Vísir - 16.04.1924, Side 3

vtsm
Eyron
1766 — 1824 — 1924.
Samuel C. Chew: Byron in
England; his Fame and Aftcr-
Fame. IX -f- 415 bls. — John
Murray, London 1924.
Byron er ekki stacrsta nafnio í
hsnum miklu og dýrðlegu ensku
ibókmentum. Staersta nafnið í J?eim
er stœrsta nafnið í heimsbókmentun-
•■ím: Shakespeare. En eltt af þeim
'itœrstu er hann, og í hinum langa
lista yfir rithöfunda allra þjóða frá
dstu tímum fram á þennan dag, er
líkJega ekki eitt einasta nafn sem
feli í sér slíkt seiðmagn sem Byron.
f þessu stutta tveggja atkvæða orði
er fólginn sá töfrakraftur sem heill-
ar og seiðir hið sundurleita mann-
fcyn milli ystu endimarka hins bygða
heims. ELr slíkt óviðjafnanleg sönn-
un fyrir Byrons „enthralling human-
ity'*. Ótölulegur fjöldi manna
hvorki nefnir svo Byron né heyrir
Íiann nefndan, að þeir finni ekki í
sömu svipan að snortinn hefir ver-
sð msti og viðkvæmasti strengurinn
i hjarta þeirra: insta fylgsni þess
snöggvast verið lokið upp, svo að
þeir gastu sjálfir skygnst J?ar inn.
pað lætur J?ví að líkum að vakin
sé athygli margra þegar út kemur
stórt rit um Byron eftir höfund sem
áður er kunnur fyrir lærdóm sinn í
cnskum bókmentum og fyrir skarp-
íeg rit um enska höfunda lífs og
íiðna. ELnn meiri athygli vekur bók-
iin lyrir J?að, að hún kemur á 100
ára dánarafmæli hins mikla skálds.
•Samuel C. Chew er amerískur höf-
undur, prófessor í enskri bókmenta-
sögu. Af öllum Jæim sæg bóka, sem
ritaðar hafa verið um Byron, mun
j?essi vera samin af mestum lær-
dómi, en J>ar með er vitanlega alls
ekki sagt, að hún sé J>eirra best,
cnda mundu J>að vera ýkjur. Hlut-
verk hennar er að lýsa skoðunum
manna á skáldinu og verkum hans,
bæði samtíðar hans og seinni tíðar-
innar. Hún greinir frá öllu Jví helsta
sem um hann hefir verið ritað, útúr-
önúningum J>eím er gerðir hafa verið
á ijóðum hans (bögubósar hafa
snúið út úr fleiri fögrum skáldskap
«n Passíusálmunum), eftirstæling-
<um og Icvæðum sem Byron hafa
verið eignuð: — öllu J>essu fram á
árið sem leið. Fæst á þennan hátt
Ijóst yfirlit yfir J>að, hverjum vin-
sældum Byron hefir átt að fagna í
föðurlandi sínu í J>au 117 ár, sem
Siðin eru frá J>ví er Hours of Idle-
ness kom út. Höfundurinn tilfærir
ummæli flestra hinna merkustu
ehokra skálda og rithöfunda, og
gétur sömuleiðis oft um dóma ann-
ara altkra manna víðsvegar um
Sheim. pað sýnir sig, að ávalt og
alstaðar hafa J>eír verið margir, sem
heillnðust af J>essum ítra andans
jðtni, en J>ó var J>að um eitt skeið,
að mjög skygði á vinsældir hans á
Englandi. Var orðstír hans minstur
um miðja 19. öld, og sýnir próf.
