Vísir - 29.03.1928, Side 3
VISIR
Skaftf ellingnr
Iileður til Víkur og Vestmannaeyja
nú um lielgina.
Flutningur afliendist á föstudag
og fyrir liádegi á laugardag.
Nic. Bjarnason.
Fyjpipligg|andi:
Margar tegundir af
KAFFIBRAUÐI. g
í iOOOOOOíSÍSOOOÍÍÍXíSSOOOOOOtíOOOCiOÍÍOííOOOOOOÍXíOííOOÍSOÍKKÍtóí
H - I. Brynjdlfsson & Kvaran,
»
.K
w 8
<sMb (írtb tW) 6MÖ
Skinn og tauhanskax*
í fjölbreyttu drvali.
VersL Björn Kristjánsson,
Jón Biðrnsson & Co.
Verslunarmannafél. Rvíkur
heldur íund annaö kvöld kl. Syí,
í Kaupþingssalnum. Á dagskrá er
«1. a. hr. Jón Þorláksson fyrv. ráö-
herra, segir þingfréttir (frestaö á
siöasta fundi). Hr. Magnús Magn-
.ússon ritstjóri flytur erindi. Hr.
Egill Guttormsson verslm. segir
frá för sinni til ísafjaröar. Stjórn
íélagsins biöur meölimi þess aö
ínæta stundvíslega.
Foreldrar.
Vitiö þér hvernig hægt er að
verja bamiö fyrir sjúkdómum.
Kaitpið Mæörabókina, eftir pró-
fessor Monrad; kostar 4.75.
St. íþaka.
Fundur i kveld. Til skemtunar:
Erindi og samspil.
Hnef aleikamótinu
liefir verið frestað íram yfir
páska.
Útvarpið í dag.
Kl. 7,30 veðurskeyti. Ivl. 7,40
upplestur (frú GuÖrún Lárusdótt-
ir). Kl. 8 skýringar á söngleiknum
„IHgoletto“ eftir Verdi. Síðan
veröur söngleikurinn allur leikinn
:.á hljóöfæri.
Gjöf
til samskotasjóðs Jóns forseta,
;5 kr. frá N. N., afh. af síra Bjarna
Jónssyni.
Áheit á Strandarkirkju,
afhent Vísi, 2 kr. frá G. (í. •
Gjöf
til ekknanna í Vogum, afh. Vísi:
3 kr. frá tveim gömlum mönnum.
Þingvallamál.
Sigmundur Sveinsson, dyravörö-
ur viö bamaskólann hér i Reykja-
vík, hefir tekiö sér fyrir hendur
,aö ráðast á þá hugmynd, að gera
Jiinn forna júngstaö íslendinga ag
u.mhverfi hans, að friöhelgu landi,
þjóðinni til sóma, gagns og gleði.
Síöustu 18 ár hefir vakað fyrir
niér, að friða Þingvelli, á líkan
jiátt, sem segir í frumvarpi því,
scm nú liggur fyrir Aljiingi. Haföi
,eg þar hliösjón af friöhelgi þjóð-
garöanna i Bandaríkjunum og
Kanada, sem frægir eru um víöa
veröld. Oft hefi eg, á jæssum ár-
411:1 ritað um þetta mál í blöö og
•tímarit hér i Reykjavík. Þings-
-ályktunartillögur hafa veriö sam-
þyktar á Alþingi, sem snerta friö-
unina og frumvörp borin fram og
rædd, undanfarin ár á júnginu.
Sigmundur virðist ekki liafa hug-
myiid um þetta. Hann veröur
steini lostinn af undrun og fer aö
jala um friðunina sem „nýmæli",
,er nú sé á feröinni.
Hvað honum gengur til aö vega
;aö hrtgmyndimii um friðun Þing-
v'alla, og níða hana, er eklci gott
aö segja. Geri mér þó helst í hug-
arltuid, aö honum finnist sér allir
vegir færir, síöan hann þóttist
knésetja hina „dæmalausu" þjóð-
kirfcju i landinu. Og að nú veröi
hann enn á ný aö vinna sér eitt-
hvað til frægöar. Til þess að gera
sér grein fyrir, hverjar hvatir reka
hann af stað til að bjarga sóma
þjóðarinnar — eins og hann hygg-
•ur — meÖ því að ráöa henni frá
að friða Þingvelli, veröur aö
-skýra, t fáum dráttum, frá afskift-
uin hans af Þingvollum, þegar
hann átti þar heima.
