Vísir - 09.03.1928, Blaðsíða 3

VlSlft
Laugapd.
ÍO. mars
©f sidasti útsðludagur-
inn í
Branns-Verslun
Leikhúsið,
Stubbur.
Gamanleikur í 3 þáttum eftir Fr.
Arnold og Ernst Bach.
—o—
Þorgils Balagils er maöur nefnd-
.ur. Hann hefir grætt of fjár á lík-
þqrnaine'ðalinu „Gilso“, sem frægt
er um’öll Norðurlönd og þykir
„mesta þing, þótt eigi hafi þaö náö
líkþornunum aí sjálfum framleiö-
andanum. Frú Balagils er mikið
fyrir háheitin, henni þykir ekki
Viógxi fínt að búa í Reykjavík, en
iseyöir mann sinn til að byggja
sér höll uppi í Mosfellssveit. Og
svo vill hún endiiega ná i sjóliös-
foringja cða aöalsmann handa
einkadóttur þeirra hjónanna.
Balagils fer i kaupsýsluérindum
til Hafnar og fær sér herbergi á
Paladshótelinu. Þar býr fyrir ung-
ur íslendingur, sem Pétur Mjó-
fjörð heitir; lifir hann þar í vel-
lystingum af náð og peningum
frænda síns, Magnúsar Tobíasar,
aem er stórkaupmaður (áreiðan-
lega síldarkaupmðaur, því maður-
inn er svo unglegur, að hann get-
ur ekki verið orðinn ríkur á öðru
en síld). Tobías er kominn til
Hafnar, til þess að hirða þennan
unga frænda sinn, því hann er orð-
ínn svo þungur á buddunni, að til
vandræða horfir. Kemst Tobias
fljótlega að því, að Mjófjörð hinn
ungi hefir tekið saman við kven-
mann, sem er dýr í rekslri, eins
og útgerðarmenn segja um báta.
Hún þarf marga kjóla, hatta, káp-
ur, demantshringi og fleira. Pétur
verður að skilja við hatia, og reyn-
ist það ekki erfitt, en hitt er örð-
ugra, að skilja við þrjú þúsund
króna skuld, sem Pétur er kominn
í stúlkunnar vegna. Þau hafa sem
sé þótst vera gift, og því mæða
reikningarnir á Pétri. En þá kem-
ur Balagils eins og frelsandi eng-
íll. Ilann hefir einsett sér að njóta
íífsins þarna í Höfn, og til vonar
og vara innritað sig á gistihúsið
undir nafninu Stubbur, til þess að
flekka ekki Balagilsnafnið. Hann
kynnist ungfrúnni, og þó hann viti
qkki betur en að hún sé frú, ger-
i'st brátt með þeim mesta bliða.
En ungfrúin, Massi Pedersen heit-
ir hún, hefir hagað því svo til, að
Pétur kemur þeim í opna skjöldu,
þegar blíðulætin standa sem hæst;
„maðurinnf* heimtar skilnað, og
Stubbur verður að greiða ungfrú
Massi 8000 krónur í sárabætur.
En þarna á Paladshótelinu er
íleira fólk. Þar er Veinholt amt-
mannsfrú, sem m. a. hefir tekið að
sér að útvega frú Balagils aðals-
mann fyrir tengdason. Og þar eru
tveir blankir greifar, frændur, sem
heita Gyldenspjæt og Gyldensvans.
Gyldensvans hefir ofan af fyrir
sér með því að leika á fiðlu á gisti-
húsinu, en Gyldenspjæt nennir
tkki að vinna, þangað til hann loks
i sárustu neyð gerist þjónn. Verð-
ur árekstur milli þeirra greifanna
og Stubbs Balagils.
Þegar næsti þáttur hefst, er alt
þetta dót komið til íslands. Amt-
mannsfrúin hefir haft með sér
unga greifann og lofað honum ríku
kvonfangi, nfl. ungfrú Balagils,
og hinn greifi.nn og Massi Peder-
sen hafa slæðst með. Koma þau
heim i Mosfellssveítarhöllina, og
verður það úr, að þau spyrðast
saman, ungfrú Balagils og greif-
inn. En þegar Stubbur Balagils
kemur heim, verður litill fagnað-
arfundur hjá honum og gestunum,
enda hefir hann íremur óþægileg-
ar endurminningar um þá flesta:
stúlkan hafði haft af' honum stór-
fé, eldri greifimi prakkað upp á
hann fölsuðum tíu króna seðli, og
sá yngri brúkað kjaft við hann.
