Vísir - 07.04.1928, Blaðsíða 2

VISIR
Norðmaðurinn Henrik ílisen.
Nor'ðan frá JJorni og’ suður að
(Jóðrai vonarliöfða, áustan frá To-
kió og véstur. að Kyrráliafsströn^J-
um liafa nienn undanfarna daga
haldið hátíðlega ioo ára minningu
isorska skáldsins Henrik lbsen. All-
ur heimurinn hefir „lotið hinum
norska lóðs“, eins ÖgSigurður pró-
fessor N.ordal komst.að oröi í ræðu
sinni um daginn. — I öllum menn-
ingarlöndum liafa fram fariö mik-
il og vegleg hátíöáhöld. Leikrit Ib-
'seils liafa verið leikin kvöld eftir
kvöld fyrir húsfýlli, og fagnaöar-
læti hafa gengið í þungum öldum,
eða' menu hafa setiö lirifnir og
hijóöir, gagnteknir af þeim undra-
lcrafti, er frá þeim streymir, og
enga útrás fundið sálarhræringum
sinum og til finningum. Á öllum
menningartungum liafa ræöúr ver_
iö haldnar, ótal ræöur, háfleygar
og lofsamlegar. Heimshlöðin miklu
og fjöldi hinna smærri blaða liafa
flutt ítarlegar ritgerðir. Visinda-
ntenn og frægir rithöfuncTar hafa
Itelt úr djúpum skálum þekkingar
sinnar og snildar. Hver og einn
hefir lýst alheimsandánum mikla
frá sínu sjónarmiöi. Því allur
heimurinn viröist eiga sterk ítök
í Henrik Ihsen. Hver þjóö sk'ilur
hann og túlkar frá sínu sjónar-
miöi', téltir hann átt liafa erindi
tií sin, og talaö til sín sérstaklega.
Rödd þessa einræna - skálds, sem
mikinn liluta æfi sinnar var útlæg-
ur frá fósturlandi sínu og hædd-
ur og smáöur lieiina fyrir um lang-
an aldur, hefir vakiö bergmál um
lieim allan. Henrik Ibsen hefir
sýnt þaö og sannaö, að þrátt fyrir
allah ytri mismun þjóðanna í máli
og menning, siðvenjum og íifnaö-
arháttum, þá er þó mannssálin a£
sama bergi brótin, fæst viö álíka
verkefni, grætur söinu tárum, hlær,
clskar og hatar á líkan hátt. „Leik-
ur lífsins“ veröúr því mjög áþekk-
ur hjá menningarþjóðum, þótt hin
yíri svipbrigöi séu margvísleg.
Þessi alheims-minningarhátíða-
liöld tala skýrum oröum og þugg-
.snarríkum til vorrar litlu þjóöar
noröur á lijara veraldar. Þau sýna
berlega, að jafnvel hjá smáþjóðum
(eða ef til vill: einmitt) noröur
við lieimskaut geta myndast andleg
verömæti með aiheimsgildi. —
Henrik Iljsen var fátækur sonur
. litillar frændþjóöar vorrar, sem
um þær mundir var á gelgjuskeiöi.
eins og vér íslendingar erum nú.
liapn var misskilinn og lítilsvirt-
ur meö þjóö sinni, hæddúr og
lirakinn á marga vegu af smásál-
arlegum oddborgurum og þröng-
sýnni og ósjálfstæöri gagnrýni, og
loks flæmdur úr landi meö svip-
um hungurs og samúöarleysis, og
liföi nær 30 ár í útlegð.
Þaö var í þessari útlegö sinni,
í S Ibsen gróf til grunns í dýpstu
fylgsnum sálaf sinnar og fann
þann liinn dýra málm, er liann síð-
an smíðaöi úr öll sín heimsfrægu
listaverk. Hann rakst alls eigi á
auöugar námur gulls og gimsteina
þar syöra i „Sóllöndunum“. Nor-
rænn var málmurinn, sem „brast
viö hamars þunga kall". Þann
málm skírði hann svo viö eld síns
norræna anda, aö öll varð smíðin
sú völundarsmíö, sem alheimur dá-
ir-enn þann dag i dag. Það er þvi
þrátt fyrir það, áð Henrik Ibsen
var norskur, og aðeins norskur, aö
list hans og andríki hefir vakiö
hcrgmál í miljónum hjartna víös-
\ egar um heinr. Flestöll yrkisefni
hans*eru sérnorsk. Persónur sjón-
leika hans eru mestmegnis norskir
smábæjaborgarar, svo raunveru-
legir, að margir könnuöust þar viö
sjálfa sig, eöa þóttust gera þaö.
