Vísir - 08.11.1923, Blaðsíða 2

VÍSIR
HimmiNi i Olseh (di
Hofum fyririiggjaadi.
Högeiun Melis,
Straúsykur.
Símskeyti
Khöfn*7. nóv.
Sennan harðnar.
Frá París er símað, a'S á sendi-
hcrrasamkomu hafi þess verið
krafist, aS hermenskueftirlit væri
tekiS upp mn alt Þýskaland, fram-
kvæmt af herforingjum banda-
manna. Þýska stjórnin hefir fast-
lega mótmælt kröfunni og fyrir-
skipaS, aS eftirlitsmennirnir væru
teknir fastir, hvar sem þeir sýndu
sig i Þýskalandi.
Þjóðermshreyfingin
á Skoflandi.
Styrjöldin mikla olli margs-
konar breytingum á hugsunar-
hætti manna og sko'Sunum —
vafalaust meiri breytingum en
okkur er enn fullkomlega ljóst,
meðan svo skamt er um liSið. Hún
skóp nýjar hugmyndir, sem síSan
eru smám saman aS krystallast,
og hún vakti nýja strauma og öld-
ur, eSa blés nýju lífi i hreyfingar
sem þegar voru vaknaSar. MeS
afleiSingum sínum lagSi hún líka
stein í götu margra þeirra fram-
fara sem áöur voru á góSan rek-
spöl komnar.
Kenningunní um sjálfræðis- eSa
sjálfsákvæSisrétt þjóSanna var
mjög hampaö á styrjaldarárunum,
enda óx þá þjóSernishreyfingum
um allan heim ásmegin, en mjög
hafa ávextirnir af þeim hreyfing-
um orSið misjafnir sem viS var
aö búast, þvi menning þjóöanna,
þroski þeirra og lunderni eru
harla mismunandi, SumstaSar hafa
þeir einkanlega birtst í mynd oflát-
ungsháttar og heimskulegs prjáls,
og ])urfum við ekki langt að leita
til þess að finna dæmi slíks. í öör-
um stöðum hafa þeir sýnt sig í
drotnunargirni, yfirgangi og á-
sælni við aSrar þjóöir. Hjá enn
öörum þjóöum hafa þeir komið
fram sem kappsamleg viöleitni til
aS auka þjóölegar framfarir og
menningu i andlegum og verkleg-
um efnum.
Eitt af Ijósustu dæmum um
þessa síSustu mynd vaknaörar
þjóSernisvitundar er án efa Skot-
land, enda er þaS aö líkum, því
Skotar eru vafalaust einhver mik-
ilhæfasta, þróttmesta og hagsýn-
ast'a þjóö sem nú byggir þessa
álfu. Þjóðlegar bókmentir þeirra
hafa blómgast mjög nú' hin síS-
ari árin. Við uppeldismálin leggja
þeir nú meiri alúð en nokkrtt sinni
fyr, og hefir þó lengi fariö orö
af því, hve alþýöan á Skotlandi
væri #vel mentuð. Öflugur félags-
skapur hefir risiS upp til þess aö
vinna aS viöhaldi og títbreiSslu
hinnar fornu keltnesku tungu sem
töluð er í Hálöndunum, og eins og
\{ísir hefir áSur getiö um, er tekiS
aS vinna aS samningu geysimik-
illar skotskrar orðaliókar undir
stjórn og handleiSslu próf. Crai-
gies. Skotskan er all-frábrugðin
enskunni og er t. d. í henni fjöldi
oröa af norrænum uppruna sem
viS skiljum orSabókarláust en
Englendingar ekki. Munu merin
hér alment helst þekkja skotskuna ,
a.f ljóSum Burns, sem kvaö flest ‘
hin Itestu kvæSi sín á skotsku. i
ÞjóSlegt leikhús hafa Skotar '
cinnig stofna'ð og eru þar aS eins .
sýndir sjónleikir hinna bestu inn-
lendra höfunda. Hefir leikhús-
stjórnin ekki tekið tillit til neins
annars en hinns innrá gildis leik-
anna — ekkert um ])aS skeytt
hvort sýningarnar væru líklegar
til að gefa fé af sér eöa ekki. Þó
er nú svo komiö eftir skamman
tíma, aS leikhúsiS er farið aS gefa
arð, og má þar af draga ályktan-
ir bæöi um mentun þjóðarinnar og
samúS hennar meS þessari þjóS-
legu viðleitni. Er óh'ætt aS telja
þessa leikhúshreyfingu eina út af
fyrir sig harla merkilegt mál. Eínn
þeirra manna sem mjög hafa staS-
iö framarlega í henni er rithöfund-
urínn Alexander McGill, er allir
iesendur Vísis kannast viS.
SíSast, en ekki síst, er þaö aS
teja, að stórt og vandað vikublaS
(t6 bls. í svipuðu broti og Vísir)
hefir nýlega veriS stofnaS til þess
aS efla og ræða bókmentirnar í
anda þessarar nýju hreyfingar.
