Vísir - 05.03.1924, Blaðsíða 2

VISIR
MeSal margs annars fengum við með Gullfoss:
Stransykur,
, tíöflginn melis,
Kandis
Lank,
Sveskjnr
Baonir.
Símskeyti
Ki'iöfn 4. mars FB.
Frá Tyrkjum.
Símað er frá Angora, að Mu-
stafa Ivemal rikisstjóri hafi bor-
:ið fram á þjóðþingi Tyrkja
frumvarp um, að setja kalífann
Abdul Medjid af, og afnema
kalifastólinn fyrir fult og alt,
með þeim ummælum, að „Tyrk-
ir þurfi engan millilið milli sín
og Allah.“ Samþykti þjóðþingið
frumvarp þetta í gær. Afsetning
kalífans er talin liður i trúar-
bragðaöfsóknum sem breiðast
mjög út i Tyrkjaveldi bæði
meðal Múhameðsírúarmanna
•og leristinna manna og eiga
sennilega rót sína að rekja til
afnáms soldánsstjórnarinnar.
(Skeytið er hér mjög óljóst orð-
að, en efni þcss er þetta, eflir
því sem næst vcrður komist).
pingrof á Bretlandi?
Síórblaðið „Daily Telegraph“
i London spáir því, að neðri
málstofa breska þingsins verði
leyst upp og nýjar kosningar
látnar fara fram i maí.
Ræða
Bjarna Jónssonar frá Vogi um frv.
til afnáms hagnýtrar sálarfræði
í Háskóla íslands.
(Niðurl.)
Ná kennir Guðnumdur prófess-
or stúdentum ýmsar aðferðir við
sálarrannsóknir. Er það svo mik-
i!l vandi, að ekki verður fengið
öðrum í hendur, en þeim er kunna
á því full skil. Uann kennir og
trúarbragðasálarfræði. Menn vita,
í.ð trúin er sterk kend, sem vald-
iö hefir straumhvörfum í örlögum
þjóðanna öld eftir öld — og virö-
ist því ekki úr vegi, að menta-
inenn vorir fái einhverja fræðslu
iim hana. Þá kennir hann og fag-
urfræði, sem er.hagnýt sálarfræði.
Ennfrcmur skýrir hann fyrir nem-
iendum sínum vitnasálarfræði.
Blandast engum hugur um, að
hverju gagni slíkt má verða þeim,
er síðar eiga að kveð'a upp dóma.
Undir vitnasálarfræði heyrir at-
hugunarskekkja og minnisskekkja
ög ekki sist sjálfskruk. Eins og
kunnugt er, kemur eigi svo ör-
sjaldan fyrir, að menn skrökva ó-
afvitandi hinu og þessu að sjálfurri
sér og telja síðan sannleika. T. d.
skrökvar háttv. flutningsm. (Jör.
B.) því nú að sjálfum sér, að hann
sé að gera þjóðinni þægt venc með ;
frv. þessu og ætti hann því aS
vera rannsóknarskcpna í þcssu j
efni. ^ |
Ennfremur kennir Guðmundur
sálarfræði mannsins, og hefir m.
a. skrifað merkilega bók um áhrif
veðráttu á alt sálarlíf manna. Var
það fylgirit með árbók háskólans
bað ár, sem hann var háskóla-
stjóri. :
í stuttu máli sagt: Það er svo
margt, sem maður þessi hefir vak-
ið máls á' og hvatt menn til um-
hugsunar um, að hann á sannar-
lega annað skilið og betra, en aö
íá aldrei að vera öruggur um sig
fvrir áreitni Alþingis.
Vel má vera, að einhverjir haldi,
aö nóg hefði verið að hafa einn
kennara í heinispeki við líáskól-
ann, þann er fyrir var. En þeir
þekkja ckki víölendi þessara vís-
inda vísindanna og vita ekki, að
hverjum einum manni er ofvaxið,
að fást við nenia litinn hluta
þeirra. Þó hefði cg viljað una við,
að hafa einungis eínn kennara, ef
ckki hefði staðið svo á, að Guðm.
