Vísir - 19.02.1923, Blaðsíða 3

VÍSIR
Eg skammast mín ekki í'yr-
ir að segja, að fyrir gamlan Is-
lending, sem er næstum búinn
að glevma móðurmálinu, er
málið sem hér birtist cins hress-
nndi og svöl litræna eftir logn-
molíu dag.
Eins og eg liéfi þegar drepið
á, ex meðferð höf. á efninu bin
hcsta. pað getur engum, sem les
bókina, dulist, að hér ritar mað-
ur, sein er gæddur þroskaðri
tiómgreind, og liefir sjálfstæðar
skoðanir, sem niaður getur ekki
annað en dáðst að, jafnvel þegar
maður getur ckki aðhylst þær.
j7að er 'ef til vill í kaflanum um
Hallgerði langbrók sem höf. nýt-
ur sín best.
Vörn sú, er liann færir fyrir
málstað hennar, er yfir liöfuð
snjöli og rökstudd. En eg hygg,
að það sé erfitt að ná fullri upp-
reisn á orðstír Hallgerðar. Sagan
befir kveðið upp þann döm um
bana, sem crfitt er að brekja.
Höf. er sögumaður og segir vel
Trá; en liann gerir meira: ISon-
um er lagið að leiða persónurn-
ar fram á sjónarsviðið sem lif-
andi vérur og að tengja saman
orð þeirra og athafnir með þeim
dráttum sem gefa manni slcýra
*Pg varanlega mynd af þcim.
Höi'. er iagið að varðveita gott
•samhengi í sögu sinni, og cr þó
ifrásögniii altaf fjörug og hik-
taus.
Hanu gefur sér lima tii að
táta skoðanir sinar í IjcVs, án
þess að sagan verði slitrótt eða
óljós. Hann hefir næma lilfinn-
ingu fyrir réttu og röngu, og
öfluga trú á kralti og sigri sann-
leikans yfir liinu illa. líann hef-
ir sterka og lifandi trú; og það
er þetta sem einkennir hann
framar öllu öðiai, og gengur eins
<og rauður þráður gegnum alla
bókina; og það er hinn háleiti
lilgangur og ákvörðun mannlífs-
ins, sem hann miðar alla sina
dóma og ályktanir við.
Sögu Oddastaðar las eg með
sérstakri ánægju, þvi að eins og
höf. er eg gamall Rangæingur.
j?egar hingað vék sögunni fanst
mér eg vera að kalla mátti leom-
inn heim, og það því frcmur,
sem eg átti þvi láni að fagna, að
dvelja þar um tima, þegar eg
var 12 ára gamall, og er mér sii
dvöl min í fersku minni enn i
dag, og endurminningin um
hana ein sú kærasta er eg geymi
frá æskuárunum. Eg var einn
af þcim þremur piltum, sem höf.
getur um að hali dvalið þar vet-
urinn 1881. Að því er sagnir um
reimleika þar snertir, man eg
eftir einu atviki, sem var all-
kynlegt, og hefi eg aldrei gelað
gert mér grein fyrir, hvernig á
því stóð. Eg liefi alt al' verið
veikur í draugatrú, en gáman
hefði mér þótt að geta sagt höf.
sögukorn, sem er alls ekki eftir-
bátur þeirra, er hann skýrir frá.
En hér skal nú staðar netna.
Eýk eg svo máli mínu með 11111111
hlýjustu viðurkenningu. til höf.
og þeirri ósk að bök lians inegi
ná þeirri hylli og útbreiðslu með
al almennings, sem bún ríkulega
verðskuldar.
Grimsby, 18. des. 1922.
Ólafur Gíslason.
Gréinarkorn það, er hér fer á
undan, héfir ritað Ólafur sá,<er
fyrir allmörgum árum tók próf
í grísku með miklu lofi í Eng-
landi; var þessa atburðar getið
í Lögréttu um það leyti og litlii
síðar ítarlegar i „Óðni“, þvi að
visl má telja það með sjaldgæf-
um atburðum, er „óbreyttur“
verkamaður tekur sér fyrir hend
ur að nema forngríska tungu í
tómstundum sínum og lýkur þvi
með slíku lofi sem Olafur gerði.
