Vísir - 31.03.1924, Blaðsíða 3

ffilsia
jsmikil og göfgandi, því myndin
sýnir svo áþreifanléga hvernig
.sjálfsafneitun og kærleikur eruþau
öfl i lífinu, sem ein veita mönnum
sanna hamingju. ASalhlutverkin
cika Gloria Swanson og Elliot
Ðexter, og kannast allir kvik-
rmyndavinir viö þau. Leikur þeirra
•er prýtSilegur. Einnig má benda á
seik litla drengsins, er hann kem-
ur sættum á milli móöur sinnar
og afa.
Taflfélagið
heldur fund i kvöld um hús-
TiæSismál.
yiStalstími
Páls tannlæknis io—4.
3>jóðlög eftir Sveinbjönisson
fást hjá öllum bóksölum,
Frá Þýskalandi.
í pýskalandi er nú kappsamlega
•unnið að undirbúningi bankastofn-
unar og er búist við, að enskir, ame-
rískir og hollenskir bankamenn muni
leggja henni til stofnfé að miklu
leyti. Er banka þessum ætlaS aS
'gefa út seSla og skírteini, sem hljóSa
•upp á ensk pund, en hlutafé hans
á að innborgast í gulli og skal það
geymt erlendis, þar sem fulltrygt
þykir, en aðsetur er honum fyrir-
írugað í Berlín og skulu pjóðverj-
um trygð yfirráð hans.
Hlutverk bankans verður að
greiða fyrir viðskiftum pjóðverja
við útlönd, og mun verða reynt að
konia því svo fyrir, að skírteinin,
sem hann gefur út, ef til kemur,
verði gjaldgeng úti um heim allan.
Núverandi stjórn þýska ríkisins
gerir alt sitt til að flýta fyrir þessu
- máli, sem er einn liðurinn í þeim
keðju, sem til þess er aetiuð að halda
gjaldeyri pýskalands stöðugum og
koma aftur lagi á fjármál þess.
Til fjárhagslegrar endurreisnar 1
pýskalands, hefir ennfi'emur verið
ákveðið að fækka starfsmönnum
n'kisins um 25 af hundraði og mun
nú þeim niðurskurði að mestu lok-
sð; hefir þetta ásamt öðrum sparn-
aði orðið til þess, að nú mun hafa
tekist upp á síðkastið að koma jafn-
vægi á tekjur og útgjöld ríkisins, en
þau hafa verið mikil, ekki síst fyrir
þær sakir, að nokkur hundruð þús-
und atvinnuleysingjar hafa orðið að
fá styrk frá ríkinu, þar sem mikið
atvinnuleysi hefir veríð undanfarna
mánuði, en fer nú ef til vill eitthvað
minkandi. Eftirtektarvert er það við
niðurskurðinn, að skrifstofur, sem
veittu leyfi til inn og útflutnings,
hafa ýmist verið lagðar niður eða
þeim fækkað, svo að mögulegt varð
að segja upp mestum hluta starfs-
smannanna, enda voru þeir hinn
mesti sægur.
Nokkurar vörutegundir hafa ver-
ið gefnar frjálsar til innflutnings,
enda þótt bannaðar væri áður, og
allflestar framleiðsluvörur má nú
orðið flytja út leyfislaust. Kemur
fram í þessu trú pjóðverja á frjálsa
samkepni og haftalaus viðskifti, sem
þeir geta þó enn ekki gefið allan
þann byr í seglin, sem þeir gjarnan
vildu, og veldur þar um örbirgð og
efnaleg vandræði þeirra.
Ríkisstjórnin á enn í harðri bar-
áttu við dýrtíðina, sem er til komin
af skorti á reksturfé, háum banka-
vöxtum og erfiðleikum þeim sem
iðnrekendur eíga \rið að stríða, þeg-
ar þeir þurfa á erlendu fé að halda
til kaupa á hráefnum, auk annars
ólags, sem landlægt var og rót sína
á að rekja til gjaldeyrishrunsins.
Barátta stjórnarinnar mun nú
vera farin að bera þó nokkum
árangur, hvað dýrtíðinni viðvíkur,
og iðnrekendur og aðrir atvinnu-
veitendur munu vera famir að hugsa
aftur til samkepni við aðrar þjóðir,
en þeir höfðu dregið stórkostlega
saman seglin á síðastliðnu ári og í
byrjun þessa, og ekki treyst sér til
að keppa á heimsmarkaðinum.
