Vísir - 21.03.1928, Blaðsíða 2

v i a ; tt
)) Mmnm & Olseini ((
Bandalasta
Bollapör, kriisir, skálar,
könnur o. fl. í mörgum
failegum litum. Lítið á
sýnisiiorn lijá okkur.
Brotnar ekki.
Fyrirliggjsndi:
Siriua, Konsum oa Husholdning sufiusúkkulaði.
Mllka og Velma átsúkkulaðí. Suchards
kon ekt í mjög fallegum öskjum.
A. Obenliaupt.
Frá Alþingi.
—o
í gær voru þessi raál lil um-
ræðu:
Efri deild.
Frv. lil 1. um breyting á 1. um
Landsbanka fslands, 2. umr.
Umræða þessa máls stóð fram
undir miðnætti, en atkvgr. var
frestað þangað til í dag. Vísir
liefir áður skýrt all itarlega frá
efni þessa frv., og er óþarft að
endurtaka það hér.
Neðri deild.
1. Frv. til 1. um hvalveiðar,
frh. 2. umr. (atkvgr.). Frum-
varpið var samþykt með mikl-
um atkyæðamun og vísað til 3.
mnr.
2. Frv. til 1. um bann gegn
dragnótaveiði. í landhelgi, 2.
umr. Fiæ. þetta flytja Benedikt
Sveinsson og Jörundur Brynj-
úlfsson. Er efni þess að banna
veiðar með dragnótum i land-
lielgi, þar með talin kolanót
(Snurrevaad), hér við land,
nema eigendum og notendum
jarða þeirra, er að sjó liggja.
peir mega nota ádráttarnætur
og draga þær á land. — Er það
álit flutningsmanna, að drag-
nólaveiði á grunnmiðum sé ein
hin skaðlegasta veiðiaðferð, sem
hingað til liefir þekst, „og jafn-
vel verri en ailar þær til samans,
er tíðkast iiafa hingað til, fyrir
uppvöxt nytjafiska, ef þessi
veiði er rekin með nokkurri
verulegri atorku.“ Segja þcir
hana aldrei hafa komið lands-
mönnum að neinu gagni, cn
nokkur skip Iiafi skarkað inni á
vikum og vogum við Norður-
iand, undir dönsku flaggi,
„meira eða minna löglega“.
Etin töldu flm. nauðsyn að
banna þetta veiðarfæri vegna
iandhelgisvarnanna. Ef fslend-
ingar vildu halda viðurkenningu
stórþjóðanna á siðferðilegum
rétti til hinna háu sekta fyrir
landhelgisbrot, yrði að taka
fyrir veiðar jafnt útlendra sem
innlendra manna í landhelgi
með þeim veiðitækjum sem
stórskaðlegust væru talin tímg-
un og uppeldi hytjafiska. —
Meiri hlnti sjútvn. (JörB, SÁÖ
og SvÓ) vildu samþykkja frv.
með óverulegum hreytingum,
en tveir nefndarmenn, ,T. Jós.
og Ó. Th„ féílust ekki að öllu á
röksemdir fyrir frv. og háru
fram hrtt. um að leyfa þessar
veiðar 3 mánuði á ári liverju
(sepl'—nóv.). Jón Ólafsson stóð
upp úr liópi deildarmanna og
andmælti því algerlega, að drag-
nótin væri hættulegt veiðarfæri
fyrir ungviðið eða botngróður-
inn. Vildi ekki Jieyra minst á
neinar liömlur á dragnótaveiði.
Hún gæti vel orðið landsmönn-
um að liði, og kolinn væri sum-
slaðar svo mikill í landhelgi,
„að til vandræða liorfði“. petta
veiðarfæri liefði þann stóra
kost, að það veiddi fiskinn lif-
andi, og væri mjög mjúkt við-
komu. Ylli þvi engum usla á
sjávarbotni. Iívaðst liann hafa
þetta eftir vísindamönnum. pað
væri fáfræði og hlcypidómar að
hanna mönnum að hjarga sér á
þennan hátt. — Tólcust óhlíðar
umræður með þeim J. Ól. og
Ben. Sy-. um málið. Bar liaim
fyrir sig þau rök, er að framan
voru talin, en skaðsemi drag-
nótar kvað hann hest sannast á
því, að koli væri nær génginn til
þurðar fyrir Norðurlandi, sem
veiðin liefði inest verið stunduð,
enda ágreiningur meðakvísinda-
manna um dragnótina. Að lykt-
um voru sámþyktar hrtt. beggja
nefndarhluta, og þvi leyfð veið-
in haustmánuðina, nema á þeim
stöðum, isein liún er hönnu'ð
með sérstökum samþyktum.
