ólík
tækifæri bæði vor og sumar.
Er ekki tilvalið að byrja
strax að búa þessar ílíkur til?
Margar erum við kynsysturn
ar, sem gjarnan vildum vera
I holdaminni en við erum, og dá-
j umst þá oft að þeirn, sem betur
i eru á vegi staddar í þeim efn-
um, ekki sízt þeim, sem iðulega
1 birtast myndir af í blöðum og
kallaðar eru ,,beauties“ sökum
spengilegs vaxtarlags síns.
En því skyldurn við aldrei
gleyma, að alls ekki er nóg að
óska sér slíks holdafars, það
íæst ekki nema með mikiili elju
og jafnvel oft sérstökum dugn-
aði.
Þær hafa ekki orðið svona
með því að borða yfir sig við
hvert tækifæri eða liggja tím-
unum saman og hvíla sig.
Nei, ónei. Þær hafa verið á
ströngum matarkúrum og gert
erfiðar æfingar, sem krefjast
bæði seiglu og þolinmæði, til að
fá þetta útlit.
Þessu skyldum við aldrei
gleyma hvert sinn er við hugs-
nú
spölur að kalla má yfir vatna-
skilin til þess, er halla tekur
öllum vötnum niður í Missi-
sippi vatnasvæðið, svo að líka j sem hvítir menn voru að flytj-
sunnan að lágu leiðir til Chi- j ast úr, fylltust af negrum.
cago. Þannig varð Chicago mið j
stöð hinna frjósömu héraða í! VANDAMÁL ÞÉTTBÝLIS*INS
miðríkjum Bandaríkjanna, j Stórborgir og raunar allar
sem byggðust ört á síðustu öld. borgir hafa ákveðin vandamál
Fáeinar tölur geta eí' til vill í för með sér, félagsleg vanda-
gefið gleggsta hugmynd um mál, sem miklu varðiar að vel
Tónleikar sinfóníuhlómsveitarinnar
I SINFÓNÍUHLJÓMSVEIÍ ís-
j lantls hélt óperutónleika í
Þjóðleikhúsinu sl. í'immtudags-
kveld undir stjórn Paul Pam-
piehlers, en einsöngvarar voru
Hanna Bjarnadóttir og Guð-
mundur Jónsson.
vöxtinn. 1840 voru íbúarnir
4470 á 10 lermílna svæði, en
20 árum síðar eru þeir 100
j)ús. 1880 eru j)eir 500 þús.
og 1 millj. 1890. Á næstu 20 Þjóðerni,
árum tvöfaldast svo íbúafjöld
inn, og er j)annig orðinn 2
millj. 1910. 1930 er hann 3
millj. og 1950 3,6 millj. og er
þá aðeins ált við það svæði,
sem telst til lögsagnarum-
dæmis Chicagoborgar. Fast
við liana liggja aðrar borgir,
svo að götur einar skilja, og
er heildar íbúafjöldi alls hins
uppbyg-gða svæðis um hálf
sjötta milljón, segja þeir, sem
gerzt vita hér í
sjálfri.
ieysist. En hér var um miklu
mei.i vanda að ræða en víðast,
þar sem Evrópumenn til
þekkja. tlér skiptust rnenn eftir
tungumálum
og
Slíkir tónleikar, þar sem
flutt er léttari tegund tónlistar,
eiga vafalaust mikinn rétt á
sér, en vanda verður val við-
fangsefna á j)eim ekki síður en
öðrum tónleikum. A. m. k. tvö
af verkum þeim, sem þarna
meira að segja þjóðflokkúm,
og hin samfélagslega kennd,
samlögunin og skilningur „ .. , . .,.
. ...... -i x voru flutt, hefðu vel matt missa
manna a stoðu smm og abyrgð
í þjóðfélaginu átti örðugt upp
FOLK UR OLLUM ATTUM
Það lætur að líkum, að Chi-
cago er tayggð fólki úr öllum
hlutum heims. Hér eru íeiknin
öll af ítölum, Pólverjum, Sví-
dráttar, eins og skilst, ef menii
hafa það hugfast, að hér var
um að læða landnám í þéttbýl-
inu, en landnámi svipar alltaf
til verstöðva eða herstöðva.