Lítið eða ekkert ber á óeirðum
sem stendur, og verkföll em ekki
svo ýkja líð eða eftirtektarverð;
stafa þau oft af kröfu atvinnurek-
enda um lenging vinnutímans, sem
þeir vilja að ákveðinn sé 9—10
stundir á dag, en verkamenn halda
íast við 8 stunda vinnudag; þó hafa
þeir orðið að láta undan allvíða og
hefir fengist samkoumlag um 8'/2
og 9 stunda vinnutíma; allir starfs-
menn ríkisins eru blátt áfram skyld-
aðir til að vinna 9 stundir daglega.
Enn stendur yfir rannsókn í Iand-
ráðamáli þeirra Hitlers og Luden-
dorffs og era sakbomingarnir 10
talsins, en vitni í málinu enn fleiri;
er ekki gott að segja um málalokin,
þar sem sakborningarnir gera alt
sitt til að bendla v. Kahr og v. Los-
zow við málið, en þessir tveir menn
komu rannsókninni af stað ogstanda
illa að vígi, ekki síst sakir makks
þeirra og ráðabralls við Hitler, sem
var opinbert Ieyndarmál í pýska-
landi og jafnvel víðar. Svo ant létu
þeir sér líka um málið, að málrann-
sóknin var látin fara fram í Mun-
chen, í stað þess, að ríkisrétturinn í
Leipzig fengi það í hendur, en með
því hefði auðvitað verið skotið loku
fyrir áhrif þeirra á meðferð og af-
drif þess. Bj. S.
ára gamall og haföi íokið gagn-
íræöaprófi á Akureyri árið 1917.)
Ennfremur er látinn úr taugaveiki
Líney Bjömsdóttir, sem var þjón-
ustustúlka á Hotel Goðaíoss, þar
sem veikin kom fyrst upp.
Bókafregn.
Utan af landi.
Akureyri 29. mars. FB.
Erlendur Jóhannsson, sem slas-
aöist fyrir þrem dögum á Siglu-
íiröi, er nú látinn af meiSsIunum,
(Erlendur var sonur Jóhanns
Ilelgasonar, bónda í Flókadal, en
bróöir Einars búfræöings Jóhanns-
sonar, héi- í bænum. Hann var 24
Einar Nielsen miðill. Rannsókn
háskólanefndarinnar í Krist-
janíu 1922. Útgefendur:
Nokkrir menn í Reykjavík.
Prentsm. Acta 1924.
Nú, þegar Einar Nielsen mið-
ill er kominn hingaö til Reykja-
víkur, til aö Ieika Iistir sínar hjá
íslensku spíritistunum (eöa sálar-
rannsóknamönnum) var mjög gott
aö þetta rit birtist i ísl. þýöingu,
svo að allir þeir, sem eigi eru fyr-
irfratn heillaöir af fullyrðingum
andatrúarmanna, geti séö, hversu
iítið úr öllum fyrirbrigöunum verö-
ur, þegar miöillinn og alt athæfi
hans er sett undir reglulega vís-
indalegt eftirlit, og var þó þetta
cftirlit þarna í Kristjaníu mjög ó-
fullkomið, sökum þe,ss, aö nefndin
varð að láta undan kröfum sálar-
rannsóknarfélagsins, um tilhögun-
ina á tilraunafundunum. Eftir rit-
inu aö dæma, drógu formenn sálar-
ramísóknafélagsins úr varúðar-
reglunum á flestan hátt, og sögðu
það vera í samræmi við aðferðir
sem hafðar eru í sálarrannsókna
félögum um allan heim. En þrátt
íyrir alt þetta hafðist þó sú neí-
kvæða sönnun upp úr eftirliti há-
skólanefndarinnar, að ekkert „tele
jilasma“ kom í ljós, og engin fyrir-
brigði gerðust á þessum fundum,
þótt gnægð væri af slíkri vöru á
eftirlitslausum fundum í norska
sálarrannsóknafélaginu. Það er vel
skiljanlegt, að enga jákvæða sönn-
un er unt að fá, þar sem alls ekk
ert gerist. En annars skal eg hér
