Vísir - 15.04.1924, Blaðsíða 3

VSSIR
Dönsk játning.
Margfró'Sur og mikilsvirtur vis-
mdamaður Dana, hr. Erik Arup,
sem mjög hefir veriS tekinn til
igreina á danska hliö, í deilunni viS
Noreg um Grænland, flytur sérlega
ftthugunarverSar kenningar í riti
- aínu : „En historisk Redegörelse
—“ (Kmh. 1924), sem samin er
ét af kröfum NorSmanna í því
vnáli, og ska! hér að eins minst
á nokkur atriSi, gagnvart skoSun-
um, sem hafa heyrst hér settar
■fram af ýmsum, fremur í þá átt
að draga úr gildi hins íslenska
söguréttar yfir Grænlandi, enda
f>ótt harla illa sitji á oss aS and-
^mæla vorum eigin hagsmunum,
jafnvel i bága viS álit Dana
sjálfra.
Höf. lýsir því yfir í ofangreindri
ritgerð (bls. 32) „aS Grænland
(eins og ísland) — hafi veriS ó-
1sáS Noregi, enda þótt þaS hafi
’iengi staSiS í stjórnarfarslegu sam-
Ibandi viö Noreg og síSan viS
dansk-norska rikiS“ — „Þessi
StaSa landanna skertist alls ekki
3814, þegar þau komsst í samband
íS viS Danmörk eina“. MeS þessu
viSurkennir höf. fyrst aS Gamli
sáttmáli hafi ekki breytt ríkisstöðu
Grænlands gagnvart Noregi, og
síðan, aS Danir hafi heldur ekki
öðlast neinn hlutlegan rétt yfir
fiinni íslensku nýlendu, þegar
Danakonungur einn kom til skjal-
anna viS skilnaðinn frá Noregi,
íyrir rúmri öld síöan. Þessi ótví-
sræSa játning hins danska höf. stað-
íestir aS öliu lejni kenningu ís-
Jendinga um „óskert landsréttindi
vor frá elstu tímum“, sem enn-
íremur var látin gilda, þegar mála-
skilnaðurinn varö viö Dani 1918,
án breytingar á grundvallarlögum
j}>eirra. En höf. játar meira með
f>essu. Hann viöurkennir, aö rétt-
arkrafa Dana ti! Grænlands bvgg-
sst eimmgis á starfsemd þeirra i
hinni foniu nýlendu vorri á sein-
ustu umliöinni öld.
Menn átti sig glögt á því, hvað
íiöf. meinar með „stjómarfars-
'fega“ sambandinu við nýlenduna.
Að sambandið sé stofnað með
„gamla sáttmála“ sést skirt eftir
íramsetning höf. Ennfreniur íelst
það óinótmælanlega í orðum hans,
úr því aö Noregur öölaðist engan
umráöarétt yfir landinu mcö þessu
sambandi, í hálfa sjöttu öld, og
jþar sein sambandið viö Danmörk
eftir 1814 var nákvæmlega hið
sama, að þá þarf eitthvað nýtt að
fcoma fram í málinu, til þess að
höf. geti, frá sínu sjónarmiði, rétt-
íætt lcröfuna um eignarétt og
drottinvald yfir (irænlandi.
Og hvað er þetta nýja tilkall
stutt viö ? Einokun og stranda-
banni var haldiö ]>ar uppi fyrir
1*814. Eandsins haföi verið leitaö
«g tníilxiöun haföi veriö rekin þar
írá Noregi.heila ölcl áöur en Dan-
suörk ein tók viö. Vísindastarf,
aem unniö var þaöan vestra, getur
feeldur ekki stofnað nýján rétt yfir
■Grænlandi fyrir Dani, úr því að
'orannsóknír og landmælingar Ege-
ieé 0. fl. í Noregstíðinni, voru á- I
hrifalausar í því efní, samkvæmt
eigin orðum höf., enda eru Danir
langt frá því, aö standa framarlega
í tímanum, um verðlcika eða heiS-
ur af uppgötvunum, utan eöa inn-
an grænlenskra stranda, — frá því
er íslensk þjóð dó þar út. — Það
virðist því vera rétt og satt, sem
þessi höf. tekur fram i framan-
greindu riti (bls. 35) „að Græn-
land er þann dag í dag bygt af
lægri, frumlegum þjóðflokki undir
vfirráðum fáeinna útsendara frá
hærri menningu,—verslunarmönn-
um, læknum og prestum“. Af þessu
ályktar hinn heiðraði höf., að
Grænland „sé nú einungis dönsk
nýlenda“. Og hann mun efalaust
fá samþykki allra, sem kynna sér
þetta mál, um það, aö einungis
þetta eitt er grundvöllur undir
þeirri heimild, sem Danir hafa
tekið sér til landsins.
