Vísir - 15.03.1916, Qupperneq 2

VfSIR

VISIR
A f g r e i ö s 1 a blaðsins á Hótel
Island er opin frá kl. 8—8 á hverj-
um degi,
Inngangur frá Vallarstræti.
Skrifstofa á sama stað, inng. frá
Aðalstr. — Ritstjórinn til viðtals frá
kL 2—3.
Sími 400.— P. O. Box 367.
\ fcætuxm
Morgunkjólar. Svuntur. Kvenn
& Telpukápur. Barnakjólar.
Álnavara. Cheviot.Silki. Slifsi o.fl
Saumastofan á Laugavegi 24
íslensk mannanöfn
Iög, nefndarálit og nafnaskrár.
---- Nl.
[Þessar prentvillur hafa slæöst inn
í fyrripart þessarar greinar, á 3. dálki í
blaöinu í gær: foreldri eitt f. for-
eldri sitt, Daðon f. DaÓatl, Hrem-
dan f. Hrundan, Högnon f. Högn-
an].
Þá segjast þeir og sækja end-
ingarnar >fer« og »star« aftan úr
fyrnsku, — alt til þess að losa
nýju smíðisgripina við það, að
meiða menn með kynferði og
beygingum — handa þeim sem
vilja kenna sig við fjörð eða
staði. Á þá maður úr Öxarfirði
að heita Axfer, Loðmundarfirði
Loðfer, Patreksfirði Patfer, Stöðv-
arfirði Stöðfer, o. s. frv., og mað-
ur frá Brúsastöðum Brússtar,
Hugljótsstöðum Hugstar, Jarð-
laugsstöðum Jarðstar (frá Starra-
stöðum yrði Starrstar) o. s. frv.
í þessum flokki verður eigi
hvað síst óþægileg regla sú, sem
þrímenningarnir hafa sett sér, að
hafa ekkert nafn lengra en tvær
samstöfur. Verður þá að skella
allan meginbol orðanna burtu,
og skeyta svo saman haus og
hœlrófu. Satt er það að vísu,
að slíkar styttingar hafa áður
átt sér stað eftir vissum reglum,
en eigi verður það til skilnings-
auka á nöfnunum að beita þeirri
aðferð, hvernig sem á stendur.
Fleira hafa þeir félagar stytt og
vikið við og heldur í latmæla-
áttina, t.d. «al« fyrir »aðaU, »vaz«
fyrir vatns o. s. frv.
Pá er það ein fyrirtekt nefnd-
arinnar, að hún má ekki þ sjá í
nokkru nafni, heldur hefir hún
sneitt vandlega hjá hverju því
nafni, sem sá stafur er í. Petta
segjast þeir félagar gera vegna
þess, að útlendingar þekki ekki
stafinn og muni því afbaka slík
nöfn. Pað er nú svo, en þetta
sama á ekki einungis við um ð,
sem þeir sleppa þó ekki, heldur
og um alla breiðu hljóðstafina
okkar. Yfirleitt er aldrei við öðru
að búast, en að nöfn hverrar
þjóðar sem er verði öðrum að
mestu Hebresku og meira og
minna afbökuð. Auðvitað fer
slíkt eftir mentun og nákvæmni
þeirra er með nöfnin fara. Danir
afbaka t. d. því nær ætíð íslensk
nöfn, jafnvel vísindamenn, en
þýskir vísindamenn því nær aldrei.
Þeir segja í þessu sambandi, að
líkiega hafi fæstir íslendingar
þann metnað, að ættar þeirra
verði um aldir alda aldrei að
neinu getið fyrir utan landsstein-
ana. Eg vil víkja því við. Eg
vona að sem flestir íslendingar
hafi þann metnað, ef ættar þeirra
skyldi einhvern tíma verða að
góðu getið úti í löndum, að þá
vilji þeir einmitt láta það sjást,
hvert hún á rót sína að rekja,
og það verður öruggast með því
að halda gömlu, íslensku nafn-
venjunni.
