Vísir - 19.07.1911, Blaðsíða 2
58
V í S I R
Amerika og Vestur-íslendmgar.
Eftir Sigurð Vigfússon.
------ Frh.
Það er kunnugra én frá þurfi að
segja að námsmenn íslenzkir hafa
getið sjer góðan orðstýr þar vestra,
til stórsónia fyrir þjóð sína og ætt-
jörð. Sú var tíðin að mjög var
Iitið niður á íslcndinga af þarlend-
um mönnum. Þótti þá sjálfsagtað
skoða þessa menn frá ísiandinu sem
einskonar skrælingja erbyggju heima
fyrlr í snjóhúsum á vetrum. Nafn-
ið á vorri kæru fósturjörð gjörir
sem sje- slíkt að verkum. Jafnvel
enn í dag eldir eptir af hugmynd
þessari. Á leiðinni yfir hafið íhaust
leið, innti einn samferðamannanna
blátt áfram að þessari snjókofa íbúð.
Eg vona mjer verði naumast láð,
þótt jeg segi að móður minn hafi
sollið nægilega til þess að örfa upp
andagiftina og knýja fram þær litlu
ensku-byrgðir sem jeg átti ráö á, til
þess að lýsa fyrir honum eyunni
mæru á útjaðri hins bygða umheims
Svo mikið fæ jeg sagt mjer til
hróss, að ræða mín hreif. Aumingja
maðurinn sat sem þrumulostinn und-
ir Iestrinum, hálf sneypulegur, að
því er sýndist, og mælti að síðustu
með mestu hógværð: »Ja, það gjör-
ir nafnið.U Já víst gjörir nafnið
það. Það er gamla spurningin
»Getur nokkuð gott komið frá
Nazaret?« — endurtekin. En um-
heimurinn er nú farinn að viður-
kenna að eyjan afskekkta og lítils-
virta kann að ala upp hrausta drengi
og ötula. Glymja þráfaldlega vestra
lofræður um íslendinga, að þeir
sjeu beztu innflytjendurnir. Og
skólanemendur íslenzkir eiga máske
einna mestan þáttinn í því að skapa
þann orðróm. Flestum mun kunn-
ugt að þeir hafa, einkum á síðari i
árum, hlotið hæstu virðingar og
einkunnir, sem skólar þar eiga ráð
á. Og innlendir standa þeim eigi
á sporði.
í stjórnmálum vestra taka íslend-
ingar fullkomlega sinn þátt. Skipt-
ast þeir þar aðallega í tvo flokka:
frelsismnn (liberals) og íhaldsmenn
(conservatives). »Lögberg« erflokks-
blaðfreisismanna, en »Heimskringla«
flokksblað íhaldsmanna. Eru opt og
tíðum harðar skærur með flokkum
þessum. Kanada öll hefir um Ianga
hríð lotið frelsismönnum, en Manitoba
fylki íhaldsmönnum. Ódæmt skal
látið af minni hendi milli flokka
þessara. Strax og jeg kom vestur,
komu mjer þessar flokksstefnur fyr-
ir sem óhjákvæmilegír iiðir í þjóð-
fjelaginu, á líkan hátt og Ióðið og
hengillinn í stundaklukkunni. Lóð-
ið er rekaflið sem hrindir sigurverk-
inu áfram. Hengillinn er íhalds-
aflið, sem temprar ganginn, svo alt
fari með feidu. Ef hvorir tveggja
flokkarnir gættu að framfylgja sam-
vizkusamlega og í bróðerni stefnu-
skrá sinni með hag þjóðarinnar
einnar fyrir augum, þá færi vel.
Jón Sigurðsson
Kafli úr ræöu sr. Fr. Friðrikssonar í K. F. U.