En verða aðrar siðaðar þjóöir
heimsins á því máli, að þessi
grundvöllur sé fullnægjandi? Aö
athugaöri sögu Grænlands, er
hætt viö, að þessi átylla Dana
veröi talin of hæpin, þegar fyrir
réttlætisdóni alþjóöa kemur. Enda
tekur höf. og mjög skýrt fram
vfirburði og réttargildi hins ís-
lenska landnáms, með þeim orð-
um: „Forna nýlendan var veruleg
bygging Grænlands fyrir lífið og
fyrir eftirkomendurna. En Egedes
mikla verk var trúboðun". —
„Hvorki Egedc sjálfur, né neinn
danskur maður, sem kom til Græn-
lands á 18. eöa 19. öld, í þjónustu
trúboðsins eða verslunarinnar
bugsuöu sér nokkru sinni aö dvelja
þar alla æfi.“ —
Aö lokum getur höf. þess, til
rildis fyrir „nám(!)“ Dana á
Grænlandi, að þeir hafi aukið tölu
Skrælingja á c. 80 árum (1840—
1921) frá 8000 í 14300. Höf. kemst
svo að orði um þetta, að „tæplega
muni nokkur menningarþjóð geta
leyft sér að vísa til annarar eins
mannfjölgunar meðal siðlausra
frumbyggjara undir nýlendu-
stjóm“. Og í þessu atriði hygg
eg að frammistaða Dana muni
verða viðurkend, — ]>egar upplýst
verður fyrir heiminum saga Skræl-
ingjanna undir núverandi yfirboð-
urum þeirra. En hins getur höf.
þessi elcki, að sagt er af kunnug-
um (sbr. t. d. fyrirlestur hr. Sig.
Sigurðssonar), — að varla muni
finnast lengur hreinkynjaður blóð-
dropi meðal verslunarþýjanna þar
vestra. Og hvað dæmir heimurinn
í ]>ví efni, þegar öll kurl koma til
grafar, og litið er einnig á fyrir-
inæli þau, sem íiafa átt að gilda
]>ar í landi um samfarir við villi-
lýðinn.
Málstaður Islands í Grænlauds-
þrætunni liefir aldrei fengiö merki-
lcgra og öflugra sóknarskjal held-
ur en þennan ritling hr. Arups, —
sérstaklega vegna þeirrar stöðu,
sem hann skipast í meSal þeirra,
er lagt hafa til málsins á Norður-
löndmn. Þess skal ]>ó að endingu
getið, að hann tekur það athugun-
arlaust upp eftir Finni Jónssyni,
að Grænland hafi sýnt „sjálfstæða
ríkisstöðu(!)“ sina með gamla
Skófatnaður
allskonar, i fjölbreyttn
úr vali
kom með e.s Islandi.
HVANNBER6SBRÆÐÐR.
▲
^Trclle iRothe hf. Rvik.J
Elsta vátrysgiaearskrifstafa ianðslns. ^
¥ Stofnnð ISIO. ®
X Annast vátryggingar gegn Sjé og krnnatjönt méb
9 bestu fáanlegu kjörum hjá ábyggi egum fyrsía tieks J
y vátrygjjingarfélögnm. A
¥ Kargar mii)énir króna grsidðar innlendum vátryggj- ®
H endum í skaBabstar, O
A Lttiö þvi aðeins okknr annast aiiar yðar vátrygg- &
tngar. þi er yðar áreiðaniega borgfð. 0
sáttmála, — en þessi misskilning-
ur hefir verið rækilega hrakinn
hér heima (sbr. „Eimreiðini",
,,Timinn“ o. s. frv.), — þar.sem
sýnt hefir vcrið fram á, að sömu
aðferð hefir eðlilega verið beitt
á Grænlandi eins og á Islandi, af
sendiboðum Hákonar, cr almenn-
ingur var fenginn til þess að sverja
land og þegna undir framkvæmd-
arvald konungs : Hallvarður Gull-
skór sýndi það hér á landi 1261
(einmitt það ár, er sama erincli
var flutt í nýléndunni) hverri að-
ferð var beitt. Málið kom þá fyrst
fram á alþingi, þegar það var í
raun og veru unnið meðal almenn-
ings. í mótbárunum gegn rétti ís-
lands yfir hinni fornu nýlendu hcf-
ir engin röksemd komið fram, sem
ástæðulausari og veigaminni er, en
þessi órökstuddi íyrirsláttur um
rikisvald Grænlands sjálfs í samn-
ingnum milli konungs og móður-
landsins meö nýlendu þess. Það
leiddi beinlínis af vöntun miðvalds
í liinni eldri skipun íslenska rikis-
ins, að konungur fylgdi þessari að-
ferð, sem öllum er lcunnug. Af
fjarlægðunum innan beggja hinna
strjálbýlu stórlanda og af erfið-
leikum siglinga yfir isbundið haf,
lcom það eðlilega, að nýlendustaöa
Grænlands opinberaði sig, við
gamla sáttmála, í því, að hann var
gerður samtímis og var sama efnis
í báðum löndum (sbr. viðurkenn-
ing Friðriks konungs 2.) Að Græn-
landsbiskup er hér á alþingi 1262
innsiglar éinnig sameiginleik ]>ess-
arnr orlagaþrungnu ráðstöfunar
fyrir gamla ríkið í heild sinni.
Einar Bcnediktsáon.
| á. V. TaMiius
HÖEimskipaféíagshúsinu 2. hæSj
jÖ| Brunatryggingar:
M HORÐISK og BM.TI6A
g Líftryggingar:
j| TBULB.
||jj ÁreiÖanleg félög.
Hvergi betri kjör.
MMMM

VÍSÍ'3
gerlr alU
------------------------------
Linoleum
Heitdsala.
Kelgl fWagnússon & €o„
—i———1 mmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmKt
Saaid IstuielssQa
UrsmsSur & Leturgrafari.
Sínii 1IÍ8. Laug'aref 6&
I
Hjólhestar
; <ag alt þeim tilheyrandi, ódýrast
I og best hjá mér. Einnig aðgerð-
ir á hjólhestuin. — SIGURÞÓS
: JÓNSSONL Simi 3 4 1.
SÍHföS
SÍTRÓN.
SlMI 1803.