(Þa'ð er t. d. taliö, aö skörungur-
inn mikli Christofer Bruun hafi
aö nokkru leyti veriö fyrirmynd
Ibsens aö Brandi. Og alment var
talið, aö Stensgárd málaflutnings-
maður í „De unges forbund" væri’
suiðinn mjög eftir Björnstjerne
Björnson. Enda lagöi Björnson
fæö á Ibsen mörg ár á eftir). —
List hans og yrkisefni eru því
fyrst og fremst norsk. En „hugs-
anir mannsins hjarta“ eru alþjóöa-
cign. Sjálfstæöisbarátta einstak-
Hngsins og frelsisþrá er alþjóðleg,
og eins er baráttan „milli holds-
ins og andans“. Úr útlegð sinni
sótti Ibsen allan sinn sálarkraft
og stæling heim til þjóðar sinnar,
er haföi boriö honum 'í „djúpum
skálum“
dcn sunde bitre styrkedrik hvorav
som digter jeg pá randen av
min grav
tog kraft til kamp i dögnets
brudte stráler, -—
Og hami lýsir heimþrá sinni og
hinni römmu taug, er ómótstæði-
lega dregur hann heim : —
„Mod snelandets hytter fra sol-
strandens krat
rider en rytter hver eneste nat.“
Og ennfremur: —
„I natten og min digtúing bor
jeg hjemme.“--------
Héimsskáldiö Henrik Ibsén sótti
þannig allan sinn andans auö og
yrkisefni til litillar þjóöar langt
noröur í höfum, þar sem brodd-
borgaralegur uppskafningsháttur,
sluásálarlegt þref og þras og and-
legt þröngsýni réði rikjum, og
liyrgði alla sólarsýn. •— En þaö
var þó þrátt fyrir alt hans eigin
]>jóö! —-
Svo norskur var Ibsen, aö land-
cú hans fjöldamargir kviöu fyrir
hverri nýrri bók frá hans hendi.
Þeir óttuðust, aö nú kynni hann
aö læsa valsklóm sinum inn aö
lijarta í þeirra „flokki“. Aldrei var
hægt að vita, hvar honum myndi
s!á niöur. Og þeir óttuöust aö sjá
sjálfa sig afklædda frammi fýrir
cllum landslýö. Og síöarmeir, er
Ibsen var orðinn viöurkendur
heima fyrir og víöfrægur út á viö,
rifust norskir stjórnmálaflokkár
um hann si'tt á hvaö, eignuöu sér
hann og afneituðu honum á víxl,
cftir því sem vindtir blés úr bók-
um hans. —
Henrik Ibsen lifði í forsælu
mikinn hluta æfi sinnar. Æska
hans öll var skuggum hjúpuö. Óg
óvíst er, livort sól náöi nokkurn
tíma aö skína í dýpstu fylgsnum
sálar hans. Sjónleikar hans bera
þessa glögg merki. Þeir enda flest-
ir fremur dapurlega. í þeim er
ætíö hörö barátta og sár, um mik-
ilvæg verðmæti. Þar er tíðast ein-
hver sem tapar, og veröur fyrir
vonbrigöum. Öll sönn verðmæti eru
dýrkeypt, 0g — „evigt ejes kun
det tabte“. — — Ibsen keypti
Creaxsi of Manitolba,
Glenora,
Canadian Maid,
Onota,
Buffaio.
Píanó
frá konunglegri hollenskri verks'niðju, mahogni,
Bachals mahogni með 3 pedölum.
Lægsta verð beint frá
Verksmiðjunni.
A. Obenbaupt
«
«
e
«
a
a
a
a
il
lindarpennap og blýaotap bafa 1S
ás*a ágæta reynslu lié? á lasidi.
ITopsI. 8|öpn K>istJánssoia.
{iOGÍiOOÖGaíÍÖGö!itiOíi(ÍOÖOÖtÍ(Í(Xi;iOÍÍÍÍÍ5ÍKStt05ÍGi50íSOíí;i5SOÍX>t50íÍÍX
skáklfrægð sina dýru veröi, engu
síður en Játgeirr skáld skáldgáfu
sina. Lifsgleöi halis og hamingja
var gjaldið. Og óefað virtist hon-
um sjálfum sú frægð svo dýru
verði keypt, að áhöld voru um
'gróöann.-------
Á annan í páskúm leggur Leik-
i'élag Reykjavíkur sinn skerf til
100 ára minningar Henriks Ibsen
og leikur þá eitt hiö merkilegasta
leikrit hans, „Villiöndin". Þar
kynnist maöur rækilega smiöstök-
um Ibsens á sálrænum efnum. Ó-
víöa sést betur og skýrara, hvern-
ig hann bræöir og mótar málm
samtíðar sinnar, hendir vigorð
hennar á lofti og smíðar úr fögur
vopn og bitur, (sbr. „livslögu" og
„livssannhet", „den ideale íord-
ring“ etc.). Dr. Relling er kostu-
leg'ur: — Þaö er lífslýgin, sjálfs-
blekkingin, sem heldur manni
uppi. „Takirðu „lífslýgina" frá
meðalmanni, sviftiröu hann um
leiö hamingju sinni", — — —
,,-----1 Notaöu ekki erlenda orö-
ið ideal. Viö sem höfum ágætt
norskt orð: lýgi.“
Helgi Valtýsson.
o F. U. M.
Á morgun (páskadag):
K1 10: Sunnudagaskóhnn.
— 4: Y.—D. og V.—D. sam-
fundur.
— 8l/2: Almenn samkoma.
Fórnaifundur.
Allir velkomnir.