Ólafur cr ættaður úr Rangár-
vallasýslu, frá Sigluvík. Hann
naut litillar mentunar i æsku,
en gekk á búnaðarskóla, er hann
var orðinn fulltíða maður og fór
utan eigi mjög löngu síðar, ár-
ið 1899, til Englands; var l ann
sem vænta má alvpg félaus, er
iil Englands kom, og lítt að sér
í enskri tungu, og hefir því að
likindum átt fremur erfitt fyrst
í stað, og það því fremur, sem
hann var orðinn roskinn maður,
kominn yfir þritugt, er hann
i liafði vistaskifti og tók sér ból-
festu með erlendri þjóð. En
furðu fljótt greiddist úr öllu
þessu fyrir Olafi, og málið lærð-
ist skjptt, enda var það fvrsta
i takmarkið, er hann selti sér, að
| nema ensku cins velogföngvoru
I á eftir efnum og ástæðum; liefir
i honum mi i mörg ár verið enska
j miklu tamari en ísienska bæði
i í ræðu og riti. Ekki svo að slcilja
| þó, að liann hafi glcyml móð-
| urmáli sínu, sem nii virðist vera
| mikill siður með mörgum
’ þeim, sem ulan eru nokkrum
i langdvölum, einkum í Dan-
| mörku; væri ekki erfitt að i'inna
I dæmi þess, að jafnvel „mentað-
i ir“ menn geta naumast ritað ó-
| bjagaða setningu á íslensku, eða
j séu með öðrum orðum ekki
! sendibréfsfærir á móðurmáli
j sínu er þeir hafa dvalið örfá ár i
! Danmörku. En það má vel sjá
j á grein Olafs, að enn rijar hann
j liið sæmilegasta mál, þött nú
■ hafi hann utan verið litlu vant
; í fjórðung aldar.
í Olafi varð bratt gott til vinnu,
er til Englands kom, og hafði
jafnan nokkurn starfa — og
reyndar lengst af hinn sama —
upp frá því, svo að kalla mátti,
að aldrei félli dagur úr hjá hon-
um, og hélst svo þar lil er styrj-
öldinni iniklu var lokið, og al-
vinnuleysi tók að gerasl mjög
alment í Englandi; þá mun um
stund hafa prðið á milli hjá hon-
um, og þó aldrei tilfinnanlega,
því að hann þótti verkmaður í
besta lagi, trúr og dyggur og hið
mesta prúðmenni, jafn þekkur
samverkamönnuin sinum sem
vinnuveitendum. Venjulegur
starfstími Olafs liefir jafnan
verjð 10 stundir á dag og þó
stundum betur nókkru, og eigi
•sjaldan liefir liann og orðið að
sinna einhverri vinnu á lielgum
dögum. J>að er þvi auðsætt, að
flestum mundi þykja vera orð-
inn eftir lílill tími lil náms, að
lokinni svo margra stunda erf-
iðisvinnu. En Olafur lét ekki það
á sig fá. Hann hafði þegar frá
barnæsku liaft liina mestu löng-
un til að fræðast, þótt hann gæti
miður en skyldi gefið sig við
bóknámi liér á landi. En er liann
var sestur að í Englandi, varð
þetta að ýmsu leyti greiðara, því
bæði er bókakostur stórum i'jöl-
breyttari þar, sem vænta má, en
hér í fámenninu, enda vell'lestar
bækur miklum mun ódýrari þar
en hér.
Eitl hið fyrsla, er Olafur lagði
stund á ytra, auk cnsku, voru.
trúfra'ðirit; las hann mestu
kynstur af þeim og kynli sér
auðvitað biblíuna vendilega jafn
framt, en áður hafði liann þauj-
lesið liana á íslensku, þvi a\ð
Olafur cr einlægur trúmaður,
og metur ritninguna allra bóka
mest, og ætla eg vist, að hann
muni fyrir löngu orðinn mörg-
um klerki fróðari í guðfræði.
pá var það og, að hjá honuin
vaknaði sii löngun að lesa nýja
teslamentið á frummálinu og
tók hann því. von bráðar til
griskunámsins eins og áður cr
sagt. En eigi lét hann hér staðar
numið, því jafnframt ensku og
guðfræði tók hann brátt að lesa
stærðfræði og ýmsar greinir
náttúruvísindanna, og er eg kom
til Iians árið 1919 var hann kom-
inn vel á veg í latinu, frönsku
og itölsku. En alt las Olafur
þetta tilsagnarlaust, nema grísk-
una, þvi að bæði mun liafa skort
el'ni til að kaupa kenslu, og á
hinn lióginn var tíminn óhentug-
ur, því hann kom aldrei heim
frá vinnu fyrr en um eða eftir
kl. (5 að kvöldi; settist liarni þá
að lokinni niáltíð með bækur
sínar, og' las til lágnættis eða
lengur; er slíkt fágæl clja, og
þess verð, að lialdið sé á lofti,
en leitt er til þess að vita, að
slíkur maður sem Olafur skuli
ekki hafa liaft betra tóm til bók-
náms. Ekki verður sagt, að
mentunin hafi orðið Olafi að fé-
þúlu, enda er bann maður yf-
irlætislaus og næsta óframgjam.
