Vísir - 07.05.1916, Blaðsíða 2

V í S I R
VISIR
Afgrelðsla blaösins á Hótel
Island er opin frá kl. 8—8 á hverj-
um degi,
Inngangur frá Valiarstræti.
Skrifstofa á sama stað, inng. frá
Aöalstr. — Ritstjórinn til viðtais frá
Id. 3-4.
Sími 400.— P. O. Box 367.
^tu$fe\ð\t\gar
um verkfailið á botvörpung-
utium og afieiðlngar þess.
III.
Yfirlit yfir beint og óbeint tjón.
Að tilgreina með tölum alt þaö
tjón sem verkfall þetta hefir í för
með sér, þótt það standi ekki
lengur en þá tvo mánuði sem eg
hefi gert ráð fyrir, er aðeins hægt að
nokkru leyti, því vitanlega verða
I
afleiðingarnar svo víötækar að erfitt
er í svipinn, og jafnvel ómögulegt
að svo stöddu, aö gera sér ljósa
grein fyrir þeim.
Skaðinn veröur bæði beinn og
áþreifanlegur, og þann ljpinn er
hægara að sýna meö tölum; en svo
er hann líka óbeinn og hulinn, en
gerir þó engu að síður vart við
sig síðar.
Beina tjónið hefi eg þegar að
mestu bent á í greinum mínum í
Visi tvo undanfarna daga, og er
það í heild sem hér greinir:
1. Skaðinn sem fátækur
verkalíður f landi hefir
af atvinnumissirnum 225.000 kr.
2. Skaðinn sem skips-
hafnir togaranna hafa
af atvinnumissirnum 400.400 kr.
Als 625.400 kr.'
sem verður þá áþreifaniega beint
atvinnutjón ef allir togararnir hætta
veiðum í næstu tvo mánuði, og
þótt gert sé ráð fyrir tæplega með-
al afla. En þá er ótalinn sá skaöi
sem landssjóður hefur af verkfali-
inu, en hann mun vera nokkuð
nærri því, sem nú skal greina, og
miða eg þá við að afli verði um
1000 skp. á skip, eins og gengið
hefir verið út frá í þessum grein-
um mfnum.
Veröhækkunar- og útflutnings-
tollur af 20000 skpd. af fiski um
kr. 0.90 af skpd. , 18.000 kr.
Útflutningstollur af lýsi,
ef líkt verð helst og nú
hefir verið til þess tíma
að lýsið verður komíð á
markað erlendis I. ágúst
þ. á. verður þessi tekju-
liður landssjóðs töluvert
•tór, en þótt nokkur
hreyting verði í þá átt
að lýsi falli í verði,
mun óhætt aö ætla þenn-
an lið 15.000 kr.
Auk þess berað reikna
toll af þeim kolum og
salti sem skipin mundu
nota þennan tíma ef þau
stunduðu veiðar, og sem
landssj. auövitaö verður
af ef hætt verður, og er
þá ekki hátt metið að
notað yrði um 7500 ton
af kolum og minst 3000
tonn af salti, en af þessu
er tollurinn 9.000 kr,
Tekjumissir landssj. því: 42.000 kr.
auk innfl. tolla af veiöarfærum og
öðru þvísem beint heyrir útgjörð-
inni til.
Tjón þetta alls veröur þannig
um kr. 667.000, sem aöallega lendir
á verkafólki til iands og sjávar.
Óbeina tjóniö er margvíslegt, og
er það fyrst sem á hefir verið bent
að gjaldþol þessarar fátæku þjóöar
er 2.000.000 minna en ella mundi
veröa, og þarf ekki glöggan mann
til að sjá hvaða áhrif þaö hefir
á eitt og annað, ogað afleiöingar þess
ná til flestra. Svo víóa kemur verk-
fallið við.