Sigmundur var 15 eða 16 ár
greiðasali í gistihúsinu „Valhöll“
á Þingvöllum, og eigandi jiess
fram að árinu 1919. Á þessum ár-
uni komust Þingvellir í einhverja
jiá mestu niöurlægingti, sein þeir
nokkru sinni liafa veriö í fyrr eöa
síðar. Sóöaskapurinn var þar svo
mikill aö undrum sætti, einkúm
í kringum „Valhöll“. Er óhætt aö
fullyröa, að annað eins liefir
livergi sést kringum neitt bygt ból
á íslandi. Sem dæmi jiess má
r.efna, að sumarið 1920, Jiegar
tilraun var gerð til 'þess a.ð
vernda Þingvelli fyrir mesta sóöa-
skapnum og óreglunni, voru
hreinsaðir nær 40 hestvagnar af
allskonar sorpi og óþverra af völl-
unum, og af lóöinni kringum „Val-
höll“. Megniö af þessu rusli var
umhverfis gistihúsið og margra
ára samansafn. Þetta ánafnaði
Sigmundur hinum forna JHngstaö
íslendinga jiegar hann fór þaðan.
Þeir, sem tóku aö sér greiðasölu í
„ValhöU"' eftir þetta, töldu sér
auövitað skylt að ávaxta jietta
pund Sigmundar. Um þetta var
skrifaö í viðlesið blaö hér í Rvík,
en þá þagði Sigmundur um Þing-
völl.
F.f fariö væri aö lýsa sóðaskapn-
uni á Þingvöllum, umgengni
manna þar og óreglu, kæmi margt
ótrúíegt frain í dagsljósið. E11 þó
keyröi fram úr liófi, þegar upp á
því var tekið, aö bera úr salernum
cfan í neysluvatniö, eins og átti
sér staö frá gistihúsinu „Valhöll".
Reykjavíkurbær hefir nú valið
sér þenna þrifnaöarmann til aö sjá
um heilsusamlegt hreinlæti í
barnaslcólanum.
Sigmundur er í samrænii við
sjálfan sig, þegar borin eru saman
verkleg afskifti hans af Þingvöll-
um og skrif hans i „Vísi“ um frið-
tniina. Iívortveggja miöar aö því,
að gera Þingvelli aö viöurstyg'ö í
augtmi siðaðra manna. Aöal orsök-
in til þess að Sigmundur hefir
íundið hvöt hjá sér, að ráöast á
hugmyndina, aö friöa Þingvelli,
sýnist liggja i þvi, að honum sárni,
aö sóöaskapur verður útilokaöur
og aldrei endurreistur á Þingvöll-
um framar, ef friðunin kemst í
framkvæmd.
Þess gerist ekki þörf aö taka til
nieðferöar öll atriöi, sem Sigmund-
ur mintist á. Það, sem máli skiftir
er marghrakiö í greinum, sem eg
áöur hefi skrifaö um friöun Þing-
valla, en jió skal eg aðeins lauslega
athuga höfuð og sporö á jiessu
andlega fóstri hans. Hann byrjar
á því að segja býlin á hrauninu
, ágætar bújaröir“. Fyrst og fremst
er viö jietta aö athuga, að jiarna
er raunar ekki nema um eina jörö
tvö ræða: Þingvallajörð. Fyrri alda
áhúendur á Þingvöllum settu niöur
býli, liér og hvar á landi kirkj-
unnar, til þess að íá eftirgjaldiö
eftir jiau. Býlin, sem eftir eru á
hrauninu, ertt því í óskiftu landi
kirkjunnar, og geta því ekki talist
sérstakar jarðir. Um hitt, hve „á-
gæt“ býlin ent til búskapar, ber
víst ölluni saman, — og ábúend-
um þeirra líka, — neniá Sigmundi,
að þau eru með rýrustu kotum á
landinu. í einu býlinu hefir altaf
verið þurrabúð, því tún er þar
sama og ekkert. Annaö fóörar eina
belju, hiö þriðja tvær o. s. frv.’
Þetta kallar Sigmundur „ágætar
bújarðir“. Eu þaö má vel vera, að
í fynidinni liafi þarna verið stór
bú á sína vísu, meöan ‘skógurinn
klæddi óslitiö hraunið, og annar
gróöur naut Jiroska í skjóli lians.
Fn nú er öldin önnur. Þar sem
áöur voru stór býli, eins og ætla
niá að hafi verið á Hrafnabjörg-
um á Þingvallahrauni, og sumum
öðruin eyöibýlum á hrauninu, er
nú uppblásið land og gróðursnautt.
Skógurinn, og annar gróður hefir
altaf verið að fjara út á hrauninu,
og býlin oröið honum samferöa.
