Vísir - 16.05.1916, Qupperneq 2

V I SI R
VISIR
A f g r e i ð s I a blaðsins á Hótel
island er opin frá kl. 8—8 á hverj-
um degí,
Inngangur frá Vallarstrætf.
Skrífstofa á sama stað, inng. frá
Aðalstr. — Ritstjórínn til viötals frá
U. 3—4.
Sími 400.- P. O. Box 367.
Frakkland og Holland
eftir Piersson prest, Hollending.
Trú og Iff.
----- Nl.
Mér er þaö Ijóst, aö eg taia ekki
út í bláinn um sanngirni meðal
frakkneskra lesenda minna, og einn-
ar bónar verð eg aö biðja þá í
fullri alvöru. Hinir ágætu eigin-
leikar Frakkiands, er nú í stríöinu
hafa komiö fram í dagsbirtuna,
breyta óðum álili manna. Nýtt
Frakkland, er ýmsir vita aö er þar
í sinni réttu mynd, birtist nú aug-
um útlendingsins, og menn verða
að kannast við, að þeim hafi áður
skjátlast, því að enginn getur þó
sýnt af sér annað en það, sem hann
á til sjálfur. í þessum skilningi
hefir ófriðurinn haft gott í för með
sér, en tryggja verður Jþað vel og
treysta, sem hér er svo vel af stað
farið. Frakkland gerir oss þægt
verk ef það minnist þess, að það
hefir tvennskonar hlutverks að gæta
— gagnvart sjálfu sér og gagn-
vart öðrum þjóðum. Mættu nú
hinir göíugu eiginleikar Frakklands
skírast enn betur í hreinsunareldi
ófriðarins, svo að örugt megi vitna
til þeirra, þá er friðarboginn færist
með sigursæld yfir landið, meö þá
Itröfu í skauti sínu, að Frakkiand
verði enn á ný upphaf og fyrir-
mynd allrar menningar álfu vorrar.
Annað stríð er fyrir dyrum að
þessum ófriði loknum, andlegt stríð
við þá sömu andstæðinga og nú
eru. Þjóðverjar miklast af menn-
ingu sinni og þykjast breiða hana
sem náðarboðskap út yfir álfuna.
Þeir um það. En vér gleymum
aldrei því, er vér höfum þegið af
Frökkum á liðnum öldum — og
þaðan væntum vér einnig alls góðs
framvegis. Nú verður Frakkland að
koma fram f birtuna. Það verður
að týna tómlætinu og birtast í sinni
rétta mynd, til þess að geta áunnið
sér velvild allra og sannfært alþjóð
manna um, að það ber í skauii
sínu andlega fjársjóðu, er enginn
þeirra má án vera.
En hvernig á það að inna þessa
háleitujkvöð af höndum ?
Fyrst og fremst með því að
komast í nánari kynni við aðrar
þjóðir, draga sig ekki í hlé.
Á einu vil eg sér í lagi vekja
athygli manna: Háskólalífið í Hol-
Iandi og alt andlegt líf hefir sætt
meiii og meiri áhrifum frá Þýzka-
Iandi. Þjóðverjar eru fyrirkomu-
lagsmenn með afbrigðum. Þeir hafa
komið á skipun í hermálum, verzl-
un og iðnaði, en þeir hafa einnig
gert það í vísindum,
Um tugi ára hafa þeir nú látið
hollenzka bóksala flytja oss vísinda-
rannsóknir sínar. í hverjum mán-
uði fá mentamenn bókahrúgu það-
an. Ókeypis eru þær sendar manni,
og orðalaust teknar aftur, ef óskað
er. Ekki þurfa menn svo sem að
kaupa þær fremur en menn vilja,
það má vera eftir vild, en Þjóð-
verjar þreytast aldrei. Ávalt senda
þeir ókeypis eintak allra þeirra bóka
er út koma, til allra þeirra sem
nokkuð fást viö tímaritagerð.
Árangur þessarar þrautseigju, er
líkist dropanum, er jafnvel holar
steininn, veröur svo sá, að náms-
menn þekkja ekki önnur vfsindi en
þýzk vísindi. Aldrei er þeim send
ensk bók né frakknesk. Aldrei geta
þeir áttað sig á annari stefnu en
þeirri er veit í austur. Ef svo litið
er til þess að þýzkan er rojög auð-
skilin í Hollandi, en hvorki frakk-
neska né enska njota sín þar eins
vel, enda þótt þær tungur séu þar
efst á dagskrá í skólum, verða
mönnum auðsæáhrifin á mentalífið
af þessu steypiflóði þýzkra bóka.
Tómlæti Frakklands í því að
trana sér fram í viðskiftalífinu hygg
eg að stafa muni mestmegnis af
einskonar upphefðarhug, Það þyk-
ist upp úr því vaxiö. En hverjum
er það þá aö kenna, ef Frakklands
gætir ekki og Þjóðverjar vinna hvern
bókmentasigurinn á fætur öðrum ?
Það segja margir að ástand það,
sem nú er, sé mjög eftir skapferli
Frakka. Eg held það líka. Það
hefir sýnt sig nú í ófriðnum. Frakk-
larid hefir fundið í skauti sínu ó-
þekta uppsprettu þolgæðis, þraut-
seigju og einuiðar, er tryggir því
sigurinn og ávinnur því meiri virð-
ingu og aðdáun hlutlausu þjóð-
anna. En mér væri ánægja að sjá
þetta sama Frakkland stæla og sam-
eina andans krafta sína og menn-
ingar gegn þýzka andanum.
Bardaginn verður langur og
strangur, þar sem þýzka tkerfið* nú
hefir drotnað um hríð og náð festu.
