Vísir - 02.10.1922, Page 6

'1
YÍSIR
2. októbcr 1922.
éff
Kirkjan i Niöarósi heíir veriö
merkileg'ast og giæsilegast lius uni
endilangan Noreg og hún er hinn
viröulegasti minnisvaröi yfir stór®
hug og listfengi Austmanna,
frænda vorra, frá tímum Ólafs
kyrra og Eysteins erkibiskups
fram um 1300, ef eg man rétt. Kn
Noregs óhamingju varö ]>á margt
aö vopni, þvi aö þessi ágagta kirkja
skemdist mikiÖ af eldi 1328 og
brann 1531. En öldin sem leiö var
viöreisnaröld í Noregi og hófst
viöreisnin meö þeim hætti aö þjóö-
m vaknaöi tiHuetnaöar og til rækt-
ar viö sögu sína og fortiö og þjóð-
erni. Því var þaö næsta eölilegt, aö
rnönnum léki hugur á að reisa
þetta mikla stórvirki úr rústum,
enda' var tekiö- til áö cudurréisa
kirkjuna um miöbik aldarinnar.
Var þá allra vilji sá, sem vænta
mátti, að hún yrði bvgð aftur svo
sem hún var.
Viögeröin hófst 18Ó9 og stóö
Chr. Christie húsameistari fyrir
heuni í 34 ár 0g vann í þessum
anda. Þá var komiö aö því, aö
ákveöa VeSturhliÖ kirkjunnar, og
gerði hanii tillögur um það I903.
En þá uröu meun ekki á eitt sátt-
ir. Þá tók Fr. Macody Lund að rita
um máliö og benti á aö i mörgu
mætti betur nota bendingar rúst-
anna, en gert var i tillögum húsa-
meistarans. Eftirmaöúr Christies,
Olaf Nordhagen, fór eftir tillög-
um Macody'Luuds í tillögum sín-
um framan af. En áriö 1914 lýsti
hann yfir því, aö sig skorti sögu-
heimildir til þess aö vinna verkiö
svo sem til var skiliö og lagði þá
frani tillögu frá eigin brjósti. Þá
reis enn Macody Lund gegn því
og tók nú á ný til rannsókna sinna
tira fyrirætlanir um upprunalega
gerö kirkjunnar og færslu hennar
til gotnesks stíls síöar. Fekk liann
nú styrk af opinberu fé til starfs
þessa og 1919 gaf hann út merki-
lega bók um kirkjugerð á miööld-
um og þá eínkum um Niöaróss-
kirkju. Bókina nefnir liann „Ad
quadratum". Þar leiöir hann rök
aö því, aö fimmritningurinn (Dru-
denfuss == Þrúöarfótur) sé lykill
og undirstaöa undir gerö helstu
kirkna á miööldmn og hinna fofnu
grísku hofa, og finnist þetta og í
fræðum Pyþagorasar og hans liða.
Væri þá hér fúndin orsöktn til
hinnar miklu helgi fimmritnings-
ins. Meö þessari bók og uppgötvtm
sinni um fimmritninginn eöa gull-
insniöahlutfallið (háskifting geisl-
ans) í þjónustu kirkjttgeröarinnar,
gat hann nú sagt um gerö kirkj-
a unnar, hvernig hún heföi verið og
hvern veg skvldi hálda fram viö-
gerðinni. En sérfræöihrokinn vildi
eigi láta sév segjast, og voru þó
margir duglegir sérfræðingar meÖ
Macody Lund.
, Nú geröu Asutmenn þann óvina-
fagnað, eöa stjórn þeirra,aö kveöja
til erlenda menn, frá Engjandi,
Frakklandi og Belgíu (hjá þýsk-
um sérfræðingum var sneittl), til
þess að kveða upp dóm í innlendu
þjóðræktarmáli. Þeir hafa engan
skilning á sögúhelgi staðaríns nc
þeim þjóðarnietnaði, að vilja end-
urreisa verk forfeðranna, í stað
þess að gera nýtt, og þess vegna
fordsema þeir tilíöguf Macody
Lttnds og líst vel á „skáldskap"
()lafs Nördhagens.