M. í tilefni aldarafmælisins.
Nú eru svo alvarlegir tímar að eng-
in launung má á því liggja. — Vjer
erum að minnast þess manns, sem
um Iangan tíma var Ieiðtogi þjóðar-
innar og beindi viljum manna að
föstu marki og rjeði nær því sem
einvaldur yfir ölduföllum framsóknar-
i baráttunnar. Hann er kallaður mörg-
! um veglegum nöfnum, því óska-
i barn á sjer mörg heiti. Hann er
j meðal annars kallaður »forsetinn
j miklu, af því að hann skipaði
| öndveigi í öllum stórmálum þjóðar-
innar á sínum tíma. Margir menn
fylgdu honum og gerðu hans vilja
að sínum vilja og mýmargir komu
sjálfviljugir til þess að taka þátt í
baráttunni með honuni, þess vegna
var svo mikið ágengt. Vjer þökk-
um guði fyrir forystu þessa manns
og fyrir sjálfboðalið hans, þökkum
guði, er vjer njótum ávaxtanna af
Iífi og starfsemi þessara manna þjóð-
inni til viðreisnar. En ættum vjer
þá ekki líka að biðja þess og óska,
að brátt mætti rísa upp einhver nýr
»Jón Sigurðsson« til þess að setjast
við stýrið?
En er vjer nú óskum þessa, kem-
ur þá ekki nýtt alvörumál og nýtt
áhyggjuefni fram í hug vorn? Setjum
nú svo, að guð uppvekti oss annan
eins mann, mann með afarmiklum
hæfileikuni, ósjerplægni, vitsmunum
og viljaþreki, mann, sem í alla staði
væri sjálfkjörinn til þess að veita
málum vorum forystu.
Mjer ógnar nærri því við að
hugsa um örlög þess manns, ef
þjóðlíf vort heldur áfram á sama
hátt og það hefur haldið áfram um
nokkurt skeið. — Jeg sje þenna
mikla mann í anda. Hann hugsar
ekkert um sinn eiginn hag, ekkert
um það, hvort öðrum líki betur eða
ver, slær aldrei af því, sem hann
hyggur satt og rjett, togar ekki rjett-
inn til ágóða fyrir sinn flokk, þræðir
leið sína beint, heimtar talcmarka-
lausa fylgd, hlýðni og fórnsemi af
mönnum sínum og hallar aldrei
rjettu máli vegna fylgis eða ir.ót-
þróa. Jeg er svo hræddur um, að
þunnskipað yrði í kringum slíkan
mann, að þjóðin ekki kæmi sjálf-
viljuglega til hans, heldur snerist á
móti honum. Þjóðmálaskúmarnir
myndu naga hann, sjálfbyrginarnir
hata hann, hinir ungu, uppþenibdu
frelsishanar gala að honum, af því
að liann vildi ekki tala eins og
þeim Ijeti í eyrum. Oflátungar og
siðspiltir menn myndu fælast hann,
af því að í lífi hans og stefnu ríkti
óbeygjanlegt rjettlæti og siðvendni við
sjálfan sig og aðra; sjálfshagsf'sk-
arar mundu snúast á móti honum,
af því að þeir gætu ekki makað
króka sína undir stjórn hans. Gætni
hans yrði kölluð ragmenska og dáð-
leysi, vandvirkni hans ómennska,
stefnufesta hans þrákelkni og stjórn-
semi hans ráðríki og harðstjórn; »af
sínum yrði hann svikinn, af sínum,
einmitt þeim, á sannleikurinn annars
að vænta hjer í heimi?« Það væri
ekkert líklegra, en að slíkur maður
yrði svo að segja sundurtættur á
sál og líkama, yrði að falla fyrir
ofureflinu og hinar miklu og fögru
hugsjónir hans kæmust ekki í fram-
kvæmd.
Að slík örlög og málalok fyrir
einhvern jafnoka Jóns Sigurðssonar,
sem guð kann að senda oss, sjeu
hugsanleg, getur ekki dulist þeim,
sem með óblektum augum virðir
fyrir sjer þjóðlíf vort, eins og það
er nú að verða, virðir fyrir sjer hið
vaxandi taumlausa sjálfræði, sem
stöðugt er að þróast, virðir fyrir
sjer virðingarleysið og Iotningarleysið
fyrir því sem er göfugt og gott,
virðir fyrir sjer stórmennskubrag
gortara og lítilmenna og óvitahjal
æstra unglinga og æði þjóðmála-
skúmanna, sem blindir gerast blindra
leiðtogar.
Siglufjöröur,
Nl.
Norskur síldarútvegsmaður,
Bakkevig að nafni, sem um
nokkur ár hefir rekið síldveiði af
Siglufirði, er og að setja upp
litla síldarvinsluverksmiðju í hús-
um sínum í kauptúninu, á hún
að vera svo fullkomin, að hún
geti bæði fengið hreint Iýsi úr
síldinni, og þurkað hana svo og