Ekki leggja þeir til að láta œtt-
arnöfnin enda á »son«, en »sjá«
þó »raunar þann veg« fyrir þá
sem vilja endilega nefna sig svo,
að misbjóða tungunni með því,
að stela t. d. burt öðru s-inu úr
orðinu Jónsson. Petta er nú að
vísu ekki þeirra uppfundning, því
að aðrir höfðu þegar tekið upp
þann óvanda. Um það er þetta
kveðið:
Jón Einars-on, Jón Ypsilón,
Jón Edilon, Jón Babylon,
Jón Omikron, Jón Absalon,
Jón altaf, lon og don.
Pað er skaði, að nefndin skyldi
rígskorða sig svo við tvíkvœð
ættarnöfn, sem hún gerði, því að
annars hefðu allir þessir »on«-ar
vel mátt prýða hópinn. Pá hefðu
og »Fer« arnir getað orðið fjöl-
skrúðugri. Pá hefði mátt taka
upp ættarnöfn eins og Engifer,
Kristófer og Lucifer, en nú yrði
það ekki gjört, nema með stytt-
ingu.
í alvöru talað, hér ber alt að
sama brunni. Pað er reynt að
draga nöfnin af einhverju,
sem þekkist og skilst, það er
róynt að hafa þau íslensk að
uppruna og það er reynt að velja
þau svo, að þau verði meðfæri-
leg útlendingum. En í meferð-
inni verður niðurstaðan sú, að
þau verða oftast svo stytt, skrum-
skæld og bjöguð, að enginn vissi
af hverju þau væru dregin, ef
honum vœri ekki sagt það, að
þau þekkjast ekki fyrir íslensku,
nema fáein, en verða þó hreinustu
tannbrjótar, tunguþrjótar og klám
uppi í útlendingum, eigi síður
en sjálfum oss. Og til þess að
ná þessu takmarki eigum vér að
valdbjóða inn í íslenskuna nýjan
»part ræðunnar«. Nyjan orðflokk,
sem eigi hlýðir neinum lögum
tungunnar. Heilan orðflokk af
kynferðislausum og óbeygjanleg-
um viðrinis-eintrjáningum. — Inn
í íslenskuna, sem er svo sterk-
beygt og reglufast máll »Þetta
er eins og að reka fúaspýtu inn
í Iifandi tré«, sagði einn mikils
metinn og vel lærður fslenskur
maður hér í bænum, þegar hann
sá ósköpin. Og var ekki von að
hann segði það?
Hér um árið komst það mjög
í tísku að halda því fram, að
óhætt væri að flytja inn í málið
útlend orð eða orðstofna í smá-
lestatali, ef hljóðið í þeim væri
að eins líkt hljóðinu í einhverj-
um íslenskum orðum. Pá eign-
uðumst vér »berkla«, »fón« og
»bíla« og »metra«-kertið, sællar
minningar. Þá áttu endingarnar
og beygingarnar að bjarga öllu,
þessi útlendu málblóm áttu að
festa rœtur í íslenskum jarðvegi
og prýða hann. Pá gerði hitt
ekkert til, þótt enginn vissi deili
á þeim, þótt íslenskan misti þann
höfuðkost sinn og prýði, að
rekja mætti uppruna og innbyrðis
skyldleika flestra orða. — Nú
koma þessir menn aftur á móti
og grafa upp feysknar og stein-
dauðar orðarætur aftan úr heiðni,
benda á þær með drýgindum og
segja: Petta er »klassisk« ís-
lenska! En þá má ekkert beygja!
Pá eiga þessir dauðu og kyn-
lausu bolir að standa þarna til
óþrifa og óþurftar innan um lif-
andi gróður tungunnar! Mér er
nú spurn: Ef hvorirtveggja þess-
ara manna eiga nú að fá fylgi
þjóðarinnar til sinnar iðju —
aðrir til þess að traðka íslensk-
unni í uppruna orðanna, en hin-
ir í kynferði þeirra og beygingu
— hvað hyggja menn þá, í ein-
lægni talað, að orðið verði eftir
af íslenskunni eftir svo sem
mannsaldur? — Er þá nokkuð
annað sýnna, en að hún verði
orðin alt annað mál, eða réttar
sagt málleysa, og þannig sé
brostið það bandið, sem tengt
hefir saman kynslóð eftir kyn-
slóð, alt frá upphafi íslands bygð-
ar? Það bandið, sem vér eigum
þó einu það að þakka, að vér
höfum ætíð verið og erum enn
taldir meðal menningarþjóða,þrátt
fyrir alt.
