Vísir - 14.05.1916, Side 2

VÍSIR
VISIR'
A f g re I ð s 1 a blaðsins á Hótel
lsiand er opin frá kl. 8—8 á hverj-
um degi,
lnngangur frá Vailarstræli.
Skrifstofa á sama stað, inng. frá
Aðalstr. — Ritstjórinn til vlðtals frá
U. 3—4
Sími 400.— P. O. Box 367.
Verkfaliið.
--- Nl.
Og þegar lifrin er orðin kaup
hásetanna, þá er hún sýnilega
þeirra eign, — alveg eins og
hálfdrættingar á fiskiskútunum
eiga helming þess fisks sem þeir
draga. Nú er okkur það kunn-
ugt að útgerð hér við land hefir
aldrei gengið jafnvel og sfðastl.
ár. Hver togari hefir grœtt þetta
100—200 þúsund krónur. Og
þá get eg ekki neitað því, að
eftir svona útgerð, sé það í meira
lagi smásálarlegt og tæplega
vansalaust fyrir útgerðarmenn, að
fara einmitt þá að seilast efir
þeim hluta af aflanum, sem há-
setunum hefir borið, — lifrinni,
— þótt hún hækki nokkuð í
verði. En þarna á verkfallið upp-
tök sír.. Verðhækkunin á fisk-
inum var gróði útgerðarmanna,
en verðhækkunin á lifrinni var
gróði hásetanna, — þeirra dýr-
tíðaruppbót. Eg get sannast sagt
illa skilið, að útgerðarmenn skildu
geta gert sig kunna að því, áiíta
sér það samboðið, að rétta út
höndina eftir þessum lifrarpen-
ingum, um þenna stutta tíma,
sem lifur kann að haldast iþessu
verði. Enda álít eg það mjög
misráðið, eins og raun er á orð-
in. Og það má heita næsta eðii-
legt, að hásetum renni í skap,
er þeir sjá, að hugsað er ein-
göngu um að þræla þeim út, en
svo séð ofsjónum yfir, ef kaup
þeirra fer einhvern" stuttan tíma
fram yfir það, sem þeir í svip
þurfa fyrir sig og sína.
Á togurunum eru flest úrvals-
dugnaðarmenn á besta aldri, —
því að aðra geta þeir ekki not-
að, þeim er starfinn ofvaxinn.
Þessir menn þyrftu því sannar-
lega að geta sparað eitthvað af
kaupi sínu, meðan þeir endast
við þetta, til þess að lifa af, eft-
ir að þeim er fleygt í land, eru
útslitnir. Það er því rangt að
bera kaup þeirra saman við kaup
ýmissra dútlara.
Samvinna er nauðsynleg með
öllum, sem saman eiga að vinna
og þá ekki síst sjómönnum og
útgerðarmönnum. Því að hvor
ugir geta með góðu móti án
annars vcrið. En þá má smá-
sálarskapur og stífni á hvoruga
hliðina skipa öndvegi, ef sam-
komulag á að nást. Að mínu
áliti hafa hásetar demt yfir verk-
fallinu nokkuð fyrirvaralítið, gert
of háar kröfur, og er vafasamt,
hvort þelr hafa vel valda menn
til samninga. Annars má vel vera
að útgerðarmenn litu þeim aug-
um á stjórn Hásetafélagsins, hver
sem hún væri. En það getur
ekki bætt úr, að þar skuli vera
maður, semhefir látiðblaðsittausa
skömmum yfir útgerðarmenn og
skipstjóra undanfarið. Eg skil það
að hr. Thor Jensen og hr. Ólafi
Friðrikssyni gangi ekki vel að
semja. Og ílt er til þess að vita
ef óvinátta einstakia manna hefir
áhrif á þetta mál, sem þó má
búast við, eftir því sem á undan
er farið.
Kröfur háseta, þær að fá lög-
skráð samkvæmt lögum sínum,
virðast mér líka afarósanngjarn-
ar, enda hafa þeir nú tallið frá
þeim, og eins hinu, að lögskrá
menn að eins til óákveðins tíma.