Hitt liefir liann sagt mér sjálf-
u r, að ánægjustundirnar, er
bann hefir liaft al' lestri góðra
bóka og námi sinu yfirleitt, séu
öteljandi og sér gulli dýrmætari,
og það er þetta, en ekki févonin,
er hefir knúð hann til að véra
si og æ að auka við þekkingu
sina.
Ólafur er fyrir löngu orðinn
enskur borgari; fylgisl hann vel
með i máluin Englands bæði
heima fyrir og i nýlendunum.
Hann er frjálslyndur í skoðun-
um og liógvær, og svarinn óvin-
iir alls ofsa og liófleysis; er hann
og þeirrar skoðunar, að skipa
megi deilumálum öllum á frið-
samlegan liátt, ef báðum aðil-
um sé það alvörumál, enda er
honum full-Ijóst það l'eikná tjón
er styrjaldir og verkföll leiða yf-
ir lönd og lýði, auk alls J>ess
liaturs og úlfúðar, er af þeim
Ólafur er kvæntur enskri
konu, og búa þau og bafa jafn-
an búið í Grimsby; liafa margir
Islendingar, karlar og konur^
dvalið á heimili þeirra langan
tíma eða skamman, og munu
öll ljúka upp einum munni um.
það, að varla geti liibýlaprúðarí
bjón. Hefir því íslendingum þótl
sem hitti þeir fyrir vandamenn
sína, þar sem þau eru, enda lála
þau sér eins ant um gesti sína,
og væru þeir börn þeirra sjálfra.
Er goti að hitta slíka menn á
leið sinni ei'lendis, og betur, að
margir væri eins og OlafiiF
Gíslason og kona hans.
Rvik, 81. des. 1922.
B. Ó.
Jarðarför
Iiallgríips Kristinssonar íer
fram á miðvikudaginn kemnr.
Sira porsteinn Briem flytur hús
kveðju, en próf. Haraldur Níels-
son talar í kirkjunni.
Veðrið í morgun.
Iliti í Reykjavík 5 st., ísafirði
0, Akureyri 0, Seyðisfirði 3, pára
höfn í Færeyj uni 4, Grindavík
5, Stykkishólmi 2, Grímsstöðum
0, Hólum í Hornafirði 5, Riiul-
arhöfn 2, Kaupmannah. -f- 7T
Björgvin -f- 5,' Tynemouth 2,
Leirvík 3, Jan Mayen ~ 1, Mý-
vogi í Grænlandi -f- 35. Loftvog
lægst fyrir suðvestan land; aust-
an og suðaustan átt. Horfur: -
Austlægur, allhvass á Suðurl.
Botnia
kom frá útlöndiun. í morgun.
Meðal farþega \ oru Guðmundur
Vilhjálmsson og Oddur Rafnar.
Kveðjusamsæti.
J>eir sem ekki liafa vit jað að-
göngumiða áð kveðj usamsæti
síra Ólafs Ólafssonar eru beðn-
ir að gera það l'yrir kl. 12 á
miðvikudaginn. J>eir pem enn
þá hafa ekki ákveðið, livort þeir
koma, eru beðnir að segja af
eða á fyrir kl. 12 á morgun, þvi'
að annars verða aðgöngurnið-
arnir seldir öðrum.
Umræðufundur
var haldinn í Nýja Bíó í gær
um kirkjuna og skólamál. Sira
Eiríkur Albertsson lióf umræð-
ur, en síðan töluðu prófessor
Guðm. Finnbogason, Jón Ófeigs-
son mentaskólakennari, Dr. Jón
biskup Helgason og Eiríkur Ein-
arsson bankastjóri frá SelfossL
Stúdentafélagið
heldur aukafund í Mensa í dag
kl. 5y<>. Rætt um nefndarkosir-
ing mn Jdngvallamál.