Vísir - 22.09.1911, Blaðsíða 2

V 1 S 1 R
ívöldskóla
fyrir ungar stúlkur heldur undirrituð næstk. vetureinsog
að undananförnu. Námsgreinar: íslenska, enska, danska,
reikningur, skrift og hannyrðir.
Umsóknum verður veitt móttaka í Þingholtsstræti 16.
p. t. Presthólum 4. ág. 1911.
Bergljót Lárusdóttir.
98
Morocco og hjelt þar eina ræðuna,
svo svæsna, að til ófriðar horfði á
hverri stundu. Delcasse, sá sem þá
rjeði mestu um stjórn Frakka, varð
að fara frá völdum og Norðurálfan
ijeð af að setjast á þing til að ráða
fram úr deilunni og afstýra ófriði.
Fundurinn í Algeciras. — Þessi
smábær er á Spáni suðaustan til og
sóttu þangað 13 fulltrúar frá Evrópu
og 1 frá Bandaríkjunum til þessað
lita eftir verzlunarhögum sinna manna,
að sagt var.
Um eignarrjett til landsins var
ekki útkljáð, enda þólt fulltrúar Breta
á fundinum hjeldu því fram að
Morocco væri franskt land, en um
ýms atriði var þar samið, svo sem
það, að lið til að halda uppi lög-
um og friði skyldi Moroccostjórn
kosta undirstjórn og kennslu franskra
og spánskra foringja, að banka skyldi
stofna undir tilsjón frá fulltrúum
stjórnarbanka fjögrastórvelda: Frakk-
lands, Bretlands, Þýskalands og Spán-
ar, en Frakkar og Þjóðverjar lýstu
því, að hvorugirskyldu ásælast einka-
rjettindi í landinu, sjer eða öðrum
í hag eða öðrum til baka. Þessar
bollaleggingar voru til lykta leiddar
í árslok 1906.
Hvað síðar gerðist. — Um sama
leyti varð það, að ráðist vará spánska
verkamenn nálægt Tangier og 5
þeirra drepnir af Márum. Spánska
stómin sendi hermannsinn í land-
ið og lagði undir sig allvæna skák
eftir langa og harða viðureign; þeim
parti Iandsins er síðan síjórnað af
báðum í sameiningu. Márum og
Svánverjum, en Márar hafa löggæslu
undir spönskum foringjum. Márar
urðu að greiða mikið fje í herkostnað
og gengu að ýmsum hörðum kost-
um. Þessi hernaður Spánarstjórnar
var óvinsæll heima fyrir og Ieiddi
af sjer róstur ogupphiaup, en þeim
lauk með aftöku Frans Ferrars 19.
Okt. 1909.
Jafnhliða þessu var innanlands-
ófriður í Morocco sjálfri. Mulai
Hafid gerði uppreisn móti bróður
sínum og var gefið soldáns nafn
1907. Tveim árum síðar viður-
kendu stórveldin að hann væri rjett-
ur stjórnandi landsins, með því móti
að hann gengist undir ráðstafanir
þær er samþyktar voru í Algeciras,
og að halda öll Ioforð og samninga
bróöur síns. Rjeði hann nú landi
að nafninu til, en útlendingar sóttu
á ríki hans og allmikill hluti Iands-
manna stóð í móti honum með
vopnum.
