Vísir - 10.06.1916, Blaðsíða 2

V ISI R
VISIR
Afgreíðsla blaðsins á Hótel
Island er opin frá kl. 8—8 á hverj-
um degi,
Inngangur frá Vallarstrætf.
Skrifstofa á sama stað, inng. frá
Aðalstr. — Ritstjórlnn tll viðtals frá
Id. 3—4.
Síml 400,— P. O. Box 367.
Best að versla í FATABÚÐINNI!
Þar fást Regnkápur, Rykfrakkar fyrir
herra, dömur og börn, og allur fatn-
aður á eldri sem yngri.
Hvergi betra að versla en í
FATABÚÐINNI, Hafnarstr. 18. Sími 269
Skörin færist upp
í bekkinn
Eg las fyrir nokkru síðan gtein
í Vísi um »Einokun steinolíufélags-
ins«, og þótti hún vera orð í tíma
talað. — En það bólar lítt á því,
að kaupmenn ætli að hrista aí sér
okið, þó ekkert skuli fullyrt, um
aögerðir þeirra í þessu efni hér.
Það sem kom mér til þess að
taka mér penna í hönd er það, að
eg hefi komist að því, að það eru
ekki að eins kaupmenn, sem steiu-
olíufélagið ætlar að binda á klaf-
ann, heldur hefir það sent opin-
berum stofnurium samskonar skrif
og þeim.
Vilja menn aðeins athuga ósvífn-
ina. Aö setja opinberum stofnun-
um stólinn fyrir dyrnar og ógna
þeim með því að þær skuli enga
steinolíu fá, ef þær skuldbinda sig
ekki til að verzla við steinoiíufélag-
ið í fimm ár — og 500 kr. sekt
lögö við, ef þessar stofnanir, opin-
berar stofnanir, rjúfa samninginn !
Eg veit ekki hvort félagið hefir
sent landsstjórninni sjálfri slík til-
boö. En hver er munurinn á að
senda þau opinberum stofnunum,
sem landiö kostar, eða landstjórn-
inni sjálfri ?
En þar sem lög eru til um það,
að ef kaupmenn eða aðrir (og þá
einnig Steinolíufél.) neita að selja
vöru, sem annars er ekki fáanleg,
þá má taka hana af þeim, þá er
það furðu djarft tiltæki að segja
sem svo við Iandstjórnina, að hún
fái alls ekki þessa vörutegund nema
hún geri 5 ára kaupsamning. Svo
stendur í bréfi félagsins.
»Samkvæmt þessu munum vér
frá 1. júní þ. á. aö telja, aðeins
selja steinolfu, ef vér höfum slíkan
kaupgjörning í höndum vorum.«
Ef allir kaupmenn tækju sig sam-
an og neituðu að Iáta þenna samn-
ing af hendi, mundi félagið því
líklega neita að selja olíu, eti þá
er hœgt að taka olíbirgðir þœr sem
það hefir fyrirliggjaudi af feiaginu
og selja kaupmönnum, hvort sem
félaginu líkar betur eða ver.
I fyrnefndri Vísisgrein var skýrt
nákvæmlega frá innihaldi þessara
samninga, og einnig vakin athygli
á því, að þegar er steinolíubirgðir
Fiskifélagsins voru uppseldar, hafi
Steinolíufélagið hækkaö verðið um
helming. — Þarf eg því hvorugt
að endurtaka hér.
Þó er það eitt f samningnum, sem
eg skil ekki, og vil eg því vekja
athygli á því hér. Það er þessi
klausa: »Ef sijórnarvöld íslands
eða félög, eða einstakir menn, með
beinum eða óbeinum tilstyrk frá
stjórnarvöldunum fara að flytja til
landsins vörur þær, sem ræðir um
í samningi þessum, getur H. í s*
sagt samningnum upp fyrirvaralaust ?