3. Frv. til 1. um skattgreiðslu
h.f. Eimskipafélags fslands (ein
umr.) var afgreitt sem lög frá
Alþingi.
4. Frv, til iaga um heimild
hreppstjóra til að framkvæma
lögíak (ein umr.) var einnig af-
greitt sem lög frá AJþingi.
5. Frv. til 1. um smíði og
rekstur strandferðaskips, frli. 2.
umr. Loks tókst að ljúka þessari
löngu umræðu, en ekki var á-
liuginn meiri en svo fyrir mál-
inu, að fresta varð atkvgr. sök-
um mannfæðar í deildinni. — Út
af þessu stóð Einar Jónsson upp
og skoraði á forseta að skijia
þingmönnum þeim, sem jafnan
töluðu fyrir tómum helekjum,
að eins fyrir þingtíðindin, að
koma með skrifaðar ræður sin-
ar og fá þær þingskrifurum
þegjandi og hljóðalaust, en
tcí'ja eklci aðra þingmcnn frá
nauðsynlegri athugun mála með
að lesa ræðumar fyrir þeim.
Ætti gagnslaus mælgi að lialda
áfram kvaðst Einar mundu
soðla hest sinn og ríða heim.
Ný titlaga.
Halldór Stefánsson og Ingvar
Pálmason flytja í SJ). till. til
þál. um gildi íslenskra peninga.
Olii Maria fililsson
bæjarfógetafrú, ekkja Guölaugs
sáluga bæjarfógeta, á sjötugsaf-
mæli í dag.
Frú María, sem er af góöu,
sænsku bergi brotin, er fædd ái
Skáni 2i. dag marsmánaöar 1858.
Hún giftist GuÖlaugi Guömunds-
syni cand. jur. áriö 1881, og' kom
hingáö til lands 24 ára gömul með
manni sírium vorið 1882 :i vinnu-
hiúaskildaga og hefir veriö hér í
vistinni síöan.
Fyrsta ár þeirra hjóna hér á
landi bjuggu þau í Dalasýslu, því
aö Guölaugur var ])á settur sýslu-
maður þar. Þaöan fluttust })au til
Reykjavíkur og dvöldu ])ar þang-
aö til 1891, aö Guölaugur var
skipaöur sýslumaður Skaftfell-
inga, en |>á settust þau aö á
Ivirkjubæjarklaustri á Siött, og' þar
bjuggu þau í 14 ár. Þegar Guö-
laugur fékk veitingu fyrir bæjar-
fógeta og sýslumannsembættinu á
Akureyri Í904, fluttust þau þang-
að noröur.
Áriö 1913 misti frú María mann
sinn og flutti svo búferlum hingaö
suöur tveimur ámm síöar.
Þeint hjónum varö 9 barna auö-
iö og voru þau öll bráðvel gefin
og hin mannvænlegustu, eins- og
þau áttu ætt tib 4 þeirra dóu á
besta skeiöi lífsins, en þau 5 sem
eftir lifa eru: Karólína, gift Jó-
hannesi iþróBakappa Jósefssyni,
Ásdís, gift síra Friðriki Rafnár á
Akuréyri, Ólafur, bóndi á Garös-
skaga, Soffía Kvaran leikkona og
Kristín, gift Magnúsi bæjarlækni
Péturssyni.
Frú María mun lítt hafa beitt
sér fyrir félagsmálum, en þó mun
'l'ián hafa veriö ein af aðalfrum-
kvöölum þess aö koma á fót Íisti-
garðinum fagra á Akureyri, scm
engan á sinn líka hér á landi.
Frúin hefir veriö mikil fríöleiks-
icona, cins og hún enn ber meö
sér. Heimili sínu stjórnaöi hún
meö mikluni myndarskap, var
hjálpsöm og' gestrisin.
