Vísir - 28.12.1911, Page 2

94
um menn og ræður, misjafnlega
minnisstætt.
Frá dagverði þessutn fórum við
að skoða »saínahúsið« svo kallaða
(nafntð á húsinu fanst okkur mætti
viðfeldnara vera). »Safnahúsið« eða
»Mentabúrið« er veglegasta bygg-
ingin, sein við sáum á ferð okkar
bæði að smíði og hlutverki. Og
hvergi fundutn við eins vel, að við
vorum fslendingar og hvað í því
felst að vera það, sem þarna, og
svo áÞingvöllum. (Þarna ætti Mekka
og Medina íslendinga að vera.) Á
báðum stöðunum eru minningar ís-
lendinga greyptar í stein. Þar eru
ýrtrsir hlutir, s«m þegjandi segja
langa,- sögu. Á augaþragði flytja
þeir- hugann til horþnna atburða,
sem vekja ástaryl tii lands og þjóð-
ar. Þessvegna verða báðir, þessir-
staðir helgistaðir,— öllum sönnum
íslðnditigum.
Viðo máttum að eins verja einurn
klukkutíma til að skoða söfnin:
náttúrugripasafnið og forngripasafn-
ið. Á fleira; gátum vjð ekki Iitið;
komum aðeins inn á. lestrarsalinn.
Auðvitað gat þetta eigi skoðan
heitið, og enn síður vegna þess,að
á öðru' safninu var, frú Bríet, en á
hinu Dr.. Fomi, þjóðfrægir kjör-
gripif, sem halda athyglinni fastri.
En samt sem áöur var tíminn næg-
ur til að ganga úr skugga um, að
hjer er nægilegt verkefni tililær-
dóms, vikum og mánuðum saman.
Frá safnahúsinu hjeldum við til j
gróðrarstöðvar búnaðarfjelagsins. — |
Sýndi garðyrkjumaður,.Eioax FJelga- |
son, okkur ýmsa tilraunastarfsemi,
sem ekki- er rúm nje þörf á að til- j
greina hjer. Sjerstaka eftirtekt vakti \
hin svo nefnda »Ljónagryfja«. Hún I
er: hlaðin-, úr steini og eru útlend j
blöm á milli steinanna. Örfá ís-
lensk blóm og villijurtir hafa verið
gróðursettar í beð og steindýs eina.
í þessu er fólgin bending til allra
íslenskra garðynkjumanna að snúa
sjer meira en verið hefur að ræktun
íslenskra skrautjurta. Þau eru óvíða
flutt heim að bæunum, íslensku
btömiMt altra síst ínn í skrautgarða
kaupstaðanna. Mörg. þeirra eru þó
vel þess verð, t. d. baldursbrá, blá-
grasi, fjalldæla, hvönn, aronsvöndur,
sigurskúfur, o. fl. Líklegt er, að með
kynblöndun og úrvali mætti um-
skapa margar íslenskar jurtir, til
meiri fegurð r og nytja, eins og nú
tíðkast í útlöndum. Hjer er mikið
verkefm fyrir garðyrkjumennina víðs
vegar um land.
v i b i k
í Reykjjvjk, æjti að vera gras-
garður, lifandi safn íslenskra jurta,
á hentugum stað í bænum, t. d.
Austurvelli, sem væri eign landsins
eða bæarins. Ekki væri kostnaður-
inn neitt gífurlegur. en eflaust hefði
slíkur garður mikla mentaþýðingu
fyrir skólanemendur og reyndaralla
bæarbúa. Hann hlyti að vekja eftir-
tekt og ánægju allra aðkomumanna
og þá ekki síst útlendinga. Hann
mundi hvetja menn alment að
kynnast náttúrunni, og verða mörg-
um manni til meira gagns, en svo
sem ein vika af tíunda skólaárinu.
í gróðrarstöðinni skoðuðum við
ýmisleg áhöld. Viljum við sjer-
staklega þar til nefna dengslisvjel-
ina, sem mjög þarft verkfæri. Hún
er enn þá heldur dýr fyrir smá-
bændur. En líklegt er, að erlendar
verksmiðjur gætu haft verðið miklu
lægra, ef útsalan væri töluverð. Vjel-
ar þessar geta verið til mikilla nota.