Mér er alveg óskiljanlegt hvað
þetta ákvæði á að þýða, ef það er
ekki ógnun um að hætta algerlega
allri steinolíusölu ef landsstjórnin
gerist svo djörf að styrkja einhvern
til að hefja samkepni við félagið,
— Annars er það dálítið spaugilegt
áð félagið skuli vera að hafa fyrir
því, að tryggja sér þenna uppsagn-
arrétt, því að með samningnum
tekst það enga aðra skuldbindingu
á hendur, en að greiða kaupmann-
inum ákveðna uppbót fyrir hverja
keypta og borgaða olíutunnu, og
engin sekt er lögð við brofúm á
samningnum af félagsins hálfu.
Yfirleitt verður ekki annað séð, en
að félagið geti þegjandi hætt að
selja olíu strax á morgun þrátt
fyrír alla þessa samninga.
Orein þessi er skrifnð tii að
vekja athygli á því, að félag þetta
setur sig með þessu yfir landsins
lög, og til þess að brýna það fyiír
kaupmönnum og öörum, sem skifta
við félagið, að þeir eru ails ekki
til neyddir að ganga að þessum
kjörum. — Miklu fremur ættu þeir
að snúa sér til Iandstjórnarinnar og
biðja hana að athuga þessi skrif
Steinolíufélagsins, ef hún gerir það
ekki ótilkvödd í tilefni af kúgunar-
tilraunum þess við opinberar stofn-
anir.
Bœjarmaður.
Verkfallið.
— :o:— Frh.
í annan stað liggur það í aug-
um uppi, að deilumálið er ákaf-
lega hættulegt verkfallsefni. Það
sem um var deilt, eignarrétturinn á
lifrinni, er aðallega formsatriði.
Pað mátti leiða rök að því, að
gróðurinn yrði enginn þó
að verkfallið ynnist. Hásetar áttu
að fá gangverð fyrir lifrina, meira
gátu þeir ekki fengið þó að eign-
arrétturinn væri viðurkendur.
Einstakir menn eru oft fúsir
til að leggja mikið í sölurnar fyr-
ir formsatriði — af metnaðí, en
allur fjöldinn sáralítið. Allur fjöldi
manna gengst meira fyrir tekjum
en viðurkenningu á rétti, ef sá
réttur gefur ekki meiri tekjur. Það
lá því nœrri fyrir útgerðarmenn,
að bjóða hás. svo háa premíu af
lifrinni að lítil von væri til að
þeir hefðu meira upp úr henni
þó að eignarréttur þeirra væri
viðurkendur, enda gerðu þeir það
og þá þurfti ekki meira. Og ef
Hásetafélagið hefði ekki látið
undan hefðu flestir meðlimir þess
að Iíkindum sagt sig úr því.
Meðan á verkfallinu stóð, héldu
forgöngumenn þess því fram, að
hásetar mundu ekki fá hið sanna
gangverð fyrir lifrina, þó að svo
væri um samið. Með þeirri stað-
hœfingu gátu þeir haldið verk-
fallinu áfram, vegna þess að þá
leit svo út sem barist væri um
meira en formið tómt og um fjár-
spursmál væri að ræða. — Þeir
töldu hásetunum trú um að þeir
mundu aldrei fá meira en 35 kr.
fyrir lifrartunnuna, miklu fremur
myndu útgerðarm. Iœkka verðið.
Og til þess að slá það vopn úr
höndum þeirra gerðu útg.m. 60
kr. boðið.
En hvað gerðu leiðtogar verk-
fallsmanna til þess að tryggja
hásetum gangverð samkvæmt fe-
brúarsamningnum?— Ekkineitt!
— En einmitt af því sést, að
staðhœfing þeirra hefir bara verið
vopn, því það var einstaklega
auðvelt að tryggja sér gangverð-
verðið. — Útgerðarmenn hefðu
getað gert samtök um lifrarverð-
ið, en það verð sem þannig hefði
orðið til, hefði aldrei náð viður-
kenningu dómstóla sem gang-
verð meðan lýsisverðið á erlenda
markaðinum sýndi að lifrin væri
meira virði. — Á hverjum tíma
sem vera skal er því afarauðvelt
að sýna hvert gangverð lifrarinnar
er að réttu lagi og hásetar hefðu
getað fengið skipaðan gerðardóm
til að skera úr því í hvert sinn.