eigi fara frekara út í efni bæk-
lingsins, heldur einungis benda á,
aö Ijæði trúaðir og vantrúaðir
menn í þessum efnum þurfa endi-
lega að kaupa hann og lesa. Hér
er um svo alvarlegt deilumál að
ræða, á þessum tímum. Það, sem
einkum vékur eftirtekt, er þetta:
„að varúðarreglur þær og eftirlit,
sem sálarrannsóknafélögin sjálf
(þ. e. spiritistamir) setja miðlun-
um, em vísindalega skoðuð eins-
kisvirði, og í höfuðatriðum framd-
ar eftir rcglum, sem miðlamirsjálf-
ir setja". En þeir, sem fyrirfram
em trúaðir á þessa hluti, geta ó-
mögulega fundið, hversu fánýtt í
sjálfu sér alt þannig lagað eftirlit
er. Menn, sem í þessum efnum eru
óháðir, segja aftur á móti, að sé
það beint skilyrði fyrirbrigðanna,
að alt sé sem mest myrkri hjúpað
og á huldu, þá sé ekkert hægt að
segja um þetta af eða á, frá vís-
indalegu sjónarmiði, eftir því
þekkingarstigi, sem mannsandinn
stendur enn þá á.
Jóhannes L. L. Jóhannsson.
ELs. „GULLFOSS"
fer frá Reykjavík 17. apríl unx
Hergen til Kaupmannahafnar.-
Tekur fisk til umhleðslu í Bcr-
gen til Spánar og Ítalíu.
Ejs. „LAGARFOSS“
fer frá Reykjavík 17. apríl. Tek-
ur farm til Aberdeen, Leith og
Hull.
Vörur óskast tilkyntar hið"
fyrsta.
Sænsk nmmælL
Sænskur mentamaður, sem fcrð-
ðist um ísland fyrir skemstu, iýs-
ir för sinni svo: „Hvar sem eg-
fór, var mér vel tekið, og skortt
hvergi gestrisni né hreinlæti, eg
svo oft er illgirnislega an rætt,,
sennilega til að geðjast lesöndun-
um, sem hægra eiga með að faugsa
sér íslendinga sem lúsuga Eski-
móa en jafningja sína að Jíkamlegri
menningu. — En eitt sveið mér. —
Hvar sem eg kom og það vitnaðist
að eg væri útlendingur, eöa Svíi,
þá rigndi yfir mig öllum þeim
dönsku Grönnegade-ambögum, sem.
viðkomandi kunni, og þóttist sá
bestur, er mest gat gleypt af hljóö-
unum eða talað best i kokið. Eg;
stend ver að vígi að skilja bjagaða
dönsku en hreimfagra íslensku, ag
baðst oft griða og frábað mér
dönskuna, sem eg skildi ver og
þótti jafn Ijót og íslenskan er faíl-
eg.
Þessi dönsku-vaðall og sleibju-
skapur við danska tungu mtui
eiga rót sína að rekja til gam-
alla tima, þegar danskir kaupmenn
voru á íslandi og ekkert fékst hjá
þeitn, nema sá er kaupa vildi, babí—
aði dönsku. En hafi það verið tií-
gerð, til að sýna málkunnáttu, þát
var danska óheppilegasta máliS
fyrir Svía og aðra útlendinga eœ
Dani, af þeim, sem íslendingar at-
ment kunua.
Á einu furðaði mig stórurn, og-
stendur eflaust i sambandi viS
þetta, sem hér er greint, að margir
útlendir kaupmenn, — aðallega
Danir, og nokkrir Norðmenn, gátu
ckki talað sæmilega eða boðlega
íslensku, þótt þeir hefðu árum
saman dvalið á íslandi, — og fólk-
ið gerði sér að góöu að babtx
þeirra mál. 1 Svíþjóð helst engum
útlendingi uppi að tala annað mát
cn sænsku við Svía, þegar hamx
er búinn að vera 2 ár i landinu.
Geri hann það ekki, er það álititt
svo mikil móðgun við sænskæ
tungu og sænskt þjóðemi, að hanrc
veröur annaðhvort að gera, aS
bæta ráð sitt og læra sænsku —
eöa fara. Ln.