Finnbogason hafði varið allri æfi
sinni til a‘B búa sig undir slikt
'starf, og var einmitt óvenju álit-
legur háskólakennari. En'hitt er og
l ist, að hinn kennarinn í þessum
fræðum, hefir síst dregið af sér
við þessa ráðstöfun, enda ér hann
sérstaklega mikill starfsmaður, og
hefir ærið nóg að íást við, þó a'5
hann starfi ekki á verksviði Guðm.
F innbogasonar. Mér er að vísu
Ijóst, að þetta muni torskilið þeim,
sem álíta, aö við liáskóla eigi hvcr
kennari að hafa sitt ákveðna starf,
að búa nemendur undir próf; cn
að þar megi allra síst bóla á vís-
indastarfsemi og að hver sjálfstæð
hugsun skuli landræk gerr hið
bráðasta. Og er það ckki merki-
tcet tímanna tákn, að cg hcfi hér
i fórum minum frv. um að gera
mig að lögskipuðum kennara í
slærðfræði og íslensku? Sýnir j»að
ekki vel, liversu mikla virðingu
þessir háu hcrrar bera fyrir þekk-
ingunni ? Að vísu hefi eg tekið
stúdentspróf fyrir 40 árum í þeitn
fræðum, sem mér er ætlað að fara
að kenna, en það mætti alveg eins
skipa mig guðfræðiprófessor og
biskup; eg gæti sem hest hlýtt
stúdentum yfir Helgakver og tekið
mín laun, þvi að nú verður ekki
f'engurn ’rneB" síSustu skipum bestu íegundir af hifreiðahringum cg
siöngum frá stærstu og þektustu verksmiðjum i Breti&odi og t Band&~
rlkjuQum og seljum með þvi verði, sem hér segtr.
Cord hringir 30x3% CL kx. 65,00, rauð slanga kr. 9,50
31X4 — T. 1——• 95,00 — 11,65
— 765X105 — — 95,00 — 11,65
* — 31X4 S.S. 95,00 — 11,65
— 33X4 — 112,50 — 13,30
“W 32X4% — m- 146,00 — 15,30
—— 32x4% — T. 183,00 — 15,30
* 34x4% — 150,00 — 16,50
1— 33XS — T. h-í 205,00 — 17,80
w 35x5 — '19,06
M&ssivir fir. 32X5 150,00
Reynið ferístgina og slöngurnar og dæmið ejálfir um gasSíEl
f samanbutöi við aðrar íegundir.
Jöb. Olafsson & Co.
lengur spurt að Jtví, til hvers maö-
itr sé best fallinn. Slík frv. eru
brenni&aark á þá er þau ílytja.
Eg hélt, að J)Cgar búið var að
stofna þetta embætti Guðm. Finn-
bogasonar, þá fengi hann að vera
s friði, og vinna æfistarf sitt óá-
reittur. Síst bjóst cg við ofsóknum
ííf hendi Alþingis, sem hafði veitt
honum embættið, íyr en J)á að sýnt
væri, að hann ræki }>að illa. En
þvi er ekki til aö dreifa. Samt býr
hann sannarlcga á „Óspaksstöð-
um“ og getur ekki verið öruggur
frá ári til árs. Hann má búast við
þvi, að næsta ár verði hann lög-
skipaður útgerðarstjóri í eínhverju
togarafékgi, cða annað J)ess kon-
ar. En að liann fái óhultur að rækja
sitt æfistarf, það starf, sem hann
kann — og enginn annar, því
skykli hann aklrei trúa.