Chew með óyggjandi rökum, að
nlðurlægingin stafaði af áhrifum
írú hintim mikla sæg leirskálda og
rímara, sem reyndu að líkjast By-
men og drógu hann á J>ann hátt nið-
m í sorpið,
atriði, J>ví ekki er ósainilegt, að
svipuð örlög bíði J>eirra porsteins
Erlingssonar og Elinars Benedikts-
sonar hér á landi. Víst er um J>að,
að ekki auka J>eir hróður J>essara
skálda grislingamir, sem eru að
reyna að feta í fótspor J>eirra; en
verði fylkingin J>étt, er ekki ósenni-
legt að henni takist um hríð að
skyggja á fyrirmyndina. pó er J>að
bót í máli, að J>eim skuggum verð-
ur ekki varpað nema um stundar-
sakir. Á Englandi J>reyttust menn
að hlusta á leirskáldin sem öpuðu
Byron, og J>egar enginn hlustaði
lengur á J>au, hurfu J>au út í ystu
myrkur gleymskunnar. En J>á kom
Byron sjálfur í ljós. Nokkru fynr
1880 voru vinsældir hans á ný fam-
ar að aukast, og J>ær hafa síðan
stöðugt farið vaxandi svo að talið
er, að aldrei hafi J>ær verið almenn-
ari en nú. Menn em nú ekki lengur
blindir fyrir misfellum þeim sem á
skáldskap hans em — og J>ær eru
margar — né gera neina tilraun til
J>ess að draga fjöður yfir J>ær. En
raenn sjá nú líka hina stórkostlegu
yfirburði hans, viðurkenna hans
djúpu einlægni, finna hans tröll-
aukna J>rótt og dást að J>ví hve
óendanlega auðugur andi hans er.
í skáldskap hans er margt J>að sem
samtíðin hneykslaðist á sem ósið-
legu; nútíðin hneysklast J>ar ekki á
einni einustu línu, og sá sem teldi
skáldskap Byrons ósiðlegan mundi
nú hljóta meðaumkvun eina fyrir
„J>rælamóral“ sinn.* pó var j>að
(að minsta kosti að nafninu til) fyr-
ir „siðleysið” og „guðleysið** í rit-
um Byrons, sem smásálarlýðurinn
tryldist gegn honum í lifanda lífi,
og reyndar líka um tugi ára eftir
að honum hafði verið holað í jörð-
ina.
pað er bæði fróðlegt og skemti-
legt að sjá J>ennan hugðnæma J>átt
bókmentasögunnar í heila öld dreg-
inn í gegn hviksjá í svo skýrri mynd
sem hér er gert. ÖIlu er gefið líf, og
lesandanum finst hann vera mitt á
meðal J>eirra manna og J>eirra kyn-
slóða, sem taka hver við af annari
í hviksjánni. pað er pílagrímsför
sem ekki getur hjá J>ví farið að leiði
til innilegri samúðar með hinni stór-
fenglegu söguhetju, og til glöggvara
skilnings á skáldinu rnikla, sem um
eitt skeið setti mót sitt á bókmentir
tveggja heimsálfna og kveikti ]>að
blys, sem enn J>á lýsir um lönd oll.
Eins og Macaulay spáði fyrir
nærri himdrað árum, er ekki lík-
legt, að sá kyndill slokni, meðan
nokkur skilur enska timgu.
pað er vitaskuld alls eigi tilgang-
urinn með bók þessari að segja ævi-
sögu Byrons, en svo er saga hans
samtvinnuð ritum hans og hinni síð-
ari sögu J>eirra, að oft verður ekki
hjá J>ví komist að ræða um ýms at-
Frá og með deginum í dag
er verBið hjá oss undirrituðum þelta:
Kjðtfars 1.25 pr. *|, kg.
Saxað kjöt 1.75 — - —
Winarpylsa 2.00 — - —
Reykjavlk. 16. april 1924.
Slátrarnm, Laugaveg 49. M. Frederiksen, Ingéilfsfivoli. Matarðeðd
Siáturfél. E. Miiner. Tómas Jónsson. Verslunio Pósthússtræti Sfe,
Spratts
hænsafóður er J>ekt um alian heÍ£E,#
pað reynist stórum betur en nokkr^
aðrar fóðurtegundir.