Arðmissir útgjörðarmanna er einn-
ig stórt atriöi, sem eg ekki má
ganga alveg framhjá, enda þótt eg
geti hugsað mér, eftir þvi sem heyr-
ist og sést á mörgu, að forsprökk-
um þessa verkfalls taki ekki sárt til
þeirrar hliðar málsins. En benda
vil eg þó mönnum á, að þar sem
svo miklu er hætt, sem gjört er
við þennan atvinnuveg, þá væri
ekki mikil lífsvon, ef ekki mikil
arðsvon. Minki arðsvonin aö mun
eða verði atvinnuveg þessuni þröngv-
að um of, annaðhvort meö ósann-
gjörnum kröfum frá hálfu háseta
eða annara, þá er hætt við að vöxt-
urinn minki og aö jafnvel geti orö-
iö afturkippur þannig aö menn noti
sér meðan skipin eru í jafngóöu
verði og nú er og selji þau til út-
landa, og er þá illa farið.
Ekki mundu Reykvíkingar hafa
lagt af mörkum 2.000.000.00 kr.
til hafnargeröar, ef þeir hefðu átt
von á að svona mundi fara, og svo
mundi vera um flestar stærri fram-
kvæmdir sem gerðar hafa verið á
síðustu og bestu árum, og eins
mun það verða ógert sem til hins
betra er og að framförum lýtur,
sem annars mundi gert verða á næstu
tíraum. Gjaldþol útgerðarinnar hef-
ur verið mikið, enda mikið á hana
Iagt af opinberum gjöldum, og er
það auðvitað vegna arðsins sem
verið hefir og arðsvonarinnar sem er.
Enn hefir bólað, og það alvar-
lega, á einum árangri verkfallsins í
I
viðbót, og er það sala saltfisks til
útlanda. Mér hefir borist til eyrna
að nú þessa dagana sé búið að
selja 5 gufuskipsfarma af óverkuð-
um fiski og þegar eg hefi spursts
fyrir um orsakir, þá hefir mér veriö
svarað því til, að ekki sé vissara
að eiga afla þenna hér, og eiga það
undir náð Ólafs, Jónasar frá Hriflu
eöa Jörundar kennara hvort alþýð-
unni veröi leyft að hafa atvinnu af
því að verka fiskinn. Þetta er þeg-
ar orðið stórtjón sem atvinnumiss-
ir, og mun það sennilega nokkuð
vera árangur þess, að heyrst hefir
að verkamenn væru að hugsa um
að gera verkfall af samúð viö há-
seta og að þeir sem foringjar eru
og stjórnendur þessara félaga hafi
drengilega barist fyrir því aö það
yrði hafið sem fyrst, en hafi þó
ekki orðið úr því í þetta skiftið
vegna þess að verkamenn reynd-
ust of skynsatnir til þess háttar
gamans.
Fleiri hliðar tjónsins mætti minn-
ast á, en eg álýt að eg hafi drepiö
%
á þær helstu, og læt það nægja
að sinni.
Kunnugur.
Verkfallið
frá sjónarmiði háseia.
Það er svo margt sagt og skrif-
að í blööin um verkfalliö, en fles*
er það einhliða og andvígt háset-
um. Mig langar því að biðja Vísi
að flytja nokkrar línur um það frá
sjónarmiði háseta.
Fyrst er þá það, að það er ó-
tæpt borið út aö verkfalliö sé ein-
göngu stjórn Hásetafélagsins og þó
einkum hr. Ólafi Friöriksyni að
kenua. — Þetta er fullkomlega
rangt.
Tildrögin til verkfallsins voru
þau, að þegar Marz og Bragi komu
inn úr síöasta túr barst það til eyrna
háseta, að lifrarveröið mundi verða
sett niður, jafnvel í 15 krónur. —
Hásetar hafa litið svo á, að þeir
ættu alla lifur sem á skip kæmi, og
þeir líta svo á, að þefta hafi verið
þegjandi viðurkent af útgerðarmönn-
um, meðan lifrarverðið var lágt.
En þegar það hækkaöi, vildu út-
gerðarmenn eigna sér hana.