En eignarrétt lifrarinnar halda
þeir sér fast við að fá, og er
það nú hið elna, sem á milli ber.
Væri nú ósanngjarnt að útgerð-
armenn slökuðu til í því eina
atriði? Þá mœtast þeir á miðri
leið og þá er samkomulagi náð.
Tjónið er ekki mest fyrir útgerð-
armenn og háseta. Það er lík-
lega mest fyrir þenna bœ og
landið. Útgerðarm. þola nokkra
bið. Þetta er ekki þeirra arð-
vænlegasti tími. Og hásetarnir
geta fengið næga atvinnu nú.
En hvorir þola þetta lengur? —
Svo búið má ekki standa til lengd-
ar. Ef skipunum verður lagt upp
fara hásetarnir sennilega sinn í
hverja áttina og snúa baki við
togurunum í bili. En verður tog-
urunum lagt upp? Nei! Það
kemur ekki til nokkurra mála,
því að útgerðarmennirnir verða
altaf komnir upp á sömu menn-
ina, sem síðar verða að eins erf-
iðari viðfangs en áður. Svo að
sé nokkuð lið í samtökum há-
seta, sem virðist vera, þá hljóta
þeir að þola þetta lengur.
En vonandi er, að á það reyni
ekki. Það eru ekki lifrarpening-
arnir, sem útgerðarmenn vilja ekki
missa; þeir hafa blómgast án
þeirra hingað til. — Það er bara
stífni — að láta ekki undan, sem
komin er f málið, og það ekki
alveg að ástæðulausu. En von-
andi ber einhver góður maður
gæfu til að jafna þetta. Því að
það virðist naumast sanngjarnt
að útgerðarmenn láti stffni eina
baka sjálfum sér og öðrum stór-
tjón. A. Ö.
Fiugrn. Navarre.
í grein minni um Navarre, flug-
manninn fræga, hefir mér láöst að
geta þess, að áður en hann var
tvítugur var hann búiun að fá öll
þrjú heiðursmerki, er Frakkar gefa
hetjum sínum. Ekki alis fyrirlöngu,
er hershöfðingi nokkur ávarpaði
Navarre og þakkað honum fyrir
unninn sigur, fórust honum þann-
ig orð, aö hann sagöist harma að
hafa ekki fleiri heiöursmerki að sæma
hann með. »Það gerir ekkett^
svaraði Navarre, »eg reyni einungis
að verðskulda betur þau, sem eg
þegar hefi fengið«.
Th. Fr.
i
I
Einokun steinolíufól.
Það er kunnara en frá þurfi að
segja, að þegar Steinolíufélagið tók
hér fyrst til starfa, batt það flesla
kaupmenn meö samningum um að
kaupa ekki steinolíu af öðrum. —
Samningar þessir eru nú utrunnir.
En þó að féíagiö sé nú að nafn-
inu tii orðið íslenzkt, þá vita aliir
að öll völd í því eru í sömu hönd-
um og áður, enda er það nú farið
að fitja upp á samskonar einokun-
ar samningum og áður. Hafa kaup-
mönnum verið send til undirskrittar
samningseyðublöð, þar sem þeir
eiga að skuldbinda sig til að kaupa
alla steinolíu, sem notuð verði ti*
ljósa og mótora, svo og smurnings-
olíu til véla og annars af félaginu
»fyrir það verö og með þeim skil-
málum, sem Hið ísl. steinolíufélag
ákveður*. Oegn þessari skuldbind-
ingu eiga kaupmenn af fá uppbót
fyrir hverja keypta og borgaða tunnu
þannig :
Fyrir 1—49 tn. á ári 35 aur. af hverri
— 50—199-------- 50 ------------
yfir 200 - — 75 ------------
en útsöluverðið ákveður félagið og
skuldbynda kaupmenn sig til að
fylgja nákvæinlega því veröi og að
láta ekki viöskiftamenn sína njóta
nokkurra hlunninda, sem beint eða
óbeint geta oröiö til þess að lækka
verðið. Samningar þessir eiga að
gilda í 5 ár. En ef stjórnarvöld
íslands eða félög, eða einstakir
með beinum eða óbeinum tilstyrk
frá stjórnarvöldum fara að flytja til
landsinsþessarvörur, getur H.í.s.sagt
samningunum upp fyrirvaralaust —
annars gilda þeir óuppsegjanlega í
5 ár, ef þeir verða ekki brotnir af
kaupmönnum, því þá getur fél. einn-
ig sagt þeim upp fyrirvaralaust. En
ekki er þess getið að kaúpmenn
geíi sagl upp, þó að »H. í. s.«
T I U MINNIS:
Baðhúsið opið v. d. 8-8, Id.kv. til II
Borgarst.skrifil. í brunastöð opín v. d
> 11-3
Bæjarfóg.skrifst, Hverfisg. op. v. d. 10-2
og 4-7
Bæjargjaldk. Laufásv. kl. 12-3 og 5-7 v.d
: Islandsbanki opinn 10-4.