Eg sé ekki annað en að svo
muni fara, ef mönnum á að hald-
ast það uppi að ósekju að leyfa
sér þannig hvers konar skamm-
sýnis-skaðræði við móðurmál sitt.
Það er ekki nóg, að skrifaðir séu
T I L M I N N IS:
Baðhúsið opið v. d. 8-8, ld.kv. til 11
Borgarst.skrifst. í brunastðö opín v. d
11-3
Bæjarfóg.skrifst. Hverfisg. op, v. d. 10-2
og 4-7
Bæjargjaldk, Laufásv. kl. 12-3 og 5-7 v.d
Islandsbanki opinn 10-4.
K. F. U. M. Alm. samk, sunnd. 81/, siðd
Landakotsspít. Sjúkravitj.tími kl. 11-1.
Landsbankinn 10-3, Bankastjórn til við-
tals 10-12
Landsbókasafn 12-3 og 5-8. Utlán 1-3
Landssíminn opinn v. d, daglangt (8-9)
Helga daga 10-12 og4-7
Náttúrugripasafnið opið U/,-21/, síðd.
Pósthúsið opið v. d. 9-7. sunnd. 9-1
Samábyrgðin 12-2 og 4-6.
Stjórnarráðsskrifstofurnar opn. 10-4 v. d.
Vifilsstaðahælið. Hcimsóknartími 12-1
Þjóðmenjasafnið opið sd. þd. fmd. 12-2
Ókeypis lækning háskólans
Kirkjustræti 12:
Alm. lækningar á þriðjud. og föstud.
kl. 12—1.
Eyrna-, nef- og hálslækningar á föstud.
kl. 2—3.
Tannlækningar á þriðjud. kl. 2—3.
Augnlækningar í Lækjargötu 2 á ir.ið-
vikud. kl. 2—3.
Landsféhirðir kl. 10—2 og 5—6.
ritdómar og sýnt fram á hásk-
ann. Alþjóð manna á að dæma
bók eins og þessa með því, að
enginn lifandi maður láti sér detta
í hug að tjarga lífinu í eitt ein-
asta viðrini úr henni, með því
að taka sér það að ættarnafni.
Menn eiga að gera sér það ljóst,
að það er >contradictio in ad-
jecto«, að setja þessi tvö orð
saman: íslensk œtiarnöfn. Pau
útiloka hvort annað.
Og þessi bók á að gera út af
Við ættarnöfn á íslandi.
A. B.
Hæstu úrsvörin.
Hér skulu taldir þeir, sem niður-
jöfnunarnefndin hefir lagt á 500 kr.
útsvar og þar yfir. Útsvörin eru
aftan við nöfnin:
Alliance 4200
Ben. S. Þórarinsson kaupm. 500
B. H. Bjarnason kaupm. 520
Jensen-Bjerg 750
Björn Kristjánsson bankastjóri 500
Björn Sigurðsson — 500
Bragi, fiskiveiðafélag 9000
Braun 750
Christensen lyfsali 1700
Copland 3300
Debell 600
Duus 14000
Edinborg 1400
Eggert Ólafsson, fiskv.félag 9000
Einar Arnórsson ráðherra 500
Guðm. Eiríkss 600
Elías Stefánsson 2000
John Fenger 1400
Fram, fiskiveiðafélag 3000
G. Gíslason & Hay 2500
Gísli Þorsleinsson skipstj. 600
A. Guðmundsson heildsali 500
Guðm. Guðnason skipstj. 700
Guðm. Jónsson — 800
Halberg 600
Haildór Þorsteinsson skipstj, 4000