Þorir hann þó ekki að láta á neinu
bera, af hræðslu við að þetta hyski
ljósti upp ástaræfintýri Stubbs í
Höfn. En hann er sannfærður um,
að þetta fólk sé þjófahyski af
verstu tegund, og hringir til
Reykjavíkur eftir forstöðumanni
leynilögreglufélagsins „Velvak-
andi“.
Þeir eru vinir, Stubbur og Tobí-
as. Kemur þeim saman um að
koma þeim saman í hjónaband
Pétri Tobíasarfrænda og ungfrú
Balagils. Þarf því ekki aö spyrja
að því, að Stubbur vill ógjarnan
láta „greifann" vera að daðra við
clóttur sína. En þegar Pétur Mjó-
fjörð kernur Balagils fyrir sjónir,
batnar ekki í efni, þvi það var ein-
mitt Pétur, sem haföi snúið verst
á Stubb forðum á Paladshótelinu.
Tjáir ekki að segja þessa sögu
lengri. En leikurinn endar með
því, að lejmilögreglumaðurinn
ljóstar því einu upp, að Stubbur
og Balagíls er sama persónan. Frú
Balagils hafði áöur fengið að
heyra um afrek Stubbs, og má því
nærri geta, hvcrnig henni verður
við.
Leikurinn mæðir lcngstum á
Síubb eða Balagils, sem leikinn er
af Haraldi Sigurðssyni. Fas hans
alt og tilburðir er á þann veg, að
jafnan er gaman að horfa á hann.
Hann bindur sig ekki við reglur
og virðist sjaldan leggja mikla
vinnu í hlutverk sín, en kemur tií
dyranna eins og hann er klæddur,
lætur alt fjúka, sem honum dettur
i hug. Látbragð hans verður eðli-
legra fyrir bragðið og lipurra.
Veröur ekki um það deilt, að vin-
sælli skopleikara en honum er ekki
völ á, og að öllu samantöldu cr
þetta hlutverk best af hendi leyst,
þeiiæa, er hann hefir farið með i
vetur. Betri helmingur hans er
leikinn af frú Mörtu Kalman, og
verður að segja, að hún gefi mann-
inum ekkert eftir. Frú Balagils er
ogleymanleg persóna. Þóra Borg
leikur dóttur þeirra, er það hlut-
verk nákvæm eftirlíking af hlut-
verkum, sem þessi sama leikkona
hefir haft í tveimur öðrum leikj-
um undanfarið, og væri vel til fall-
ið, að hún væri látin breyta til.
Það sama má segja um Indriða
'W'aage, sem leikur Pétur Mjófjörð.
Greifana leika Valur Gíslason og
Br. Jóhannesson, báðir laglega.
Frú Guðrún Indriðadóttir gerir
skemtilega „fígúru" úr amtmanns-
frúnni, sem áður dansaði í Figaro,
en setti upp hjónabandsskrifstofu,
þegar hún fór að eldast; sú amt-
mannsfrú hlýtur að vera svona.
Tobías stórkaupmaður hlær
skemtilega og hefir ágætt gerfi, ef
hann á annað borð má vcra svo
ungur, sem hann er gerður. Sið-
ast en ekki síst skal getið Massi
Pedersen. Hana leikur ungfrú Arn-
dís Björnsdóttir. Hún fer ágætlega
með hlutverk „útigangsstúlkmin-
ar".
Um heildarleikinn er svipað að
segja og undanfarna skopleika:
hann má heita góður.
Veturinn sem er að líða, mun
verða eitt mesta skopleikaárið í
sögu Leikfélagsins. I>vtí ber ekk(
að neita, að meðferö slikra leika
■ gerir fullar kröfur til listrænnar
meðferðar eigi síður en alvarlegir
leikar. Ef til vill meiri kröfur. Og
lönguin hefir þcssi tegund leik-
listar setið á hakanum hér. En
innihald þessara Ieika er oft litil-
íiörlegt, en víða um lönd eru þeir
taldir mesta sælgæti, á þessum
timum.
Áhorfendur skemtu sér ágætlega
og hlógu mikiö. Leikendur voru
kallaðir fram að lokum, og Stubb-
ur sérstaklega.
