Vísir - 20.04.1923, Blaðsíða 2

v*!&uA
Höfnm fyrirlíggjandi: s
G-addLavlr „GaucHada1
500 metrar í rúllu
og venjul egan saddavir
120 faömar í rúiin=
GaddavlrsH engl
Hafísrannsóknir
Niðurl.
f dasf eru rétt i) ár síðan hið
mikla íarþegaskip „Titanic“ fórst
nálægt Nýfuhdnalandi, á þanr
Mtt, a'ð þaö rakst á hafísjaka (J4.
apríj 1912). í>etta varti til þess, af?
þau lönd, sem skip áttú i íörum,
uiii þessar .slótiir, geröu út sérstakt
skip, til þess að hafa gætur á haf-
ísnum ])<ar, og gera skipum aðvart.
En jafnframt liefir varðskip þetta
það verkeíni, að rannsaka haf-
strauma, sjávarhíta og fleira þessu
skylt. Nú í vor liefir skip þetta
veriú þarna á verbi í 10 ár, og gert
mikið gagu,'með því að leiðbeina
skipum, en jáfnframt Itafa rann-
sóknir ])ess Ijréytt tnjög skoöun
manna á hafstraumnum við Ný-
fundnaíand.
Nú leggja þeir til, sem þessu
máli eru kunnugastir, að veður-
áthugunarstöðvar, sem jafnframt
f.thugi hafísrekið, séu settar á
stófn norðaustast í Ameríku, svo
sem á Baffínslandi, og styðja ]>á
tillögti með því, aö þá muni mega
með 4—5 mánaða fyrirvara segja
'um hafísinn við Nýfundnaland.
Fyrir oss hér á landi éru ]>etta
góð tiðindi, því að'])á verfta lík-
urnar meiri til ])ess, að þær veður-
skeytastöftvar, sem oss vanh'agar
svo mikiö.um í norðaustur hluta
Ámeríku, verði bráftlega reistar;
svo gefur ])etta gófta von um það,
aft með athúgunum á hafísreki hér
fyrir norftan og vestan ísland
megi segja íyrir nm hafísinn hér
vift land.
Raniisóknir á hafís, hafstraum-
um og sjávarhíta í norðurhöíum
liafa eigí að eins þýðingu hér fyr-
ir ]>á sök, aft auöveldara verfti þá
að segja fyrir um hafísár, heldur
mundu ])essar rannsóknir stirðla
míkift aö ])ví, aö menn' gætu vitaö
fyrirfram um veftráttufarift hér um
lengri tíma. Hafísar hér við land
^ hafa stórkostleg áhrif á .veftrátt-
■ litia. Þetta er svo alkunnugt, að
óþarft: er aft rekja þaö nánara, e!i
hafísinn hefir einnig áhrif á veftrift
hér, þótf hann sé svo fjarri, aft
eigi verfti vart vift hann hér á
landi. En ])aö fer eftir útbreiftslu
íssins og légu, hvernig áhrifin
verfta. Hér á veðurslofunni höfuni
viö fengift reynslu fyrir því, aft
hreyta verftur aftferðum við veftur •
spár eftir árstiftum. Á meftal orsak-
anna til ]>essa -má nefna hreytingu
á útbreiftslu hafíssins í höfunum
nálægt íslandi, þótt fleira komi þar
einnig til greina.
í norftur-Japan er líkt ástatt og
hér, aft þvi leyti, aft þar mætast
hlýir og kaklir hafstraumar. Rann-
sóknir á tíSariarinu þar, og þó
sérstaklega sumarhitanum, hafa
sýnt þaft, aft náift samband er á
milli þess og hafíssins í hafinu
þar fyrir norftaustan, Beringshafi.
Má viS ])ví búast, aft svipaft eigi
sér staft hér.
Norftmenn segja, aft þaft hafi
verift óvenjulega hlýtt hin síðari
árin, frá rpiS, í norðurhöfum norft-
ur af Noregi og alla leift norftur
hjá Spitsbergen, og ísalögin þar
miklu minni en dla. Stendur þetta
sjálfsagt í ná'nu sambandi viS hlý-
indin, senr hér hafa verift.
