Vísir - 22.08.1924, Blaðsíða 2

vísm
Höfnm óseldar nokkrar tnnnnr af
Noregs-Saltpótri.
Jónas Eiriksson
fyrrum skólastjóri
á Eioum. andaðist á iieimili sínu,
Breiðavaði i Eiðaþinghá, þriðju-
daginn 1!). j). m. Uanamein hans
var lungnabólga,
Æviatriða þessa merka manns
verður minst síðar.
Grænlanðsflugið.
segi hann jiar, sð Bretar hafi
ávait álilið Ruhr-hertökuna óieyfi-
lega, og hann telji ráðlegast fyrir
Frakka að flýta burtför hersins
sem allra rnest. Bréf þelta mæl-
ist alar illa fyrir í Frakklaudi, og
veikir aðstöðu líerriots. Álilið er
að MacDonald telji að ekki geþ
komið lii mála að veitu Þjóðverj-
um lán fyrr en herinn er íarinn
burt úr Rubr. — Erariska stjórn-
in hefir birt lilkynningii jiess efuis,
að hún telji bréíið óskaðlegt. En
blöðin eru rnjög ósammála um;
bvort svo sé eða ekki.
Reyósfan sýnir aC Damlojp bifreiCahringir endfast mfkfS;
befur hér á vegunum en «Srar tegundir. i—, Strígine i Dnnlogf
hringum springur ekki, svo hsegt er a6 slita sérhverf&m hrfng
ét. — Dunlop’ hringir eru bygðir í Bretlandi.
Verð á bestu tegund:
Dekk: Slöngnr:
30x3 Cord kr. 67.00 kr. 9.25.
30X3% — i—4 81.00 *-.■ 9.75
31X4 — —i 97.00 í—' 12.00
33x4 i— 119.00 i— 13.65
32x4i/2 — 162.00 15.75
34x4y2 — 170.00 i 17.00
33x5 — t—i 209.00 ►— 18.30
35x5 — —< 225.00 19.50
815X120 — 135.00 15.75
880X120 — • * 148.00 17.00
Bifreiðaeigendur, fleygiC ekki út pemngum fyrir dýreni
og endingarminni hringi, Notíð DUNLÖP. — Nýjair Mrgffibf
í hverjum mánuSÍ.
Smitli og Neisou komnir til
Frederiksdals.
Engar fregnir af Locatelli.
—o—
Fréttir bárust öðru bverju af
flugmönnunum í gær, þpgar þeir
höfðu farið fram hjá herskipun-
um, sem héldu vörð milli I-lands
og Grænlands.
Siðast frétlist ]>að til jieirra, að
Smitli væri kominn til Frederiks-
dals, eflir 10 st., en Nelson eftir 11 st.
flug Dirnni ]>oka var á ]>ar vestra
og urðu þeir félagar viðskila, og
dróst Nelson þelta aflur úr, --
varð leil að lendingarstaðnum, —
en leugstum flugu ]>eir samhliða,
en Locatelli flaug fyrir um dag-
inn.
•Við Grænland hvarf Locatelli
þeim í })oku og liafði ekki spurst
iil hans i gærkveldi og ekki í
morgun. Þykir sennilegast, að hann
hafi lent í einhverri vík eða vogi
skaml frá Frederiksdal, þó að ekki
hafi spurst til hans enn. Ef bjart-
viðri er, má ætla, að til hans spyrj-
ist í dag.
Símskeyti
Khöfn 21. ágúst FR.
Samningur llxissa og Bolga.
Símað er frá Bryssel, áð sainn-
ingar hafi byrjað á {iriðjudaginn
var um viðskifti Rússa og Belga,
og verði þeirn baldið áfram i Lon-
don. Tilgangur Rússa er sá. að
gera Anlwerpen að niiðstöð við-
skifta sinna í Vestur-Evrópu.
Bróf Mac Donalds til Herriots.
Símað er frá París, að eftir
ráðstefnunni í London var slilið
hafi Ramsay Mac Donald skrifað
Herriot forsætisráðberra bréf, og
Dpprnni íslensks
kéraðamáls.
I einu ísiensku blaði hefir nýlega
komiS fram sú hugmynd, „að að-
alástæðan fyrir mismunanda fram-
burði Sunnlendinga og Norðlend-
inga á sumum hijóðum, (t. d. á l
í stúlka og á k í tal(a o. s. frv.)
kynni að vera sá, að þeir menn, er
fyrst kómu hingað frá Norvegi, hafi
komið frá ýmsum héruðum, þar sem
framburðurinn var talsvert ólíkur á
þessum hijóðasamböndum, og þetta
hafi svo gengið í erfðir á íslandi.