()g norsk blöö, gamlir mótstöðu-
menn Macody Ltmds, bregða nú á
lcik eins og kálfar leystir úr fjósi
fyrsta sinn á vordegi og aúsa Itanií
h'rakyröum — í skjóli þeirra út-
lendu. Vilja ])att nú ólm láta sem
fljótast skeyta verk Olafs Nord-
hagens viö fornhelgar rústir hins
mesta mannvirkis, sem forfeðttr
þeirra létu þeim eftir, Austmönn-
unum.
Vmsar raddir hafa þó risiö gegn
slíkum helgispjöllum og vilja þeir
eigi láta" menn brjálá slíkt af-
bragðsverk sem kirkjan er, sacri-
lega manu.
Þingiö hefir reynst veld’ þessu
máli hingað, til. og er vonandá, aö
svo veröi enn.
Reykjavík, 25. sept. 1922.
Bjarni Jónsson,
frá Vogi.
Rithönd Isleridinga,
Q-—~
Svo segja fornfróSii* menn,
að altlur gamalla skjala mégi
glögglega ráða af rithönd þeirra
og ölluni frágangi. Á sama hátt
er það, að sjá má á útlendum
bréfmn, handskrifnðum, frá
livaða landi þau ern, þvi að flest-
ar þjóðir hafa sinn blæ á skrift-
inni. Sumar þjóðir skrifa vél
og aðr'ar illa. Af Norðurálfti-
þjóðum og Vesturheims skrif'a
hinar enskumælandi þjqðir tvi-
mælalaust langhest, pjóðvcrjar
ósmekklegast og fslendingar
verst.
pvi verður að vísti ekki neit-
að, að pjóðvcrjar veru vel rit-
leiknir, en það óprýðir skrift
þeirra ákaflega, liæði að hún
liallast ofmikið tii hægri og að
útflúrið („halarnir”) bera staf-
ina gersamlega ofurliði. Og að
þessu leyti svipar skrift íslend-
inga til þýskrar skriftar.
Nú sækja Danir alt sitl vit lil
pjóðverja og því er ekkert eðli-
legra en að þeir hafi lært að
skrifa af pjóðverjum, cn þeir
géra það að eins miklu vpr cn
meistarinn. Sennilega. sækja
Norðmenn og Svíar lærdóm sinn
einnig til pýskalands, þótt blær-
inn á skriftinni sé nokkur annar
í hvoru laudinu.
Um íslendinga verður það
sagt í þessu efni, að þeim hefir
dásamlega tekist að sameina alt
það ljótasta úr rilhönd Norður-
landa, en skrifa þó sýnu verr
en þær þjóðir.
])að þarf sjaldnast að þrátta
tun það, hvort einhver tnaður
skrifi vel eða illa. Hann getur
skrifað ilia, en smekklega, og
liann getur skrifað listavel, en
höndin Ijót engti að síður.
Um liill má J'rekar deila, hvað
só smekkleg og fögur skrifl, en
að míiuun dómi er rithönd ís-
lendinga hvorki fögur né sinekk-
leg. Að vísu verður vart ræti um
þjóðhönd íslendinga, vegna þess
hversu hún er losaraleg, og
stafar það eflaust aí' ólíkri og
öfuljnægjandi kenslu.
Qrttfifsta filaiiii er orðlagt fyrir pði.
pað geta nú Reyk'vikingar og aðrir fengið spaðsaltað hjá
Verslunarf. Ilrútfirðingá á Borðeyri.
Lysthafendur góðíuslega beðnir að gera pantanir sínar,
sem fyrst til undirritaðs cr gefur frekari upplýsirigar. Talsími
nr. 2. Borðeyri 18. sept. 1922.
F. h. Terslnufél Hiitfirflinga.
Kristm. Jónssou.