Leiðtoga verkamanna, einkum
þá, »sem að eins hafa orðið við
tilmælum —--------o. s. frv.«,
langar til þess að fá menn til að
líta á þá sem píslarvotta góðs
málefnis. Þeir hafi séð aumurá
vesalings alþýðunni sem »yfir-
stéttin (!)« þrælkaði og féflétti,
þeir séu einskonar postular, sem
fæddir séu til þess að bjarga
landinu og málefnum þess úr
höndum þeirramanna, »sem hafa
hagnað af að alt gangi á tréfót-
T I L M I N N I S:
Baðhúsiö opið v. d. 8-8, Id.kv. til II
Borgarst.skrifjt. í brunastöð opin v. d
11-3
Bæjarfóg.skrifst. Hverfisg. op, v. d. 10-2
og 4-7
Bæjargjaldk, Laufásv. kl, 12-3 og 5-7 v.d
Islandsbanki opinn 10-4.
K. F. U. M. Alm. samk, suntid. 81/, siðd
Landakotsspit. Sjúkravitj.tími kl, 11-1.
Landsbanktnn 10-3. Bankastjórn til við-
tals 10-12
Landsbókasafu 12-3 og 5-8. Utlán 1-3
Landssimfnn opinn v. d, daglangt (8-9)
Heiga daga 10-12 og4-7
Náttúrugripasafnið opið Þ/,-21/, síðd.
Pósthúsið opið v. d. 9-7. sunnd. 9-1
Samábyrgðin 12-2 og 4-6.
Stjórnarráðsskrifstofurnar opn. 10-4 v. d.
Vífilsstaðahælið. Hcimsóknartími 12-1
Þjóðmenjasafnið opið sd. þd, fmd. 12-2
Ókeypis lækning háskólans
Kirkjustræti 121
Alm. lækningar á þriðjud. og föstud.
kl. 12—1.
Eyrna-, nef- og hálslækningar á föstud.
kl. 2—3.
Tannlækningar á þriöjud. kl. 2—3.
Augnlækningar í Lækjargötu 2 á mið-
vikud. kl. 2—3.
ndsféhirðir kl. 10—2 og 5—6.
urn fyrir vinnancfi stéttum lands-
ins«.
Já, ef þeir hæla sér ekki sjálf-
ir — hver gerir það þá?
Fróðlegt væri nú að vita hverj-
ir það eru, sern hafa hagnað af
því, að alt gangi tréfótum fyrir
vinnandi stéttum landsins og í
hverju sá hagnaður(I) er fóiginn.
— Það mun ekki þurfa minni
fnann en spekinginn frá Hriflu
til að fá vit út úr slíkri lokleysu.
Frh.
öt^ \>etta.
—o—
Einu sinni sem oftar fóru þau
tvö ein í bifreiöarferð, kongurinn
og drottningin í Ítalíu og kom þá
fyrir þau atvik það, sem hér skal
skýrt frá:
Þau voru stödd í fjalllendi norð-
ur á Ítalíu og komu þar að kast-
alavígi einu. Konungur stöðvaði
bifreiöina hjá hermanni, sem stóð
á veröi fyrir utan vígið, og spurði
hann ýmsra spurninga og Ioks
spurði hann um hvort hann gæti
fengið að skoða vígið.
— Nei, sagði varðmaðurinn,
hann var farinn að fá illan grun á
manninum af því .hve mikið hann
spurði. Það getið þér ekki. Hér
fær enginn að koma inn. Og þaö
vottaði Iítið fyrir Iofningu í rödd-
inni, þegar hann sagði þetta.
— Nú, en kongurinn fær þó
líklega að skjótast þar inn?
— Kongurinn? Já, auövitað.
— Eg er kongurinn!
— Þér! Nei,’ en sú ósvífni!
grenjaði varömaðurinn, Þér eruð
víst öllu heldur njósnarmaður, og
ef þér og þessi kvensnift þarna