í vetur var geröur samningur
um 35 kr. verð á lifrartunnu, en
sá samningur var útrunninn 30.
apríl. En á þeim tíma var lifur
seld hér og keypt fyrir 80—90 kr.
tunnan. Fanst hásetuni því óþarft
af útgerðarmönnum að lækka verð- '
ið nú. — Þess vegna kröfðust há- j
setar þess á fundi í Hásetafélaginu
að stjórn félagsins hlutaðist til um
að eignaréttur þeirra á lifrinni yrði
viðurkendur og hásetar lögskráðir
samkvæmt iögum Hásetafélagsins.
T I L M I N N I S:
Baðhúsið opið v, d. 8-8, Id.kv. til II
Borgarst.skrif.)t. i brunastöð opin v. d
11-3
Bæjarfóg.skrifst, Hverfisg. op. v. d. 10-2
og 4-7
Bæjargjaldk, Laufásv. ki. 12-3 og 5-7 v.d
Islandsbanki opinn 10-4.
K, F. U. M. Alm. samk. sunnd. 81/, siðd
Landakotsspit. Sjúkravitj.tími kl, 11-1,
Landsbankinn 10-3. Bankastjórn til við-
tals 10-12
Landsbókasafn 12-3 og 5-8. Utlán 1-3
Landssiminn opinn v. d, dagiangt (8-9)
Helga daga 10-12 og4-7
Náttúrugripasafnið opið U/,-21/, síðd,
Pósthúsið opið v. d. 9-7. sunnd. 9-1
Samábyrgðin 12-2 og 4-b.
Stjórnarráðsskrifstofurnar opn. 10-4 v. d,
Vífilsstaðahælið. Hcimsóknartími 12-1
Þjóðmenjasafnið opið sd. þd, fmd. 12-2
ókeypis lækning háskólans
Kirkjustrætl 12:
Alm. lækningar á þriðjud. og föstud.
kl. 12—1,
Eyrna-, nef- og hálslækningar á föstud.
kl. 2-3.
Tannlækningar á þriðjud. kl. 2—3.
Augnlækningar í Lækjargötu 2 á rr.ið-
vikud. kl. 2—3.
Landsféhirðir kl. 10—2 og 5—6.
JSe?A að augl^a
\ "0\s\.
Aö öðrum kosti vildu þeir gera
verkfall. Var þetta gert til að fá
það að fuliu útkljáð hver kjör há-
seta ættu að vera, að því er lifrina
snertir.
Umleitun stjórnarinnar hér að
lútandi svöruðu útgerðarrrenn á þá
leið, Bð þeir vildu greiða hásetum
kr. 35 fyrir lifrartunnuna til síldar-
tíma, eða hæsta gangverð. Það til-
boö var boriö undir atkvæði í Há-
setafélaginu, en því var hafnað með
öllum atkvæðum, vegna þess að
með því var ekki fullnægl eignar-
réttarkröfunni.
Áður en atkvæöagreiðsla Eór fram,
hélt Ólafur Friðriksson mjög áhiifa-
mikla ræöu um þær afleiðingar er
verkfallið gæti haft, og varaöi fund-
arm. við þvf aö greiða atkvseöi áð-
ur en þejr hefðu athugað málið frá
öllum hliöum. — Það er því mesta
fjarslæða að kenna honum um það
hvernig atkvæðagreiöslan fór,
Það sem um er deilt er þetta:
Eiga hásetar lifrina eða ekki ? Ef
útgerðarmenn vilja í raun og veru
greiða hásetum hæsta gangverð fyrir
hana, þá má þeim einu gilda, þó
að þeir vlðurkenni eignarrétt há-
seta á henni. Engu tapaö við það,
þegar útgerðarmenn eiga jafnframt
að hafa forkaupsrétt.
Hásetar eru að verja réttindi sín
með verkfallinu, hafa ekki stofnað
til þess að óþörfu eða afþrætugirni,
heldur til að fá enda bundinn á
þessa lifrardeilu.
Háseti.