Og þó að sæmilegur búskapur hafi
einhverntíma veriö á þesstim býl-
um, sem eftir hjara á hrauninu, eru
dauöamerkin auösæ. Þau eiga í
vændum sama hlutskifti og eyöi-
býlin, jafnskjótt og skógurinn er
horfinn, sem þau lifa á.
Sigmundur fárast yfir Jiví, aö
friðunin kosti fé. Það er rétt, aö
éll störf, sem miða til framfara og
menningar hjá þjóðinni, kosta fé.
Það kostaöi t. d. mikla peninga
1020, að hreinsa ójiverrann af völl-
imum og lóöinni kringum „Val-
höll“ á Þingvöllum, sem Sigmund-
ur haföi skilið Jiar eftir.
Óþarfa hræðsla er þaö hjá Sig-
mundi, að kristindóminum yrði
hætta búin, þarna eystra, ef prest-
ur sæti ekki á Þingvöllum. Þeir
tímar munu eflaust koma fyr eða
síðar, aö víöboðið flytur messur
héöan úr höfuðstaðnum til allra
kirkna, og margra lieimila, á land-
inu; munu þá fleiri spara við sig
prest, en Þingvallasveit.
Þá ætla eg að skoöa sporðinn á
grein Sigmundar; hann er ekki
síöur kostulegur en höfuð og bol-
ur. Þar standa jiessi viturlegu orö :
„E11 því feikna fé, sem til þeirrar
giröinga og vörslu þjóögarösins
hlyti að gaiiga, ætti þingið að
verja til þess, aö gera hátíðina
T930 svo úr garöi, aö hún yröí
þjóðinni til sóma“. Hann vill að
öllu því fé, sem kostað yrði til
friöunar Þingvalla, urn aldur og
æfi, veröi eytt í hátiöahöld, sem í
mesta lagi standa yfir 5—6 daga.
Þessa skemtilegu vitleysu gæti
enginn látiö sér detta i hug, annar
eu Sigmundur Sveinsson. En hon-
um þykir þaö ekkert tiltökumál, þó
aö merkasti sögustaöur í allri Ev-
rópu, eins og Þingvöllur er, verði,
aö hátíöinni afstaðinni, íslending-
um til ævarandi minkunar, bæöi
í augum jieirra sjálfra og erlendra
jijóöa.
G. D.
Hitt og þetta.
—o—
FB. í mars.
Nýtt flugmet.
Amerískur auðmaöur leigði ný-
lega Fokker-flugvél frá holleivsku
loftferðafélagi (Royal Dutch Air
Lines) til feröar milli Kaupmanna-
hafnar og' London. Var flugvélin
sex stundir og sjömínútur á leiö-
inni, en loítleiöin milli jiessara
staöa er 700 mílur enskar.
John McCormack,
írsk-ameríski söngvarinn frægi, er
maður kaþólskur. Hefir hann, að
sögn, iut mikið starf af hendi fyr-
ir trúsystkini sín, og látiö mikiö
fé af liendi rakna til allskonar
góögerðarstarfsemi á meöal bág-
staddra, kajiólskra manna. Páfinn
veitti John McCormack nýlega
greifatitil meö þeim ummælum, aö
Stúlka
(Smörreb r ödsj omfru)
getur fengið atvinnu á
HÓTEL ÍSLAND
1. apríi. Uppl. kl. 5—6.
Epli
Olóaldin
nýkomin í
Versl. Vísir.
BARNAFATAVERSLUMN
Klapparatig 37. Simi 20S5.
Með síðu8tu ferðum höfum við
fengið hýtt úrval af ýmsnm prjóna-
fatnaði -fyrir börn Ungbarnafatn-
aður og annar léreftasaumur af-
greiddur eftir pöntunum.
titillimi væri veittur fyrir starf
hans í þágu kaþólskra manna og
hefði hann verið fyrirmynd ann-
ara kajiólskra mamia í ílestu.
Tópaz-kristall,
sem nýlega fanst á Madagaskar,
var gefinn á Náttúrusögusafniö í
London. Er þetta lang-stærsti
tópaz-kristallinn í saíninu. Hann
er 12X 11 X 10 centimetrar og
vegvtr 2290 grömm.
Rauði kross Islands.
ASalfundur verður haldinn í
Kaupþingssalnum mánudaginn;
30. april næstk. kl. 5 siöd.
Dagskrá samkv. félagslögum.
Stjórnin.
Ódýrt hveiti
í heilum sekkjum
00 iausri viflt.
Drífandi,
Laugaveg 63.
Sími 2393.
Goð íbúð
óskast fpá 14«
maí. Ao v. á.
Rósíp
og rósaleggir, guiar og rauðar,
til sölu, Heliusundi 3. Simi 426.