BlaðiS nefnist The Scottish Nation
og ritstjóri þess Mr. C. M. Grieve.
VirSist þaS fara mjög myndarlega
á staS og ýmsir nafnkúnnir höf-
undar rita í þaö. Vegna þess aS
einhverjir íslendingar, einkum
þeir er dvaliS hafa á Skot-
, t
landi, kunna óska að gerast á-
skrifendur aS því, er rétt aS geta
, þess, aö skrifstofa þess er í 16
| Links Avenue, Montrose. VerSiS
er 15 sh’. á ári aS buröargjaldinu
meötöldu.
Ungum mentamönnum ber til
. þess skylda, bæöi sjálfra sín vegna
zm-
m
m
§3

éj H^.ECONOMIE
LeSurskófatnaður meS gúmmí-
bolnum tekur öllum skófatnaSi
■fram. Er léltur, fallegur, sterk-
ur, rakalaus og fer vel með
— — fæturna. Reynið. — —
%
Wk
’iv'si'
'
Þvottaviudur,
tvær stærðir
fyrirliggjandi.
ÞÓRÐUR SVEINSSON & CO.
og þjóSarinnar, aS vaka yfir nýj-
um straumum sem upp kunna að
koma meöal nfenningarþjóöanna.
Ef þeir gera þaS ekki, dagar okk-
ur uppi sem nátttröll. Hitt er ann-
aS mál, aS ekki ber aS apa alt eft-
ir fyrir þá eina sök aS þaS er nýtt,
dg sömuleiSis ber ^S gæta hins, að
margt sem í sjálfu sér er góðra
gjalda vert, getur orðiS að hinu
mesta ógagni ef þaS leiðist út í
öfgar. Svo hefði t. d. vel mátt fara
um viðleitni Skota og íra til þess
aS hefja hinar sögulegu keltnesku
tungur sínar til nýrrar vegsemd-
ar. Ef þeir heföu leitast viS aS
láta þær bola burt enskunni, hinu
mikla og dásamlega alþjóðamáli,
]>á hefSu þeir unniS sjálfum sér
ómetanlegt tjón. En svo er ham-
ingjunni fyrir aS þakka aS#til þess
hafa hvorirtveggja reynst of
vitrir.
Ekki er eg meS þessu aS gefa
þaS í skyn aS hina yngri menta-
menn okkar skorti árvekni, enda
ætla eg aS þaS væri næsta óverS-
skuldað. Löngun þeirra til þess að
íylgjast meS í erlendum bókment-
um sést t. d. á því hve skólasvein-
ar hér -— vitaskuld sérstaklega viS
háskólann — leitast viS aS afla
sér erlendra blaöa, tímarita og
bóka til Iesturs, og ganga þó ekki
íslenskir ríámsmenn meS fulla
Dægradvöl Gröndals
er bók sem enginn bókamaður má
án vera. „Vörður“ segir meðal
annars um hana: „.... Allir þeir
sem elska hreinskilnislega og
djarfa frásögn og kunna að meta
crðsins og „stílsins“ snild ættu að
fá sér þessa bók og þeir munu að
lestrinum loknum komast að raun
um þáð, að þeir hafi aldrei hlegiö
jafn oft og lijartanlega að nokjrru
sem þeir hafa lesið, að Heljarslóð-
arorustu undanskilinni.“
Eimreiðin síðasta segir m. a.:
„. . . . Stundum bregður hann á
hreinan Heljarslóðarleik, og yfir
allri frásögninni í þessari bók er
sama fjörið og hnyttnin eins og
yfir öllu því, sem G. hefir skrifað.**
Verð bókarinnar er ib. kr. 15,00,
í skinnb. kr. 17,00.
Hafið þér ekki ráð á að greiða
hana t. d. með 5 krónum á mánuði
eða 1—2 kr. á viku? Eða eruð þér
ekki meiri bókamaður en það, að
þér þolið enn þá að láta yður
j vanta hana?
t Fæst hjá bóksölum.
Bdkaverslnn
Ársæls Árnasonar.
vasa fjár. Um sömu löngun bar
þaS vott hversu unga fólkiö sótt-
ist eftir aögangi aS fyrirlestri dr.
K. Þ. Sens er hann talaSi hér um
yngstu skáld Englendinga fyrir
tæpum tveim árum. ÞaS er án efa
hin einangrandi aSstaða okkar
sem veldur því, hve illa viS fylgj-
umst meS. Blöðin okkar hafa líka
reynst harla liSlétt til þess að brúa
hafið fyrir menningarstrauma um-
heimsins. Fyrir aS bregSast skyldu
sinni í því efni hafa þau áöur orð-
iS aS þola ákúrur, og þaS muudi
sjálfsagt lítinn betrandi árangur