Vinir hennar og- kunningjar
muntt t dag minnast hennar meö
þakklæti aí hlýjum huga og óska
lienni góös og gleöilegs æfikvelds.
Hin síöari árin héfir frúin húiö
hjá tengdasonum síntun, ýmist hjá
síra Friöriki Rafnar á Útskálum
eöa hjá Magnúsi bæjarlækni Pét-
ttrssyni, og' hjá hinum siöarnefnda
dvelur hún nú á Grundarstig ro.
G. J. ó.
Heimln Kesiur-tslenioa
1930.
I —O—
FB. í tnars.
Cunard-gitftiskipafélagiö mikla
sendi ungfrú Þórstínu Jackson til
Winnipeg, til þess aö kontá þar
fiam fyrir félagsins hönd, á árs-
þingi Þjóöræknisíélagsins, til þess
aÖ ráögast viö þátttakendur á
þinginu utn hina fyrirhuguðu ís-
landsför 1930. Félagiö réði ungfrú
Beck í þjónustu sína til 1930, lileft-
irgrenslana og kynningarstarfs á
ttteöal íslendinga, meö tilliti til há-
tíöahaldanna á íslandi það ár. Mun
fclagiö hugsa sér aö gera Vestur-
Islendingum tilboö utn fólksflutn-
ing til Islands 1930. Hefir félag
þetta lagt sérstaka stund á slíka
hópflutninga, og stóö fyrir 77 slík-
um feröum síöastliöið ár. í sam-
lcondi viö þessa starfsemi fer Mtss
Jackson í íyrirlestraferöalög itm
rikin Dakota, Illinois, Missouri og
lndiana. Umtalsefniö er ísland, og
sýnir hún ttm leiö myndir frá ís-
landi.
Viö setning þjóöræknis])ingsins
geröi forseti ])ess grein fyrir ýms-
utn störfum féiagsins á liönu ári.
Konist hann svo að oröi í ræöu
sinni: Heimfararnefndin hefir far-
iö um flestar hinar mannfleiri Is-
lendingabygöir og flutt þar erindi
rin. Yfirleitt mun henni hafa ver-
iö vel tekið allstaöar. Og itvar setn
hún hefir komiö, heíir endirinn
oröið sá, aö bygðarmenn hafa kos-
iö meö sér nefnd manna, til þess
aö standa i sambandi viö aöal-
nefndina, og annast milligöngu á
milli hennar og almennings.
I tilefni af heimferöarmálinu gat
séra Rögnvaklur Pétursson urn ])á
hugmynd Guöniundar Grintssonar
logmanns, ttm viðurkenningu
Bándarikjanna á íslenskum Ame-
ríkufundi. meö því aö senda er-
indreka til Islands, og láta þá færa
íslandi aö gjöf styttu af Leifi Ei-
ríkssyni.
Mr. O. T. Jolmson ltefir skrif-
aö grein í Heimskringlu, sem hann
kallar: „AÖ klæöa ísland skógi“.
Ber hann fram hugmynd, sent
hann vill aö Vestur-Islendingar
lirindi í framkvæmd, í minningu
ársins 1930. Vill hann aö Vestiir-
íslendingar safni fé í sjóö, „Skóg-
arsióð“, er afhendist íslandi viö
lreimförina 1930. Síöan vill hann
aö stofnaö verði til trjáplöntunar
á íslandi í sem allra stærstum stil,
meö tilstyrk landa vestra. I grein-
inni segir ennfremur svo:
„Biörn Magnússon- á heiöurinn
af því, aö hafa fyrstur Vestur-I.s-
lendinga hent á heppilegar leiöir
í ])essu máli. (Flutti hann fyrir-
lestur á þinginu um hugmvnd
sina). I Löghergi er birt hréf frá
Emile Walters listmálára, er fer 5
sömu átt. Hefir hann þegar ltafiö
íramkvæmdir og fengiö loforö ýin-
issa stofnana 5 Vesturheimi, til
þess aö láta af hendi ókevpis fræ
til skógræktunar á íslandi.“
Lögherg og Heimskringla eru
])ess mjög hvetjandi, aö unniö sé
aö framkvæmdum í þessu máli.