Menn ýmist ætla sér að vinrn
sér inn stórfé á skömmum tíma
borglnni. eða telja sér flest leyfilegt, ef
á 'annað borð nokkuð varhuga-
vert finnst í fari þeirra, og í
hvo.ugu tilfellinu finnst ein-
staklingnum honum koma
heildin nokkuð við. Það er
ekki fvrr en seint og síðar meir
sem hin samíélagslega ábyrgð-
um, Þjóðverjum, Irum, Gyðing | artilfinning gerir vart við sig.
um og Grikkjum. Árið 1850 var ! Þess vegna urðu skugga-
meira en helmingurinn af íbú- hverfi og myrkraverkastræti til
unum fæddur erlendis. Innflytj ; í Chicago með jafnvel meiri
endurnir frá Evrópu komu í hraöa en nokkuð annað. Og um
stórum bylgjum og byggðu upp i skeið var Chicago fræg fvrir
borgina ’eftir .því sem þeim ; glæpi og glæpasamtök, því að í
græddist fé og þeir komust á- | fjölmenninu er alltaf- gott að
fram. Gömlu íbúðarholurnar. Framhald á 11. síðu.
sig, eða velja hefði mátt eitt-
hvað, sem taetur hefði fallið inn
í heildarmyndina. Verk þessi
eru forleikur eftir Reznicek og
ballaða eftir einhvern Hriber-
schek, bæði fremur leiðinleg.
Skemmtilegast og einna bezt
leikið af hljómsveitarverkun-
um voru fjórar sjávarmvndir
úr óperunni Peter Grimes eft-
ir brezka tónskúldið Benjamin
Britten.
Þau Hanna og Guðmundur
sungu sitthvorar tvær aríurnar,
en saman sungu þau atriði úr
þriðja þætti óperunnar Rigo-
letto eftir Verdi. Hanna hefur
fremui’ litla rödd, en fer ekki
ósnoturlega með hana. Eitthvað
skortir á temperament. Hún
söng aríur úr Madarne Butter-
fly og Rakaranum í Sevilla.
Guðmundur er alltaf traustur
og söng nú aríu úr Grímudans-
leiknum eftir Verdi og söng'
nautabanans úr Carmen eftir
Bizet. Mjög var gaman að heyra
Guðmund í ,,glansnúmerinu“
sínu, hlutverki Rigolettos.
Vaknar sú spurning, hvort ekki
muni vera kominn tími til að
taka upp aftur þessa óperu,
sem er áreiðanlega bezta óp-
erusýning innlendra, sem hér
hefur sézt.
Ég vil ljúka umsögn þessari
með því að segja, að mér
finnst ekki ástæða til að
,.sjúska“ létta tónlist frekar en
aðra og fullt eins mikla vinnu
þarf að leggja í hana eins og
hina alvarlegu. Þá væri heldur
ekki úr vegi að taka eitt alvar-
legt verk með á slíkum tónleik
um, sem þannig næði til þess
sækja létta tónleika. Kynni þá.
hóps, er fremur hyllist til að
ejnhver að komast á bragðið.
G.G.
Blaðinu hefur borizt búnaðar-
ritið Ereýr, 4.—5. hefti, LIII.
árgangs. Af efni blaðsins má
nefna: Sigurgrímur Jónsson:
Bóndi og bústofn. Grein urn fóö-
urkál. Agnar Guðnason: Æsku-
lýðsstarfsemi með 4-H sniði er
heilladrjúg. Benedikl Björnsson:
Votheysgerð og sauðfjárbændur.
Bjarni Bragi Jónsson: Skattmat
búfjár. Ýmsar fleiri greinar,
þættir og skýrslur eru í ritinu.
— Pvitstjóri Freys er Gísli
Kristjánsson, pósthólf 390. Rvk.