En þetta þurfi að rannsaka og sam-
anburður við vestnorskar mállýskur,
kunni þar að geta komið að góðu
haldi.“
Við þessa hugmynd mun nú tals-
vert vera að athuga og má hún því
varla ómótmælt standa. Fyrst er nú
það, að sannreynt er það í nýbygð-
um lcndum, þar sem innflytjendur
eru frá ýmsum héruðum móðurlands
með ólíkum mállýskum, hver part- j
ur mállýskumunur. í nýja landinu |
verða langalengi öngvar mállýskur, j
en mismunur á héraðamáli nýlendu-
manna, myndast þar eigi fyrr en
heilum öldum síðar. pannig er þessu,
háttað yfir öll Bandaríkin ásamt
með Canada. par er samblancl
fólks frá öilum héruðum Bretlamds-
eyja, sem kcm með ýmislegan fram-
burð á enskunni og þarna er líka
allur máilýskumunur horfinn og 1
kcmin ein óslitin Ameríku-mállýska
í staðinn. Líkt þessu hlýtur að hafa
gcngið til hér á Islandi á landnáms-
cldinni, enda vóru nýbyggjar hvers
einasta héraðs í landinu frá ýms-
um fylkjum í Noregi (einkum þó
fvlkjum vestanfjalls). ]7ótt megin-
hluti þessara nýbyggja í héruðum
Islands, væru jafnan úr einhverju
ákveðnu fylki, sérstaklega.
En nú er það líklegt, að fremur
;
lítið hafi verið um mun á mállýsk-
um í Norvegi um ár 900 e. Kr., því
að um árið 1200 (þegar fyrst er
hægt að fþ nokkra vissu um þetta,
þá eru eiginlega ekki nema 2 mál-
lýskur í landinu, sem nokkur veru-
legur munur er á, og þá var íslensk-
an enn mjög svipuð annari þeirra
(þ. e. Vestlenskunni), en hafði samt
glögg sérkenni. Nú þar á móti er
máilýskufjöldinn í Norvegi feyki-
mikill, svo að auðsætt er, að afar-
margt af nýjungum er í núverandi
vestnorskum málskapnaði, sem ís-
lenskunni getur ekki komið neitt við.
Að vísu eru þar fáeinar málnýj-
ungar sameiginlegar við tungu.vora.
pær eru aðallega þessar: „rí er þar,
um talsvert svæði, .borið fram sem
hjá oss (— aú), og U og nn á mik-
ið til sama svæði borin fram sern^ í
íslenskunni (— dl og Jn) og eim-
fremur hv sem kv um alt Vestur-
landið í Norvegi (þ. e. eins og Vest-
firðingar og Norðlendingar hér, gera
rú).“ Engum dettur nú í hug, að
svona hafi verið talað í Norvegi um
900, því öll síðari gögn mótmæla
því, heldur er þetta og ótalmargt
fleira í nýnorsku enn, reglulegar
málnýjungar, uppkomnar miklu
seinna og sumar af þeim flutst svo
á miðöldinni (eftir 1300) hingað
til Islands, líklega mest með norsku
biskupunum á Hólum. Af „Vest-
norske málföre" eftir M. Hægstad,
sem og ritum eftir Ivar Ásen og A.
Larsen o. fl. niá mjög margt læra,
cn alt það mælir á móti því, að hægt
sé að skifta máltilbrigðum í héruð-
um íslands nú, eftir fylkjum í Nor-
vegi, sem íslendingar eiga kyn til
að rekja. pannig eru mjúklokhljóð-
in b, d, g (f: p, f, f( í samstöfuiok
eftir sérhljóð) að eins bundin við
Spratt’s Mebo
geymir í sér fimmsinnum
nieiri v&rpefni heldur en
venjulegur konmmf.ur
Því skal b'andað saman
við aðrar foðurlegundir
sern svara L?0 hluta af
því sem gefið er aföðru.
Sérstaklega gott að hlanda
þvi samau við Spratt’s
, Laymof*. Hæns sem al
in eiu á Ieb« veiða
failegri og verpa betur en
áður. Ædað varphænum
sér-laklega.
ÞÓJ&B17R BTRt • * «*
syðsta odda Norvegs, sem mjög fátt
landnámsmanna er koroið frá og:
allra síst allir Sunnjendingar og.
Vestfirðingar á íslandi. Sömuleið-
is er ekkert sem mælir með því að
hljómkvæði framburðurinn á l í
slúlka o. m. fl. samskyns, er tíðk-
ast í Eyjafjarðar- og pingeyjar-
sýslum, eigi nokkuð skylt við fram-
burð landnámsmanna, er tóku þau
héruð, því bygð í þeim héruðum á
sér gagnólíkan uppruna og svo er
á það að líta, að í vestnorskunni
nú, eru öll ómhljóðin yfirleitt hljóm,-
kvæð, jafnt þótt þau standi við hlið
hörðu lokhljóðunum t. d. I í salt og
r í harpa, o. s. frv., sem hvergi nokk-
urs staðar á íslandi eru höfð hljóm--
kvæð. parna verður því að hafa
komið breyting seinna í öðm hvoru.
landinu, og þá vitanlega í norsku
en eigi íslensku, því að í norðrænu
fovnmáli, vóru ómhljóðin óhljóm-
kvæð í slíkri stöðu, svo sem s-annað