Á liinn bóginn er þaft ætlun
manna, aS þegar mikla ísa leysir
i norfturhöfum, verfti þaft til þess,
aö kaldir yfirborftsstraumar þaft-
an suftur á bóginn, aukist, og ef
til vill verftur á ])enna hátt „hift
blífta blandaft stri8u“, þvi aS af
hafstraumum þessum leftir kulda,
hvar sem þeir koma.
Vegna ]>ess, hve miklá þýftingu
þaft heíir fvrir me.nn hér á landi,
að rannsakaft verfti hafísrekift f}>r-
ir norftan og vestan ísland, og aS
fréttir af hafísnurn fáist iSulega
og án tafar, er þaS íslendingum
skyldast, aft gera ]>aft sem í þeirra
valdi stendur, til ])éss, aS þessar
athuganir og rannsóknir komist í
framkvæmd. En hvaS gætum vér
gert til þess?
. ÞaS mundi verSa landinu langt
um megn, aS halda úti rannsókn-
arskipi, og eigi heldur getur þaS
komift til álita, aS setja upp at-
hugunarstöS á austurströnd Græn-
lands, norSvestur af íslandi, því
aft Danir munu telja þaö innan
síns verkahrings. En hvorttveggja
þetta mundi mjög mikift gagn
gera, ef i framkvæmd kæmist. E11
hugsanlegt er, þá er ísland hefir
eignást sitt eigift strandvarnarskiþ,
aft þaft verfti hægt aS láta þaS fara
viS og viS athugunarferSir norS-
ur og vestur fyrir landiS, til þess
áS grenslast eftir hvert ísbrúnin
nær og gera athuganir um liafis-
rekift og sjávarstráuma. Áuka-
kostnaSur vegna þessara ferSa
mundi sennilega eigi verSa svo
mikill. aS þaS væri eigi tilvinn-
andi.
Önnur leS er sú. aS íslendingar
gerftu út eitt efta tvö selveiftaskip,
cr stunduSu veiftar í námunda vift
Stórkostleg verðlækkun:
Goodyear Cord bifreiðahringir eru væntanlegir með næsfu
skipum og verða seldir fyrir neðanskráð verð, meðan birgðír
endast.
30x3y2 Cl. Cord .. kr. 58.00
765X105 — — .. — 83.50
32x3y2 Ss. — .. — 85.50
33X4 — — .. — 99.50
32X4% — — .. —127.50
33X4% — - .. —131.00
34X4% — — .. —135.00
35X5 — — .. —178.00
Afsláttur fæst, ef mikið er keypt og greitt út í hönd.
Bifreiðaeigendur! Dragið ekki að senda okkur pantanir yðar,
því verðið hækkar að líkindum bráðlega.
Goodyear verksmiðjan er stærsta og þektasta gúmmíverk-
smiðja í heiminum, og býr iil besta hringi fyrir lægst verfi.
Jöh. Olafsson & Co,
ísinn. Skip þessi þyrfti að búa út
meS loftskeytatækjum, svo aS þau
gætu daglega sént liingaS skeyli
um hafís og vefturfar á þeim stöSv-
um, þar sem þaú væru.
Þó aS skíp þessi væru gerS út
af einstökum mönnum eSa félög-
um, væri samt sanngjarnt, aS
landiS styrkti þau, bæSi með því
aS leggja til loftskeytatæki og svo
meS fjárframlögum i því skyni, aS
þau gerSu þær athuganir, er nauð-
synlegar þættu.
Skip þessí-Værú aS veiftum auS-
vitaS eigi nema nokkurn hluta árs-
ins, og þá yrSu athugánirnar að
falla niftur hinn tímann, en samt
mundi mega búast viS miklu gagni
af þeim.