Frakkland verður að færa oss and-
ans afurðir sínar, bornar fram af
frakkneskri hendi, þ. e. frelsishendi,
og neyða oss til þess að viður-
kenna, það sem mörgum er þegar
kunnugt, að andans auður þess er
ekki aðeins jafngóður, heldur stór-
um betri hinum þýzka.
f slíkri baráttu, sem öllu stríði er
ákjósanlegra, mun Frakkland aldrei
reka sig á hlutleysi Hollands, held-
ur mun það hljóta alúðlega sam-
vinnu þar.
Og enn eru þeir Holiendingar
allmargir, sem taka undir með Henri
de Bornier og segja: «Hver ein-
asti maður á tvö ættlönd, sitt eigið
og Frakkland«.
— o —
Samúð með bandamðnnum.
Nýlega hafa um 500 merkir rnenn
í Bandaríkjunum sent bandamönn-
um opinbert samúöarávarp og óskir
um, að þeir megi vinna fullkominn
sigur í ófriönum.
Undir ávarp þetta hafa ritað 212
prófessorar og háskólarektorar auk
margra háskólamanna, þingmanna
úr öldungaráðinu, ríkisstjóra o. s.
frv., 32 biskupar. 27 dómarar og
yfir 200 rithöfundar, vísindamenn,
sagnaritarar og kaupsýslumenn.
Ávarpiö er á þessa leið: i
Til bandalagsþjóöanna: ,
Vér undirritaðir borgarar í Banda-
ríkjunum í Ameríku sendum yður, |
þjóðum þríveldabandalagsins og
og þeim þjóðum, sem með yður
standa, eftírfarandi ávarp.
Að vórum dómi eigið þér rétt-
an málstað að verja. Þér hafið
samúð vora, og vér vonum aö þér
munið bera sigur úr býtum. Vér
ernm þess fullvissir aö þetta er
sannfæring og álit mikils meiri hluta
Bandarfkjamanna.
Margir einstaklingar í Bandaríkj-
unum hafa látið uppi eindregna
samúð með Bretum og Frökkum
og bandamönnum þeirra, síðan hið
mikla ófriðarbál hófst og mönnum
hefir hrylt við aðförum Þjóðverja
og bandamanna þeirra í þessum
ófriði. Ættjarðarvinir í Ameríku
hafa samt sem áður hingað til skirst
við að taka höndum saman til að
láta álit sitt formlega og opinber-
lega í Ijós, þólt þeir hver um sig
hafi látið uppi skoðanir sínar leynt
og Ijóst. Og þær skoðanir hafa
komið greinilega fram í blöðunum
um alt land, fyrst og fremst af því
að þeir væntu þess aö stjórnin
mundi tala fyrir þeirra hönd, en
síðar sökum þess að þeir voru
hræddir nm að stjórninni kæmi það
miður, er hún átti í vandasömuni
samningum útaf afbrotum Þjóð-
verja. Sömuleiðis hefir því verið
nokkuð um að kenna, aö stjórnin
hefir reynt aö halda uppi hlutleyei,
en það hefir hún taliö réttast, með
T I L MINNIS:
Baðhúsið opið v. d. 8-8, Id.kv. til 11
Borgarst.skrifst. í brunastöð opín v. d
11-3
Bæjarfóg.skrifst. Hverfisg. op, v. d. 10-2
og 4-7
Bæjargjaldk, Laufásv. kl. 12-3 og 5-7 v.d
Islandsbanki opinn 10-4,
K. F. U. M. Alm. samk. sunnd. 8‘/, siðd
Landakotsspít. Sjúkravitj.tími kl. 11-1.
Landsbankinn 10-3. Bankastjórn til við-
tals 10-12
Landsbókasafn 12-3 og 5-8. Utlán 1-3
Landssíminn opinn v. d. daglangt (8-9)
Helga daga 10-12 og4-7
Náttúrugripasafnið opið F/,-21/, síðd.
Pósthúsið opið v. d. 9-7. sunnd. 9-1
Samábyrgðin 12-2 og 4-6.
Stjómarráðsskrifstofurnar opn. 10-4 v. d.
Vífilsstaðahælið. Hcimsóknartími 12-1
Þjóðmenjasafnið opið sd. þd. fmd. 12-2
Ókeypis lækning háskólans
Kirkjustræti 121
Alm. lækningar á þriðjud. og föstud
kl. 12—1.
Eyrna-, nef- og hálslækningar á föatud
kl. 2—3.
Tannlækningar á þriðjud. kl. 2—3.
Augnlækningar i Lækjargötu 2 á mið-
vikud. kl. 2—3.
Landsféhirðiríkl. 10—2 og 5—6.
^rataejtú
frá H/f »Nýja Iðunn*
eru nú fyrirliggjandi hjá
Andrés! Andréssyni klæðskera,
Bankastræti 11. Hornbúöin.
yaupÆ
dreng
15—17 ára, vantar til snúninga.
SoU feaup.
Kitstjóri vísar á.
þvf að með svofeldu móti gæti
hún bezt haldið uppi alþjóöalögum
sem nú eru mjög svo aö vettugi
virt, og stuðlað að því að varðveita,
eins og for'Setinn sagði, »grundvöll
sem hægt er að byggja á nýjan
friö*.
Nú er samt sem áður sá tími
kominn — og reyndar fyrir löngu
—, að Bandaríkjamenn veröa sjálfs
sín vegna að láta opinberlega í
ljós og formlegar samúð sína og
álit. Sem þjóö höfum vér aitaf
talið oss frjálst að láta í ljósi sam*
uð vora með þeim þjóöum, sem
berjast fyrir frelsi sinu, eins teljum
vér oss nú skylt að láta að minsta
kosti í Ijós eindregna samúð með
þeim mönnum, sem berjast fyrir
þvf, að varðveita frelsið og æðstu
hugsiónir menningarinnar.
Framh.