Vísir - 08.03.1922, Qupperneq 3

55ISKK
m. til Isaíjarðar, snögga ferð,
<cn héðan til útlanda 19. þ. m.
Ciísli Ólafsson
skemti i gærkveldi í Bárubúð
og var vel sótt, þó að tíminn
væri illa valinn og skemtunin
seint auglýst.
Nýjustu bækur,
sem komið hafa á bókamark-
aðinn, eru ljóðabók eftir Sigurð
Grímsson: „Yið langelda" og
leikrit eftir Jón Tlioroddsen:
„María Magdalena“.
Hjúskapur. ,
Gefin voru nýlega saman í
hjónaband ungfrú porbjörg
Olafsdóttir og Walter Kratsch.
Síra Ól. Ólafsson gaf þau saraan
Stefán frá Hvítadal
flytur erindi i Bárubúð ann-
að kvöld um ljóðagerð og gildi
hennar.
Sterling
fer héðan í áætlunarferð 16.
mars (ekki 23., eins og ráðgert
var), i hringferð, austm' og
norður um land.
Draupnir
er væntanlegur i kvöld eða
nótl. Hann seldi afla sinn fyrir
900 sterlingspund.
Skallagrímur
kom af veiðum í gær, með
ágætan afla (107 tunnur lifrar).
Hann er fyrsti botnvörpungur-
inn, sem kemur inn með salt-
fisksfarm á vertíðinni, og fyrsta
fiskiskipið, sem lagðist við nýja
haf narbakkann.
er væntanlegur i dag frá Eng-
3andi. Hann kom við í Færeyj-
aim á heimleið og tók þar skips-
höfn á Ingólf Arnarson, sem
Færeyingar hafa keypt.
Gammarnir
er ein af bestu sögunum, sem
5komið hafa í Vísi. Fást nú á af-
greiðslu Yísis. Kosta 4 kr.
Wilhelm Reinhold,
þýski botnvörpungurinn, sem
áfengið var tekið af hér um jóla-
leytið í vetur, kom hingað í gær-
kveldi, eftir 6 daga ferð frá
Fýskalandi, til að sækja skip-
•stjóra sinn, sem hér hafði verið
undir lögreglugæslu og hafði
iekið út hegningu sina.
Veðrið í morgun.
í Reykjavík -r- 2 st., Vest-
mannaeyjum 0, Grindavik -e- 5,
Stykkishólmi -f- 5, ísafirði 5,
Akureyri -r- 7, Grimsstöðum --
11. Raufarhöfn 0, Seyðisfirði
1, Hólum i Hornafirði -h 2, pórs-
höfn í Færeyjum 2, Jan Mayen
— 7 st. Loftvog lægst fyrir suð-
austan land, stígandi, nema á
norðvesturlandi. Hæg norðaust-
læg átt. — Horfur: Kyrt veður
fyrsí um sinn.
Fyrsta dansæfing í marsmán-
uði í kveld kl. 9. Sækið að-
göngumiða í Bankastræti 12,
konfektbúðina.
Lilla Eiríksd. Páll Andréss.
Yerslunarm.fél. Reykjavíkur
heldur fund annað kveld kl.
8y» á Hótel Skjaldbreið. Tekin
ákvörðun í málum þeim, er
frestað var á síðasta fundi. Ný
mál á dagskrá. Áriðandi að
mæta.
De Wet látinn.
Gamli Christian Rudolf De
Wet dó 3. fyrra mánaðar. Um
siðustu aldamót var hann víð-
frægur maður og svo að segja
kunnur hverju manns barni út
um allan heim, vegna fram-
göngu sinnar í Búa-styrjöldinni.
En mjög var hljótt um hann
hin síðustu árin.
De Wet var fæddur 7. október
1854 nálægt Smithfield í Orange-
l'rírikinu i Suður-Afriku. Hann
kvæntist 1873 og var kona lians
Gornelia Krúger. þ>au eignuðust
10 börn.
Skömmu áður en Kriiger,
forseti Búa, sendi Englending-
um úrslitakosti, var De Wet
boðið út og fór hann í hernað-
inn með þrem sonum sínum.
Hann hafði litil völd i fyrstu, en
tókst giftusamlega á fyrstu her-
ferðum sinum og hækkaði brátt
í tigninni. Frægur varð liann
fyrst eftir orustu eina, sem hann
háði við Englendinga ásamt öðr-
um Búaforingja, 30. nóvember
1899. — ]?eir Búa-foringjamir
höfðu 360 rnenn en feldu 203
Englendinga, tókii'817 til fanga,
náðu tveim hriðskotabyssum,
1000 rifflum, skotfærum hest-
um, múlösnum og fleira, en af
Búum féllu fjórir en fimm
særðust.
Eftir þenna sigur varð De Wet
yfirforingi og hafðist þá niest
við vestarlega í landinu. Snemma
árs 1900 varð Philip Botlia að-
stoðarhershöfðingi hans og voru
þeir samherjar úr því, uns P.
Botha féll i lok styrjaldarinnar.
De Wet vann margan frægan
sigur á Bretum árin 1900 og
1901, en þar kom að lokum, að
Búar voru ofurliði bornir, sem
kunnugt er, en allir ágættu vörn
þeirra.