Frakkar í Afríku. — Frakkar eiga
mestan hluta Norður-Afríku og hafa
litið svo á í tvo hina síöustu manns-
aldra, sem Morocco ætti að verða
sín eign. Þeir hafa slegið eign sinni
á löndin öllu megin, þegjandi og
bardagalaust, og nefnt það einu nafni
Máraland, en svo hjet Morocco
til forna Öll þessi lönd hafa þeir
friðað og stórnað með svo niiklum
skörungsskap og dugnaði, að þeir
dást mest að því, sem kunnugastir
eru. Takmörk Morocco ríkis eru
ekki mjög glögg og hafa aldrei
verið, og því hafa Frakkar getað
fært út kvíarnar og eignað sjer feikna
flæmi, er lágu undir það ríki með-
an stjórn þess var öflug, fyrá öld-
um, en síöan voru undan því geng-
in eða töldust til þess að nafninu
eingöngu. En öllum þeimlöndum
er Frakkar hafa þannig eignasthafa
þeir sett stjórn, öfluga ogframkvæmd-
armikla og hinum herskáu íbúum
mjög svo nýta og farsæla. Það er
jafnan þeirra fyrsta verk, að byggja
járnbrautir inn f hina nýfengnu lands-
hluta þar næst koma upp vatnsból-
um og áveitum, og loksaðsjá hin-
um friðsömu og vinnugjörnu fyrir
mjög öruggri lagavernd. En þetta
tvent hefur eytt þessi lönd, sem
fyrrum voru einhver hin frjósöm-
ustu þeirra, er þávorukunn: vatns-
leysi og lagaleysi.
Nú fer þessu fram, sem frá var
sagt, þar til í april í vor, að Sold-
áninn gerir Frökkum boð að koma
sjer til hjálpar, þar sem hann er
inni luktur og umkringdur af upp-
reisnarher í höfuðborg sinni Fez.
Frakkar brugðu við og sendu
sveitir nokkrar inn í landið og þar
kom, að þeir tóku höfuðborgina á
sitt vald, Þjóðverjar og Svánverj-
ar hófu þegar mótmæli og hinir
síðarnefndu fóru herskildi um
norðurhluta landsins og unnu þar
borgir nokkrar. Þeim aðförum
mótmæltu Frakkar. En skömmu
síðar sendu Þjóðverjar herskip til
lanósins og hjeyptu nokkru lröi á
land þar. Og síðan stendur
Norðurálfan tveim megin að mál-
um: England og Frakkland öðrum
megin; hins vegar Þjóðverjaland,
Austurríki og Ítalía og Spánn að
vissu leyti. Því þykir og mega
reysta, að Rússar skerist í leikinn,
með bandamönnum sínum, Frökk-
um, ef í harðbakkana slær.
Hvers virði er Agadir? — Þessi
hafnarstaður í ríki Mára, er á vest-
urströndinni við Atlanshaf, og hef-
ur aldrei þótt mjög girnilegur fyr
en nú, að keisarinn sendi þangað
herskip sín. En að keisarinn hefur
ágirnd á honum, kemur til af tvennu.
í fyrsta lagi urðu Þjóðverjar svo
seinir til að ná sjer í nýlendur, að
þeir hafa orðið út undan, en hafa
haft sig að hverjum skika, sem þeir
með nokkru móti gátu dregið und-
ir sig, síðan þeir hófu að færa út
kvíarnar. Þeir hafa eignast allstórar
sneiðar austan á Afríku, eina höfn
í Kína, með miklu landi umhverfis,
þeir láta og mikið til sín taka í
Litlu Asíu, og eru hvervetna á verði
að fá sinn skerf vel úti látinn, ef
nokkuð kemur á rekana. í annan
stað, ef þessi hafnarstaður Agadir
er víggirtur, og ef þar er floti og
her manns, þá þykir Englendingum
sá vogestur sitja of nærri þjóðleið
sinna skipa til Indlands, Suður-Afríku
og Ástralíu. Því vilja þeir Þjóð-
verjann þaðan burt fyrir alla muni.
Enn er þess að geta, að frá Agadir
er miklu skemmra til Suður-Ame-
ríku en frá nokkrum stað í Evrópu,
en á Brasilíuverslun leikur Þjóð-
verjum mikill hugur, og því er það,
að Bandaríkjunum er ekki meir en
svo gefið um setu þeirra í þessum
r argnefnda hafnarstnð Agadir.
Af öllu þessu þykir mega ráða,
að Þjóðverjar eiga svo marga og
örugga á móti sjer, að það er méira
en óvíst hvort þeir fá haldið þess-
um stöðvum. Hitt mun vísara, að
það mun þurfa að veita þeim ein-
hver vilyrði til að rýma þaðan