Alþýðublaðið - 24.03.1928, Qupperneq 3

ALRÝÐUBLAÐIÐ
Bensdorps
súkkulaði og kakaó er bezt.
Reynið pað!
geyma, getur landi'ð sennil>ega
ekki tekið að sér einkasöluna aft-
ur, nema með því að leggja tvær
milljónir króna í óparfan kostn-
dð, eða kostnað fram yfiir það,
sem annars hefði orðið nauðsyn-
legt. Má því segja, að landið
þurfi dýru verði að kaupa tvö
þúsund krómu árslaun Magnúsar
Guðmundssonar sem stjórnanda í
ShellféJaginu, ef það þeirra vegna
þarf að leggja í tveggja milljón
króna kostnað.
Pegar dómsmálaráðherrann
mintist lítillega á þetta á eldhús-
degdnum í neðri deild, reis upp
einn íhaldsmaður (ÓL Thors) og
sagði, að umtal um þetta væri
sama og að opna borgtdrhlíðm og
bjóSa stórveLdunum heim. Það
má því búast við því, að þegar
grein þessi birtist, múni íhalds-
blöðin þjóta til og taka í sama
streng og segja, að það sé haettú-
iegt að tala um þetta. Það er
því rétt að benda íhaldsmönnúm
á orð foringja sírns, Jóns Þoú-
lákssonar, þau ec hann viðhafði
úm daginn, þegar Spánarsamn-
ingamjr «voru til umræðu í efri
deild, en þau voru á þá leið, að
öldungis víst væri, að erlendar
stjórnir fengju vitneskju embætt-
isleiðina um alt, sem héir gerðist,
sem nokkru ,skifti fyxir þaer að
vita, og má telja víst, að Jón
Þorláksson hafi hér rétt að mæla.
Að gera þetta tmál opinbert,
gedr það því ekki kunnara
stjórnum stórveldanna en þeim
var það áður.
Það er ekki hægt að verjast
þeirri hættu, sem menn vita ékki
af. Þess vegna ber hin mesta
maúðsym til þess að íslenzkri
þjóð verði mál þetta fyUilega
Ijóst, og er það orsökin til þess,
að staöreyndir þær eru hér fram
bornar, ex grein þessi flytur. En
þeim staðreyndum tjáir ekkert í
móti að mæla, hvorki fyrix leppa
útlendinganna, né leppa tepp-
anna. Ó. F.
Upplestur.
Haraldux Björnsson leikari ieis
»pp í Nýja Bíó á sunoudaginin
kl. 4 e. h. Ásamt fleiru fex hanin
ímeð forieikinn að „Lygamerði“
og kafla úx óþektu og ópxent-
úðu leikriti eftir Jóhann Sigur-
jónsson. Mega Reykvíkingar bú-
ast þar við góðri skemtun.
Efpí delld
í gær.
Fjörugar umræður urðu um
niðurlagning Þingvaliapxestakalls
og bar einkum á Ingibjöxgu
Bjarnason við þær umræður.
Frumvarpið var afgreitt til n. d.
Lanidsbankafrumvarpið var til 3.
umr., en atkvæðagreiðslu fxestað
þar til í dag. Sömuleiðis var frest-
að atkvæðagreiðslu um áfengis-
lögin, er voru til 2. umr. Tiil 2.
umr. var vísað frumvarpinu um
ófriðun sels í Ölfusá og frv. um
fiskiræktarfélag.
Neðri deild.
Gengisviðaukinn.
1 gær vaið óp mikið og tanna-
gnístrain í Ihaldsflokknum í nelðxi
deild. Þótti íhaldinu fim mikil,
ei' svo skyldi brugðið út af kúg-
unarbraut þeiirri, sem það hafði
ekáið löggjöfinni eftir meðan það
hélt á stjórnartaumunum, að
genjgilsviðiauka á kaffi- og sykur-
JoJH vaeri létt af aJþýðunpi. Frv.
um framlengingu gengisviðauk-
ans að öðmx leytii um tvö næstu
|ár lá fyrir deildinini. Ólafúr Thors
flútti þá i breytingartillögú, að
framlengángin næði einnig til
kaffi- og sykur-tollisins. Óðu þeir
feíagar mjög elginn út af því, hve
fráleitt væri, að sá tollúr væri
lækkaður, og töluðu sumiir sig
tvídaúða. Voru þeir þar efstir á
blaði ól. Th. og Magnúsamnir,
dósent og Guðmundsson, en er
þá þraut erinjdið tók Jón Auðunn
við og endurtók flest það, seim
Magnús Guðmundsson hafði sagt.
Sig. Eggerz kváð ajt of þungax
álögur á þjóðinni, en til þess að
bæta það upp, vildi hann endir
tega, að hún fengi líka að borga
gengisviðauka af kaffi og sykri.
— Héðinn Valdimarsson benti á,
að ef jafna ættái álögunum niður
eftir efnjum og ástæðum, þá yxði
að gefa gaum aö því, að enginn
tollur er rangíátari en þessi tollur.
Undan honum verðux ekki komisí
í kaupstöðum eða við sjávarsíð-
una yfirleitt, þa|í sem mjólk er
annað tveggja eða bæði Öýr
og ófáanleg nema af skomum
skamti, og kemux hapn harðast
niður á fátækum fjölskyMum.
Tryggvi ráðhexra mælti einnág
með því, að tillaga Óil. Th. væri
feld, þar eð samt sem áður
mynidu verða nægiJegar tekjur,
svo að ekki yrði halli á fjáxlög-
unum. Tóku sumir af flokks-
jnönnum hans undir það með
honum. og við atkvæðagreiðsluna
var tillaga ÓJafs feld með 15 at-
kvæðum gegn 9. Greiddu Alþýðu-
flokksmenn, 11 Framsóknarflokks-
menn og Gunnar atkvæði gegn
henni, en með henni íhaldsmenn
þeix, er vjðstaddir voru, Sigurður
Eggerz og Halldóx Stefánsson.