þegar farið var að semja um
frið, var De Wet orðinn vara-
forseti Búa og var honum mjög
nauðugt að semja frið og gekk
síðastur sinna manna að frið-
arkostum Breta. Yarð Kitchen-
er til þess að telja um fyrir
honum og blíðka hann og fyrir
hans fortölur lét hann að lok-
um undan, enda fengu Búar
góða friðarkosti, einkanlega í
framkvæmdinni.
De Wet hvatti landa sína til
að sýna Bretum trúskap, þegar
Hús og bygginfirarlóöir
»elur
Bárunni Sími 327.
Áhersla lögð^á hagfeld yiðskifti beggja aðila.
friður var á kominn. )?egar Suð- 1
ur-Afríka sameinaðist, var liann
einn þeii’ra fjögra manna, sem
falið var að koma skipulagi á
hermál landsins, en hann lcom
ekki skapi við félaga sína og
sagði af sér, en þó hafði hann
enn noklcur afskifti af opinber-
um málum.
pegar styrjöldin mikla liófst,
fengu þjóðverjar nokkra Búa í
lið með sér í Suður-Afriku til
þess að liefja uppreisn gegn
Bretum. Einn þeirra var alda-
vinur og samherji De Wet’s, og
svo fóni leikar, að De Wet greip
til vopna gegn Bretum en varð
lítið ágengt og varð að gefast
upp. Var hann sakaður um land-
ráð og dæmdur i fangelsi en laus
látinn i desember 1915 með því
skilyrði, að hann ætti engan þátt
i stjórnmálum úr þvi.
Skrift og leshnr.
Svo tclst til í skýrslum, að
hver fullvita og fulltíða maður
á íslandi kunni að lesa og skrifa.
og alkunnugt er, að margir
menn, einkum ólærðir, skrifa
listavel. — Hefir útlendingum
stundum orðið mjög starsýnt á
rithönd íslenskra alþýðumanna,
er þeir hafa af hendingu séð þá
drepa niður penna eða blýanti.
Sumir þessara listaskrifara liafa
aldrei í skóla gengið og„„kent
sér sjálfir“. Margir lærðir menn
hér á landi hafa og skrifað liina
fegurstu rithönd, svo sem síra
Sigurður, faðir Jóns forseta, og
þeir frændur fleiri. En hins er
ekki að dyljast, að nú geta
drengir komist óskrifandi gegn-
um barnaskóla og þaðan gegn-
um gagnfræðaskóla og Menta-
skólann og sjalfán liáskólann,
án þess að þeir kunni að skrifa,
þ. e. a. s. án þess að þeir geti
skrifað læsilega hönd. — Slikt
hirðuleysi i mentamálum er
vítavert. pó að strákum geti
haldist það uppi, að komast ó-
skrifandi úr barnaskóía, þá ætti
það ekki að leyfast í öðrum
skólum. Og í raun og veru ætti
hver skólagenginn eða „ment-
aður“ maður að telja það skyldu
sína að vcra vel skrifandi.
það er kunnara en frá þuríi
að segja, að greinileg rithönd er
nauðsynleg við sum störf og
beinlinis sett að skilyrði utan-
lands, t. d. við bókavarðarstörf.
Hér mega bókaverðir sennilega
vera óskrifandi, þ<> að þeir séu
það ekki í raun og veru. Yersl-
unarmönnum cr oft gert að
í.kyldu að skrifa vel og margir
þeirra eru ágætir skrifarar. Eins
þyrftu símainenn að vera. Eg
hefi oft fengið mjög ólæsileg og
alólæsileg skeyti frá landssíma-
stöðinni hér, en nú er farið, að
vélrita skeylin, og má þá segja,
að litlu skifti um skriftina!
Skrift og lestur er oft nefnt
í sömu andránni, og væri fróð-
legl að vita, hve margir menn
geta lesið vel og áheyrilega hér
á landi. peir eru áreiðanlega
færri en vera ætti, eða vera
mætti. Lestur er ein ágætasta
list og miklu torlærðari en
skrift. pó helir margur maður
lært að lesa ágætlega tilsagnar-
lítið, en miklu minnirækterlögð
við lestrarkenslu en vera ætti.
Eg ætlast þó ekki til þess, að
börnum sé kendur svo kallaður
„lista-lestur“, því að sárfáum er
sú gáfa gefin að beita honum
svo að vel fari og hefi eg ekki
setið undir leiðinlegri „Iestri“
eða „skemtun“, lieldur en upp-
lestri slikra manna, er skortir
allan innri eða dýpri skilning á
því, scin þeir eru að fara með.
En hitt ætla eg fæstum ofætlun,
að geta lesið sæmilega skýrt og
rétt með kækjalausu lestrarlagi,
og það ætla eg mætti takast að
kenna flestum börnum i barna-
skólum, ef alúð væri við það
lögð. Er það miklu meira vert
en margur hyggur, og ætti að
verða til þess að viðhalda ein-
um besla og merkilegasta þjóð-
sið licr á landi, sem viða hefir
tiðkast, — að lesa upphátt. Sú
skemtun mun nú heldur að
leggjast niður á lieimilum, með
vaxandi skólagöngum, en ætti
að aukast með ári liverju. Er
þar gott verkefni fyrir kennara-
stéttina, presta, unglingafélög
og aðra þá, sem auka vilja þekk-
ingu, skemtun og menningu í
landinu.
E. K. B.