Dengslið verður betra og stórum
fljótlegra — um þriggja mínútna
verk, — Slátturinn verður greiðari
og grasdrýgri, því aldrei þarf að slá
með þykkum eða bitlausum ljá.
Niðurl.
Frakkar á
Vatneyri.
- Fyrir hundrað
árum.
Áttræð kona, Halldóra Jónsdóttir
og Ingiríðar, systir Jóns á Kleifuin
föður Halldórs prests í Tröllatungu
sagði mjer þessa sögu. Var hún
ungljngsstúlka hjá móður sinni á
Geyrseyri er þessir atburöir urðu.
Þá var á Vatneyri kaupmaður,
Kristján Ólsen, einkar vel. látinn
maður og hafði hann ■ lceypt Vatn-
eyrarverslunina af konungi.
Síðla sumars 1808 komu þrjú
herskip frakkpesk inn á Vatneyrar-
höfn og ljettu þar akkerum. Var
þegar skotið út bát og komu í
Iand hermenn nokkrir með fyrir-
liða einn. Þeir gengu þegar til
húsa kaupmanns, enda voru þau
stærstu húsin þar í það mund.
Kaupmaður sá til ferða þeirra og
gekk í móti þeim og kvöddust
þeir með virktum.
Vatneyringar voru vanir heim-
sóknum Frakka þar sem þangað
komu fiskiduggur þeirra á hverju
sumri og töluðu allir mál það, er
þeir kölluðu »Frakknesku«,enFrakkar
kölluðu »íslensku« ogskildu hvorir
aðra mæta vel, þegar bendingar
voru notaðar rneð.
Komumenn spurðu um yfirvald
staðarins, og fengu að vita að það
sat inni í Haga, því þar bjó þá
sýslumaðurinn, Davíð Scheving,
en þar sem hann var gamall orð-
inn halði hann sjer til aðstoðar
við sýslustarfið dótturson sinn Gnðm.
Scheving,og var hann kallaður sýslu-
maður, en síðar gerði Jörund-
ur Hundadagakongur Guðmund að
amtmanni og stóð sú dýrð í 8
daga um hann er þetta kveðið:
Sigldi stúdent siðaður
sýslumaður kallaður,
átta daga amtmaður,
ötull bóndi, kaupmaður.
Þeir báðu um sendisvein til
sýslumanns og útvegaði kaupmað-
ur þeim hann og gengu þeir síð-
an til stofu kaupmanns og þágu
munngát.
Sendisveinninn fór sem hraðast,
og hitti hann sýslumann heima.
Færði -hann honum brjef Frakka
þess efnis að þeir óskuðu að mega
hafa vetrarsetu á Vatneyri. Höfðu
þeir meðferðis fjölda Englendinga
er þeir höfðu hertekið. Ensóttskæð
hafði komið upp meðal fanganna
og vildu þeir hjúkra þeim í landi.
Þeir vildu vera sýslumanni innan
handar ef leyfið fengist og buðu
honum meðal annars fiskiskútu nýa,
er þeir höfðu tekið af Englum og
átti hún að kosta 10 sauði.
Ekki þorði sýslumaður að kaupa
skipið, en vetrarsetuna leyfði hann.
Bað hann Frakka þó að gæta þess
vandlega, að pest sú, sem að föng-
unum gengi, bærist ekki út rneðal
íslendinga.
Þegar sendisveinninn kom aftur
tóku Frakkar þegar að flytja dót
sitt í land, fengu þeir leigt hús eitt
hjá kaupmanni undir varnað sinn,
en tjöld settu þeir um alt rifið milli
Vatnsins og sjávar ogfæröu þangað
hina sjúku menn. En vörður var
settur til beggja enda á rifinu og
var þess vandlega gætt, að enginn
íslendingur kæmi þar nálægt, er
hinir sjúku menn bjúggu.
Frakkar komn sjer einstaklega vel
og voru þeir ósparir á fje og vildu
því landsmenn allt fyrir þá gera.
Voru nú sendir út menn í hvert
nes til þess að hafa njósnir úti, ef
ensk herskip skyldu bera þarað landi
og er Frakkar höfðu búið um sig