K, F. U. M. Alm. sanik, sunnd. 8’/, siðd
Landakotsspit. Sjúkravitj.tfmi kl, 11-1.
Landsbankinn 10-3. Bankastjðrn tii við-
tals 10-12
Landsbókasafn 12-3 og 5-8. Utlán 1-3
LandsBimlun opinn v. d. daglangt (8-9)
Helga daga 10-12 og 4-7
Náttúrugripasafnið opið 1V.-21/, siðd,
Pósthúsið opið v. d. 9-7, sunnd. 9-1
Samábyrgðin 12-2 og 4-6.
Stjórnarráðsskrifstofurnar opn. 10-4 v. d.
Vifilsstaðahælið. Hcimsóknart'mi 12-1
Þjóðmenjasafnið opið sd. þd. fmd. 12-2
. Ókeypis lækning háskólans
Kirkjustrætl 121
' Alm. lækningar á þriðjud. og föstud.
kl. 12—1.
Eyrna-, nef- og hálslækningar á föstud.
kl. 2—3.
Tannlækningar á þriðjud. kl. 2—3.
Augnlækningar i Lækjargötu 2 á mið-
vikud. kl. 2—3.
Landsféhirðir kl. 10—2 og 5—6.
brjóti. — 1000 kr. greiði kaupm.
íyrir samningsrof, en félagið ekkert
Eins og allir vita hefir enska
stjórnin sett það skilyrði fyrir inn-
flutningi á steinolíu til landsins, að
hún verði ekki flutt út aftur. Hefir
félagið því orðið að taka ábyrgð á
því að þaö yrði ekki gert. Það er
því eðliiegt að það krefjist skuld-
bindingar í þá átt af kaupendum.
En óviðkunnanlegt er það, að sektar
fé það sem menn eiga að greiða
fyrir brot gegn þeirri skuldbind-
ingu (tífalt verð vörunnar) á að af-
hendast Steinolíufélaginu lit ráðstöf-
unar. Réttara, eða öllu heldursjálf-
sagt hefði verið að láta kaupmanna-
ráðið ráösfafa þvf fé. — Annað er
í sjálfu sér ekki athugavert við þessa
ráðstðfun félagsins.
En öðru máli er aö gegna um
aðalmerg þessa máls, einokunina
sem félagiö er altaf að reyna að
ná á olfsölunni.
Þess hefir áður verið getið hér
í blaðinu, að þegar er olíubirgðir
Fiskifélagsins voru upp seldar, faerði
Steinolíufélagið verðið upp um 50o/o.
. Er það furðulegt, að verðlagsnefnd-
in skuli ekki hafa tekið þar í taum-
ana. — Og á hverju má mótor-
bátaútgeröin nú eiga von, ef félag-
inu á aö þolast að ná þannig und-
ir sig einokun á altri olíu ? — Á
því að allur aröur af, útgerðinni
renni til þess félags,. í vasa erlendra
manna. Því það er öllum vitan-
legt, að þó að nokkrir fslendingar
eigi hluti f félaginu, þá er það al-
veg hverfandi.
Frh. á 4. síðu.