Sk.
Fundur raisiiriiilÉi.
í gærkveldi var haldinn mjög
fjölmennur fundur á Hótel Skjald-
breið um síldarmálefni. Mættir
■voru á fundinum útgerðarmenn
eða umboðsmenn fjTrir 151 síld-
veiðaskip og 21 sildarsaltanda og
umboðsmenn þeirra. Samsvarar
þetta um 75% af þeim, sem viö
síldarútgerö og síldarsöltun fást
hér á landi.
Fundarstjóri var kosinn Jakob
Möller.
Síldarbræðsla var fyrsta mál,
sem tekið var fyrir. Menn voru
nijög á einu máli um nauðsjm
hennar. \'ar kosin nefnd á fundin-
um til að orða álit fundarins, á
sildarbræðslunni, og hlutu kosn-
ingu: Óskar Halldórsson, Otto
Tulinius og Magnús Sigurösson
bankastjóri, og baðst sá síöast-
nefndi undan kosningu. Fór álit
nefndarinnar í þá átt, að meiri
áherslu bæri að leggja á að fá af-
kastamikla verksmiðju, en á það,
b.vernig rekstrarfyrirkomulagi
hennar yrði háttað.
Síldareinkasala lá næst fyrir
fundinum. Fyrstur talaði Steindór
Hjaltalín frá Akureyri móti sild-
areinkasöht og síldarsamlagi. Ósk-
ar Halldórsson áleit síldareinka-
sölu, í hvaða mynd sem væri, ó-
framkvæmanlega nema í sambandi
við síldarverksmiðju. Ingvar Guð-
jónsson útgerðarmaður frá Akur-
eyri mælti með síldareinkasölu-
írumvarpi jieirra Ingvars Pálma-
sonar og Erlings Friðjónssonar,
sem nú liggur fyrir Alþingi og
áleit það miklu aðgengilegra, en
síldarsamlagslögin frá 1926.
Jakob Möller kvað vándræði
síldarútvegsins ekki liggja í fyrir-
komulaginu, heldur í þröngum
markaði. Þess vegna yrði að reyna
að rýmka markaðinn og halda
>eim markaði sem við hefðum,
jafnframt því sem síldarbræðslu-
rekstur í höndum innlendra rrtanna
yrði aukinn. í sama strengtókólaf-
ur Gíslason framkv.stjóri í Við-
ev. Kristján Bergsson sagði, að ef
við takmörkuðum sildarframleiðslu
i landi, myndu Norðmenn þeir, sem
salta síld utan landhelgi, auka
framleiðslu sína, sem þvi svaraði,
og sama hætta væri á of mikilli
íramleiðslu eftir sem áður. Við
ættum að leggja aðaláherslu á
vöruvöndunina og vinna á þann hátt
markað frá Norðmönnum. Þegar
sildarmatrið væri komið í fult lag,
yrði síld okkar eftirspurð vara
á heimsmarkaðinum. Sveinn Bene-
diktsson stud. jur. áleit Norð-
lendinga liafa meiri völd samkv.
einkasölufrumvarpi I. P. og E. F.,
en þeim bæri að réttri tiltölu við
aðra landsmenn, þar sem ekki
ncina % gufuskipa og % mótor-
skipa þeirra, sem sildveiði stunda,
væri frá Norðurlandi, en samt
kvsu Norðlendingar 2 fulltrúa 1
einkasöluna, en réttur annara síld
arútvegsmanna væri fyrir borð
borinn. Ennfremur áleit hann, að
kosning í stjórn einkasölunnar
ætti að eins að gilda til eins árs,
en ekki til þriggja. Helgi Ilafliða-
son var á móti einkasölu og sam-
lagi, sem hann sagði að yrði til að
lyfta undir Norðmenn, en íslend-
ingar sjálfir hrektust út fyrir land-
helgi til Norðmanna. Kvað liann
sig af eigin reynslu geta borið um
það, að eins vel mætti verka síld
um borð í skipunum utan land
helgi og í landi. Auk þess töluðu
Jóhann Jósefsson alþm., Beinteinn
Bjarnason útgerðarm., Haukur
Thors, Otto Tulinius, Jón Lofts-
son og- Jón Bergsveinsson.