Loks er, i sambandi viö heini-
feröarmáliö, hirt grein í Heihis-
kringlu. sem heitir „Drengileg á-
skorun“. Er í henni birtur kafli
úr ræðu, sem J. S. Woodsworth,
leiðtogi verkamannaþingmanna á
samhandsþingi Canada, hélt 31.
jan. Sagöist Mr. Woodsworth svo:
„Eg sé, að samgöngumálaráðherr-
ann er í sæti sinn. Mig- langar til
þess aö skjóta aö honum tillögu
í samhandi viö Hudsonflóa-járn-
In'autina, og eg mætti þá kannske
um leiö segja, aö eg hygg aÖ hann.
cigi lof skiliö fyrir það, hve fljót-
ur hann var að útvega sér ágæta
aöstoð sérfróðra manna, til þess
aö taka ákvörðun um endastöö
luautarinnar. A meðal þeirra inn-
flytjenda, sem allra mest eru virt-
ir í Vestur-Canada, eru íslending-
arnir, setn hingaö fluttust fyrir
riímum fimtíu árum. Sumir okkar
•nnina ef til vill ekki eftir því, aö
hýsna sterkar sönnur eru á þeirri
staðhæfingu þeirra, aö þeir hafi í
raun og veru íyrstir fundiö Ame-
tíku, þegar Leifur Eiríksson sigldi
vestur um haf. Aö tveimur árurn
liönum gerir hin i.slenska þjóö ráö
íyrir, aö halda hátíölegt Jtúsund
ara afmæli nútíöar-þingskipulags
a íslandi. Margir ísiendingar fara
1 á héöan til ])ess aö taka ])átt í
J.essum hátíðahöldum. Eg vilcli
stinga upp á þvi viö sámgöngu-
ntálaráöherrann, aö þótt ekki væri
netna til þess a'Ö vekja sem víö-
ast eftirtekt, þá ætti hann aö bjóö-
ast til þess aö veita far til íslands
flokki þessara manna, á einu skij)i
úr kaupflota stjórnarinnar, frá
l'ort Churchill viö Hudson Bay.
ÞaÖ myndi áreiöanlega koma„Fort
GlrurchiH“ „á lapdabréfiö“, eins og
þeir seg'ja i hlööunum."
I sambandi við þessa uppástungu
segir ritstjóri Heimskringlu:
„Mehn mega gjarnan gera sér þaö
ljóst, aö þaö er ekkert náðarbrauö,
J'ótt Canadastjórn eða önnur
stjórnarvöld vildu aö einhverju
leyti, heinlinis eöa óbeinlínis,
stuöla aö þvi, aö heimförin 1930
} röi sem veglegust. Meö þvi er
ekki einungis sómi sýndur ís-
lenskri starfsemi hér vestra, og
fimtiu ára borgaraskyldu, vel af
hendi intri, heldur menningarland-
inu íslandi, siglinga- og bókmenta-
];jóöinni íslensku, er fann Ame-
ríku, og ritaöi kafla úr sinni eig-
in sögu og annara, svo aö „geymi-
legt er, meðan hyggist heimur“.
Því aö þaö er alment viöiírkent í
samþjóðlegum viöskiftum, a<5 þess
hetur sem sendimenn eru úr garði
geröir, j)ess meiri er sæmd heggja
t'íkja: Þess, er heiðra skal, og
]iéss, er heiðursvottinn sýnir“.
Aldarminning
Henriks Ihsens var hátíöleg
halditt í lönó í gærkveldi. Hátíöin
hófst á ])ví, aö hljómsveit Nýja
Bíó lék nokkur lög eftir Grieg
(Anitras Dans, I Bergkongens
hall og Morgenstemning). Þá
flutti Lövland ræöismaöur stutt er-
indi, en aö því loknu hélt Ágtist
H. Bjarnason fyrirlestur um Ibsen
cg skáldskap hans. Á eftir erindi
prófessorsins skemti Óskar Norö-
mann með söng, en þar næst vár
hlé um stund. Eftir hléið flutti
Þorlákur Helgason stutta ríeöu á
norsku, en frú Liv Lövland las
upp hið mikla og fræga kvæði Ib-
sens „Þorgeir í Vík“. Aö loknum
upplestri frúarinnar lék hljóm-
sveitin nokkur norsk lög. Siöasta
fe