* Próf. Chew getur um ritger<5
eftir George Rebec um „Byron and
Morals“ i International Journal of
Ethics (okt. 1903), þar scm hann,
eftir itarlega og sannfærandi rök-
færslu, kemst að þcirri niður-
stöðu a?> „the essential final influ-
ence of Byron is a powerfully
rnoral one ____The vindication of
Byron’s essential morality lies ín
the boundless Byronic despair, and
__ his holding aloft the uncompromis
Er ]>að eftirtektarvert | ing standard of revolt.“
Es. Gnllfoss
fer héðan til Bergen og Kaup-
mannahafnar á fimtudag 17.
apríl kl. 6 síðdegis.
Þaksanmnr
Ðelidsala. Smásals.
Helgi Magnússon & Co.
riði í æfisögu skáldsins. Furðu litið
virðist J>ó á J>ví að græða, sem pró-
fessor Chew leggur til J>eirra mála,
og engu nýju ljósi varpar hann á
J>au ævisögu-atriði sem hann tekur
til athugunar. Sumstaðar verður
jafnvel ekki séð, að hvaða skoðun
hann hallast um vafasöm atriSi.
Svo er t. d. um sögtma um ,,majór“
Byron. í öðrum atriðum hneigist
íann (J>ótt ótrúiegt sé) greinilega
að skoðunum, sem varla er líklegt
að margir taki nú orðið fyrir góða
og gilda vöru. J?annig es' um sam-
>and Byrons við hina fyrstu ástmey
sína og áhrif hennar á Kf Byrons.
Um það mál hygg eg að Miss
Mayne fari sönnu nær í sínu mikla
og merka riti um Byron (Bpron,
by E. C. Mayne, Methuen, 1912).
Hina hvimleiðu og, að J>ví er eg best 1
fæ séð, nauða-ómerkilegu sögu um
Mrs. Leigh og Byron er best að
láta liggja milli hluta; en næsta
erfitt virðist mér að efast um, að
einnig J>ar hafi Miss Mayne (og
dóttursonur Byrons, Lovelace lá-
varður) á réttu að standa. pk er
|>að og ój>arfur og lítt merkur (enda
órökstuddur) dómur, sem próf.
Chew fellir yfir ævisögu Byrons eft-
ir Karl Elze, J>ví J>að stendur eftir
sem áður óíraggað, að hún er harla
merkilegt rit, eitt hinna merkustu
rita, sem um Byron hafa verið skrif-
uð. Er mér ekki grunlaust ura, aS
dreggjar af J?jóðverjahatrinu vest-
urheimsfea, valdi nokkru um sleggju-
dóminn, og er J>áð J>ó óvingjcimleg
tilgáta. En alt eru þetta smámunir,
sem ekki rýra gildi bókarinnar í
heild sinni, né skyggja á ágæti
hennar.
NiðurL Sn.J.
ar
i
Aðalumboðsmenn:
Þðrðnr Sveinsson & Ca,
Nýtt skyr
frá myndarheimilinu Grímsíæk £
Öifusi á 50 aura pr '/b bg. nýtfc
smjör, hangikjftt, egg og| att t®
bökunar ó borðið til pásk&nna,
Mýrast í
Versi. Von.
44*. BU
Kaffi.
Hjá kaupmönnum fæst n4
kaffi btandað saman vsð export,
@g geta menn keypt í könnuna
fyrir nokkra aura i senn.
Þetta kaffi reynist ágætlegc
er drýgra en annað kaffi, það er
édýrara hlutfallalega þrátt fyrir
það, að það er besta tegund.
Menn ættu að reyna ksfii
þetta, og munu menn sanna a3S
rétt er skýrt frá. Menn spam
peninga við þeisi kaup.
Reynið kaffí þetta.
iii
(Sorö & shoIdaÍDgsskole)
Dantnörk — 2 stunda teið frá
Kaupumannahöfn. Veitir ílarfega
verktega og bóklega kenslu f eH»
um húsverkum. Nýtt 5 mánaðs
námskeið hyrjar 4. mai til 4. nóv.
Kenslugjald kr. 125,00 á cnánuSt.
Sendi progiam.
£. Vestergaard
forstöðukona.