Að lokum var samþykt svohljóð-
andi tillaga frá Óskari Halldórs-
syni:
a. Fundurinn mótmælir ríkis-
einkasölu á síld í hvaða mynd sem
er, meðan útgerðarmenn liafa ekki
aðgang að fullkomntun sildarverk-
smiðjum.
b. Ennfrcmur skorar fundurinn
á Alþingi að stuðla að því, að slík-
um verksmiðjum verði komið á fót
hið bráðasta.
A-liður tillögunnar var sam-
þyktur með 89 atkv. gegn 37, en
b-liðurinn í einti hljóði.
I fundarbyrjun varð nokkurt
þras út af fyrirkomulagi atkvæða
greiðslunnar. Vildu sumir draga
atkvæðamagnið f heðdur síldar
kaupmanna og láta síldveiðaskip-
in hafa minna að segja, en fund-
arboðendur höfðu ætlast til.
Magnús Sigurðsson bankastjóri
kvað lang-eðlilegast, að útgcrðar
menn skipanna hefðu atkvæðisrétt
tun þetta málefni, en ekki síldar-
kaupmennirnir, sem margir væru
taldir leppar útlendinga.
Merkileg uppgötvuu
ef sönn reynist.
Hugvitsmaður einn í Bandaríkj-
um Norður-Ameriku hefir nýlega
smiöað merkilegan mótor, sem
gengur fyrir rafsegulmagni úr
jörðinni. Hann hélt sýning á þess-
um mótor fyrir skömmu og bauö
þangað merkum flugmönnum, þ. á
m. Charles Lindbergh. — HingaS
til hafa allar hreyfivélar þurfi
orku frá eldsn;eyti (kolum, olíu
eða bensíni) eða verið knúðar með
rafmagni frá þar til gerðum orku-
stöðvum. En þessi vél sækir alla
orku, sein hún þarfnast, beint úr
jörðinni eöa loftinu, en þar eru
1 afsegulstraumar í sífeldri hring-
rás, en hingaö til hefir ekki tekist
að nota þá. Flugmennirnir vildu
engaii dóm leggja á þessa upp-
götvun, og virtust nokkuð vantrú-
aðir á gildi hennar. Einn þeirra
sagði, að hún væri „mjög furðu-
leg, en nálega ægileg“. — Hug-
vitsinaðuriim heitir Leslie J. Hen-
dershot og er 29 ára gamall. Hann
segir, að „galdurinn“ liggi í þvi,
að liann noti vöf (vírvindinga) af
sérstakri gerð, sem ekki hafi verið
notuð áður. — Sumir segja, að
hann hafi dreymt þessa vél, áður
en hann bjó hana til. — Afarmik-
ið umtal hefir orðið um þessa
uppfunding í blöðum austan hafs
og vestan, og mun bráðlega koma
í ljós, hvort hér er um stórmerka
fcða fánýta nýjung að ræða.
iQCZXXK
Bæjarfréttir
Slys við Vestmannaeyjar.
Vestm.eyjum 9. mars FB.
Tveir menn duttu út af vélbátn-
um Braga og druknuðu báðir.
Þeir hétu Sigurður Böðvarsson
frá Bólstaö í Mýrdal og Guðjón
jónsson frá Skeiðflöt í Mýrdal.
Vegleg gjöf.
I gær sendi ríkisstjórnin síra
Bjarna Jónssyni fimm þúsund
lcrónur til úthlutunar handa sjó-
mönnunum, sem björguðust af Jóni
forseta. Mun þessi hugulsemi mæl-
r.st vel fyrir.
I.eikhúsið.
„Stubbur"
kveld.
verður leiklnn í
Guðspekifélagið.
Fundur í Septímu í kveld kl,
8y2 stundvíslega. Efni: Hugtakí|S
„gentleman"
E.s. ísland
kom að norðan og* vestan i gær
með margt farþega.
Lyra
fór héðan í gærkveldi. Auk £ar-
þega, sem áður er getið, voru FríB-
finnur Guðjónsson og Jón Árua-
son framkv.stjóri.
Víslr kemur út
timanlega á sunnudagínn. Aug-
lýsendur eru vinsamlega beðniraS
Til 20 0. m.
gegna læknarnir ólafur Jónssan,
Kirkjustræti 10, simi 139 pg
Daníel Fjeldsted, Lækjargötu <2,
sími 272, læknisstörfum fyrir tmg.
Matth. Einarsson