Meft þessu fyrirkomulagi er
tvent unniS: gerSar hafísrann-
sóknir,. sein áríSandi er aS fá og
jafnframt studd atvinnugrein, sem
íslendingar hafa hingaS til lagt of
litla rækt viS.
• En eins og tímarnir eru nú, er
hæít viö að tregfta veröi á því, aft
útvega þaö fé, sem nauösynlegt
er til þessara hafísathugana, jafn-
vel þótt menn viöurkenni þýSingu
þeirra, og jeg geri heldur eigi fyr -
ir rnilt leyti ráS fyrir, aft þaS geti
komist: á svo fljótt, því aö þær
þurfa allmikinn undirbúning. En
á þessum undirbúning þyrfti aS
byrja sem allra fyrst.
Þótt. íslend tæki aS sér rann-
sóknir á hafísnum viS og í nám-
unda vift ísland, er þaS þó aS eins
lítill hluti af því hafíssvæSi, sem
þyrftí aö rannsakast. Það er aS
vísu mest áríöandí fyrir ísland, aö
gerSar séu ])essar athuganir á
þeim sföSvum, sem næst liggja,
en þó veröa þær ekki fullnægjandi
fyr, en miklu stærra svæöi er at-
hugaS. Vitanlega getum vér ekki
rannsakaft neriia tiltölulega lítinn
hluta af því, og því er eina ráftið
aS leita samvinnu viS aörar þjóöir,
og hvetja þær til aS taka þátt í.
athugunum þessum. Mál þetta
snertir alla NorSur- og Vestur-
Evrópu og NorSur-Ameríku aft
nokkru Ieyti, því veöráttufariS um
alt þetta svæSi er mjög háS íslög-
unum í norSurhöfum, en sjerstak-
lega snertir þaS þó Dani og Norö-
menn, enda hafa báöar þessar
þjóSir sýnt þaS i verki, aS þær
hafa mikinn áhuga á rannsóknuni
i norSlægum höfum og löndum.
ÞaS er þess vegna ástæöa til x&
ætla, aS samvinna á þessu sviSr
geti oröiS, og tíminn nú virSisfc
cinkar heppilegur til ])ess a8-
hreyfa þetta mál, þar eS hinar
uorskn kenningar i veðurfræSþ
sem nú eru efstar á baugi, sýna,
hve óumflýjarilegt ])aft er, aS fá
skeyti daglega um .veSúrfarjS S
heimsskautalöndunum. NorSmenn
hafa þess vegna reist vefturstöSv-
ar i Bjarnarey,- Spitsbergen, Jan
Mayen og Noröaustur-Grænlandi*
og þarf varla aö efa, aö þeir
mundu fúsir til aS stuöla aS hafís--
rannsóknum á þvi svæði, En Danir
gefa árlega út bók um ísalögin í
noröurhöfum. (Isforholdene i áe
arktiske Have) ög sýna meS þvi
áhuga sinn fyrir þessu máli.
14. apríl 1923.
Þ. Þorkelsson.
i
Víðavangshlaupið.
Saga víðavangshlaupsins ei* i
| stuttu máli þessi:
j Fyrsta víðavangshlaup 1. ít,
; var háð hér fyrsta sumardag ár-
ið 1916. Keppendur voru þá 9„
Fyrstur var Jón J. Kaldal, Ijós-
myndari, á 9 min. 20 sek., 2.
Ólafur Sveinsson, vélsetjari og 3L
Ottó Bj. Arnar, simaverkfræðv-
, ingur. Vegalengdin var þá að’
eins 3010 skref, mælt meíf
skrefamæti (um 2 % röst),
og þessi leið farin frá Auslurvetli
vestur Kirkjustræti, þá suður-
Tjarnargötu og upp Skolhúsveg
hjá Valhöll, síðan suður Melanat
og yfir Tjarnarmýrina, stefnt a
Briems-fjósið, þaðan upp '&
Láufásveg og niður eftir honum
á Bókhlöðustíg, og þaðans.
skemstu leið niður á AusturvötL
f Annað víðavangshlaupið fójr