BOR&iRiESKJÖT til sðítiar.
Látið eldci dragast að panta hjá oss hið ágæta Borgarnes-
kjöt til niðursöltunar.
Vér viljum ráða mönnum til að kaupa lijá oss dilkakjötið
í þessum mánuði, og vér munum reyna að sjá um, að allir 3
sækjast eftir hesta kjöíinu, eigi kost á að fá nægilega mikið.
Sendið oss pantanir yðar frekar í dag en á morgun, það
tryggir yður, að það besta verði á borðum yðar í vetur.
Kaupfélag Reykvíkinga
Kjötbúðin á Laugaveg 49. Simi 728.
Tíins og áðtir er íið vikið, ó-
prýðir það skrift íslendinga, að
hún hallast of mikið (til hægrij,
áð útfiúr eí’ á stöfunum, að
skriflin er blæláus, (ekki sett)
og að gei’ðin er ljót.
Ensk rithörid stingur alveg i
stúi' við þetta. Stafirnir eru upp-
ré.ltir, skriftin útl'lúrslaus og
föst í skorðum, þó'tt ekkert só
stirðlegt við hana. Af þeissuni á-
stæðum er það einnig, að þeir,
sem rita enská Iiönd, skrifa yf-
irleitt stórum betur en liinir,
sem valið hafa sér hina svo-
nefndu „koparstungu“ lil fyrir-
myndar, enda cr kensluaðferð-
in öll önnur.
Forskrift að bresku rithönd-
inni er erigin önnnr c.11 sú skrift,
scm notuð cr daglega í viðskií'ta-
lifinu, e.ins og æfingin hefir
skapað liana.
Hér á landi er aftur kent að
skrifa eftir steindáuðum bók-
stöfum, koparslungu snarhönd.
Og svo þegar kemur til fram-
kvæmdanna, er ómogulegt að
notast við þann ,,slil“. til þess
er skólaskrií'tin all of þvinguð,
Afleiðingin verðurjsú, að ritar-
inn verður að hyrja af nýju,
upp á eigin spýtur og eftir þvi
sem hverjum einstökum kemur
lil lmgar, Numdu rithöndina
geta merin með erigu nióti not-
að. Jafnvel litið sendibréf verð-
ur ekki skrifað með þeirri Iiönd,
livað þá nokkur skapaður iiíut-
ur, ef til verslunar eða anmra
viðskifta kemur. Sá „kontórisli“
sem ætlaði sér að fara að nöta
íslenska skólaskrifl við dagieg
slörf, yrði sámdægurs rekinn úr
hvaða stöðu, sem vera skyldi,
enda er með engu móti liægt að
verða greiður skrifari, ef halda
á „barnaskrii'tiimi“ islensku. 1
Eu til hvers er þá vefið að
þvinga íslenskan æskulýð með
þegsu skriftarnámi? Eg skil
KENSLA.
Tel( að mér að I(etiha TlNSKU
og pÝSKU. Til viðtals jrá kl. 1
■—2 í Albingishúsinu.
HRAFNKELL EINARSSON.
ekki i, að það sé gert til aim-
ars, en að yeita nokkrum mönn-
mn alvimtu við það. Annað
gagn er eklci að því.
Til langframa geta íslending-
ar ekki verið svo blindir, að þcir
sjái ekki, að við svo búið megi
ekki standa. pað er oss til
skamntar að vera e.klvi skrifandi,
og það er illa gert að þreyta
unglinga á gagnslausu náini.
Hér þarf þyí gagngerðrar lireyl-
ingar við, bæði að fyrirmynd og
framkvæmd, Að vísu má með
sanni segja, að með Jiverjú ár-
inu skiftir það minna.’að skrifa
'vel, því að ritvéliu er að bola
liandskhftinni út. En því sár-
grætilegra er að sjá skriftar-
kenslurini svo illa fyrir komið,
sem nú, og all aí' er lil bóta að
geta skammlaust skrifað nafn-
ið sitt. J. K.