Áður fyrri, þegar mál þetta lá
fyrir deildinni, höfðu þeir Jó-
hann úr Eyjum og Hákon greitt
atkvæði með afnámi gengisvið-
aukans af kaffL og sykur-tolli.;
Nú héldu þeir sig utan gátta með-
a:n atkvæöagxeiöslan fór fram, og
var þó Hákon nýbúinn að tala
um stöðuglyndi við atkvæða-
greiðslur. Auk þeirra voru Ásgeir
og Pétur Ottesen fjarstaddir. Að
svo gerðu var frv. afgreitt sem
lög. — Þannig fellur gengisvið-
auki af kaffi- og sykur-tolli nið-
ur uni næstu áramót.
Síldarfrumvörpin.
Eins og vænta mátti klofnaði
sjávarútvegsnefnd n. d. um frv.
Erlings og Ingvars um einkaisöiu
á síld og um stofnun síldar-
bræðslustöðva, sem bæði hafa
áður náð samþykki efri deildar.'
Leggja þeir Siigurjón, Sveinn og
Jörundur með samþykt þeirra
beggja, en íhaldsmennimir (ÓI.
Th. og Jóhann) vilja láta fella
einkasölufrumv., en um síldar-
bræðslustöðvarnar lögöu þeir til,
iað í stað þess að ríkiið komi þeim
á stofn, láni það hring síJdarúF
gerðarmanna alt að 1 milljón kr„
til að reisa slíkax stöðvar, ef þeir
vilji það nýta. Kallaði Ól. Thors,
að sú aðferð væri miklu betri fyr-
ir síldveiðimenin. Hún væri sjó-
mönnunum fyrir beztu. Sigurjón
og Sveinn sýndu fram á, hve
það væri fjarri réttu, en í amnan
stað, að hvortveggja þurfi að
fylgjast að, einkasala síldarinnar
og bræðslustöðvar ríkisins. Lýsti
Slgurjón því, að eingöngu
bxæðslustöðvar ríkiisins: eru trygg-
ing þess, að bræðslusíld sé keypt
fyrir sannvjrði, en séu stöðvamar
í höndum eimstaklinga, er hætta á,
að þeir hafi samtök um að halda
kaupverðinu óhæfilega lágu, svo
sem nú þegar sé komið á daginnj
Nú eru flestar síldarbræðslustöðv-
ar Við aðalveiðistöðvarnar eign
útlendinga, og í þokkabót' fékk
Krossanessverksmibjan, sem
Magnús ferðaðist til, svo sem
frægt er orðið, leyfi ihaldsstjórn-
arinnar til að kaupa svo mikla
síld af erlendum skipum, bæði í
fyrra og næsta sumar, að hún
þarf ekki' á síJd úr íslenzkumj
skipum að halda, enda hefir eig-
andimn breytt þar eftir. — Tillaga
þeirra Ól. Thors var feld með
15 atkv. gegn 9. Auk Ihalds-
manna, er viðstaddir vom, var
Bjarni einn með henni, en allix
aðxir deildamenn á móti. Síðan
var frv. vísað til 3. umr. með
þeirni viðauka, sem þeir Sigurjón,
Sveinn og Jörundux. fluttu, að á
„meðan byggingu síldarbræðsiu-
stöðva verður ekki' við komið,
heimilast stjórninni að taka síld-
arbræðslustöð á leigu og starf-
rækja á kostnað ríkisins, ef
kostur ex á með viðunandi kjör-
um.“ Er nauðsynlegt að grípa til
þess á komandi sumri. Sömu-
leiðis var ákveðið, að sMdar-
bræðslustöðvar, sem rikið iætur
reisa, njegi vera víðar en á Norð-
urlandi. Gert er ráð fyrir, að
fyrsta bræðslustöðin verði reist
á Siglufirði. — f gærkveldi byrj-
aði 2. umr. um einkasölu á síld,
en framJialdinu vax frestað.
Önnur mál.
Enn voru samþykt lög um veit-
ingu rikisborgararéttar, og fengu
hann þessi þrjú: Dr. Björg Þor-
láksidóttir og tveir norskir menn,
sem dvalið hafa hér á landi í 9
og 11 ár og báðir eru kvæntir
íslenzkum konum. Heitir annax
Jetvald L. Jacobsen, beykir í
Reykjavík, en hinn Einar A. O.
Færseth, verkamaður á Siglufirði.
Til e. d. voru afgxeidd frv. um.
fjáraukalög fyrir 1926 og sam-
þykt á landsxeikningi sarna áxs.
Til 2. umr. var vísað fjórum frv.
sem öll eru komin frá é. d„ um
stofnun gagnfræðaskóla í Reykja-
vík (stjórnarfrv.), vísað tii menta-
málanefndar, frv. um breytingu
á embættum bæjarfógeta og lög-
reglustjóra í Reykjavík og varð-
skipafrumvarpinu, báðum vísað
til aM’Shn., og frv. Guðmundar
í Ási um breytingu á JaxveiðaJög-
únum. Er það þess efniis, að frið-
unartlmi laxins í hverri viku verði
lengdur og göngux hans upp eftix
ánum gerðar öruggari og dreif-
ingin betur tryggð. f þvi skynf
eru og hömlur á veiðikxóun aufcn-
ar. Því fxv. var visað til landhún-
aðarnefndar.