Það er engu líkara, en að J)eir,
sem svona láta, geti með engn móti
|>okið að sjá réttan mann á rétt-
tim stað. Þeir eru vísir til, einn
góðan veðurdag, að skipa þaulæfð-
um sjómönnum lengst upp i afdali
til J>ess að lemja hross, en taka
i staðinn sjóveika Jandkrahba og
íáta þá segja mönnum til i sjó-
mensku. Þetta eru }>eirra ær og
kýr!
Eg tala nú ekki um ósköpin, ef
rnaður skyfdi leyfa sér að kréfjast
þess, að löggjafarþing J)jóöarinnar
sviki ekki gefin heit. Það tekur
út yfir allan J>jófabálk, I ]>eirra
augum. Þjóðverjar eiga málshátt,
svohljóðandi: F.in Mann, ein Wort
— Hvaö myndu þeir segja um
'brigðmált löggjafarþing?! Og eg
lcyfi mér að spyrja: Eru hér svo
{rygðarlausir og tirarlausir menn,
að þeir hlifist ekki við, að láta
Al])ingi rjúfa gefin heit? FZg er
viss um, að bóndinn, hv. 2. þ. m.
Arn. (Jör. B.) J)yrði ekki að fara
jafnilla með al-óvana kaupakonu
úr Rvík, jafnvel þótt hún hefði
áldrei snert á hrífn, eins og hann
vill, að farið sé með þenna ágætis-
mann þjóðarinnar. Og eg vil ör-
nggur vona, að Alþingi láti ekki
]>au firn spyrjast, að það samþýkti
frvr. þetta.
Eg hefi grenslast eftir }>ví, hvort
þetta væri flokksmál liins svokall-
aða. FT.amsóknarflokks. Hvort.
flokkur J>essi ætlaði sér að „sækjæ
fram“, með öllu sínu stórskotaliSL
gegn Guðmundi Finnbogasyni,
heimspekisdeildinni, háskólanumi
og allri J)ekkjngnj landinu. Enmée
iil mikillar gleði hefi eg fengiS
j>að' svar, að svo væri engan veg—
inn, og vil eg trúa því.
En hvers vegna cr nú frv. þettas.
fram komið? Hvaða bjargráð fel—
ast í því? Jú, háttv. 2. þra. Árn.
(Jör. B.) hélt langa ræðu «xn fjár-
hag landsins, hversu erfiður hanrh
væri, <jg að frv. væri frára kamiS
af sparnaðarástæðum. Þetta er híð
vcnjulega skálkaskjól jllviljaðrar.
manna. Þeir þykjast gera öli sín
sírákapör með „sparnaðsnn’ aií
yíirskyni. En hvcr cr svo spara-
aðurinn að Jjessu frv., ef það skyldi
iliu heilli ná sajnþykki ? Ætla mætíi,,
nð Iiann væri ekkcrt smáneði. Og
það fer líka fjarri þvi, að svo sé.
Sparnaðurinn verður sem sé heii
króna af liverjum þúsumd, seres-
golanar eru úr rikissjóði. Það er
s vo sem engin turða, þótt þeir reisi
sig og tali hátt um sparnað. —
Það er þessi fullkomna varjjtekk—
mg á verðmætum lífsins, sem lýsis
sér í }>essu. Öðrtt megin er spara-
aðurinn í%o, en þar í móti kemar
það, sem glatast: æskuþrá og sól-
arsýn unglingsins, æfi}>rá, starfs-
gleði og metnaður hins þroskaðæ
inanns, sólskin heillar mannsæfi,
j'.á er hann er sviftur áhugastarf?
sínu, sem hann hefir búið sig undir
og kostað öllu til, fram aö fcrtugifc.
En hér er meira glatað. I»aS er
meira en lífsstarf 'mannsins, serrt
tim er verið að tefla; það eru hetl-
ar hersveitir þjóöarvona, vinavcpia
og •foreldra vona, sem varið Itafa.
öllum kröftum sínum og lagt alht
sína aíúð, fórnfýsi og sjálfsafneit-