Vísir - 26.05.1928, Blaðsíða 2

VISIR
Fengum með Bpúarfossi:
Lauk í pokum
Kartöflur.
Nokkrip pokar enn ettir at
Eyvindarkartöílum.
SttOtlOÍÍÖ»0;SOO»OR!SOOOOOOQ«tJÍ soootsoooooooooot sooootstsotsoootst
Milka, Milkannt Velma
fyririiggjandi.
A. Obenliaupt.
sooooootsoootsotsooooootsotsooetsootststsootsootsoooísoooooíststsotsot
Símskeyti
Calais 25. maí. FB.
Fimleikaflokkur í. R. kominn
til Calais.
Komum til Calais í gærkveldi.
Veliíöan. Ca. 400 félög taka þátt
i hátíöahöldunum, scm standa yf-
ir frá 26.—28. þ. m.
Fjörutíu þúsund sæti hafa verið
pöntuð í járnbrautarlestunum, sem
fara til Calais þ. 26. —• Vi‘ð Iiöfum
sýningu þ. 28. ásamt fleirum. —
Til stendur, að forsætisráðherra
Frakklands, og George Bretaprins
vc-rði viðstaddir.
Khöfn 25. maí. FB.
Nobile flýgtir yfir norður-
heimskautið.
Frá Kingsbay er símað: Nobile
dvaldi tvær klukkustundir yfir
pólnum, lenti ekki. Hann varpaði
niður ítalska fánanum og krossi
frá páfanum. Andviðri seinkaði
heimferðinni. Er hanu væntanleg-
ur hingað í dag.
„Samsærismenn" dæmdir
í Colmar.
Frá Colmar er símað: Fjórir af
nítján handteknum sjálfstjórnar-
mönnum í Elsass hafa verið
cíæmdir til eins árs fangelsisvist-
ár fyrir samsærisáform, en hinir
voru sýknaðir. Áheyrendur sýnchi
hinum sakfeldu samúð. Mann-
fjöldanum og lögreglunni lenti
saman utan við fangelsið.
(Colmar er borg i Elsass. íbúa-
tala 42 þús.).
Eiturgasið í Hamborg.
Frá París er símað: Blaöið
l emps heimtar, að rannsakaö
verði, hvort eiturgasið í gasgeym-
ínum, sem sprakk i Hamborg, hafi
verið framleitt í hernaðarskyni
cða handa iðnaðinum.
Flugmönnum fagnað í ósló.
Frá Ósló er símað: Wilkins og
Eielson komu í gær og var þeini
tagnað af mikhim mannfjölda.
Seinna um daginn var haldin mót-
tökuhátíð á heimili Amundsens,
sem hylti flugmennina.
Forsetakosning
i Bandaríkjunum.
í nóvembermánuði i haust verð-
ur nýr íorseti kosinn í Bandaríkj-
unum. Calvin Coolidge, sem gegnt
hefir forsetastörfum síðan Harding
forseti dó, 2. ágúst 1923, verður
ekki í kjöri, með því að hann hefir
setið að völdum nokkuð á annað
kjörtímabil, en það hefir ekki verið
venja, að forsetar væri lengur en
tvö kjörtímabil (8 ár) við völd.
Að vísu er j>að ekki bannað í stjórn-
arskránni, en þjóðin telur það órit-
uð lög, sein ekki mcgi rjúfa.
Kosningabarátta er haíin þegar
fyrir löngu, og verða þrjú forseta-
efni í kjöri, eitt úr hverjum flokki,
þ. e. flokki samveldismanna (Re-
publicans), sem nú fer með völd,
flokki sérveldismanna (Democrats)
og flokki jafnaðarmanna.
Áður eu til kosninga kemur halda
ílokkarnir útneíningar]>ing (con-
vcntion), sinn í hverju lagi, og velja
þar forsetaefni flokks sins. Þau
]>ing srekja fulltrúar allra ríkjanna
og ]>arf tvo þriðju atkvæða til þess
að útnefning' sé lögleg. Venjulega
er stungið upp á mörgum íorseta-
eínum á hverju útnefningarþingi,
og þarf þá stundum að kjósa marg-
sinnis. En þegar útncfningunni er
lokið í hverjum flokki, kýs þjóðin
í milli þeirra, sem i kjöri eru.
Margir telja líklegt, að Her-
bcrt IIoover verslunarmálará'Öherra
verði i forsetakjöri áf hálfu sam-
veldismanna. Hann cr verkfræð-
ingur að námi og hafði unnið mörg
stórvirki í þeirri grein víðsvegar
um heim, áður en styrjöldin mikla
hófst. Á styrjaldarárunum síðari
sá hann um matvælaskömtun og
vistasendingar hingað til álfunnar,
og síðar sá hann um útbýting vista
’hér í álfunni, ]>egar styrjöldinni var
lokið, og þótti ]>ar sýna yfirburða
dugnað, forsjá og stjórnsemi. Hann
tók og mikinn þátt í því að ráða
fram úr vandræðum þeirra, seni
urðu húsviltir ,þegar flóðið mikla
varð i Missisippidalnum í fyrravor.
Hann er íylgismaður bannlaganna,
en honum hefir einkum verið fund-
ið ]>að til foráttu, að hann væri
gamall sérveldismaður (Democrat)
og fyrrum fylgismaður Wilsons
forseta.
Pappírspokar,
U mb úðapappí r
í rúilum,
Toilettpa pp í r.
Langlæg»t heildsöluverð
hjá
■WPRIKWflBHBSSI
| Símar 144 og 1044. |
Allmikli sundrung virðist vera um
forsetaefni sérveldismanna, cn eins
og nú standa sakir, er þó tálið, að
Alfrcd E. Smith, ríkisstjóri í Nevv
York hafi einna mest fylgi, og
stuðningsmenn hans fullyrða, að
hann verði forsetaefni flokksins.
Hann er talinn mjög mikilhæfur
maður, en andstæðingar hans finna
honum einkunt tvent til foráttu:
Hann er kaþólskrar trúar og and-
vígur banni, þó að hann haíi að
vísu lýst yfir, að hann ætli ekki
að vimia að afnámi bannlagánna,
þó að hann ver'ði kosinn. Þýkir lík-
legt að þetta hvorttveggja verði þó
hcldur til þess að draga úr fylgi
hans, einkum andúð hans gegn
bannlögunum.
Jafnaðarmenn ætla að haía í
kjöri Dr. Nonnan Thomas. Hann
er 44 ára að aldri, hefir tekið all-
milcinn þátt í opinberum málum, er
rithöfundur og hefir farið fyrir-
lestraferðir víða um Bandaríkin.
Hann hefir og verið ritstjóri. Hann
kveðst ekki búast við, að sigra, en
segist verða í kjöri til þess að und-
irbúa komandi tima.
Qodthaab
rBrioinsiirinii eon.
Hr. Tryggvi Magnússon hefir
gert tilraun til að svara grein
minni úm „fprnbúningana“ og
birtist ]>að svar hans í Vísi 20 þ.
m. —- Eg bjóst viö þvi, að Tryggvi
mundi ganga fram fyrir skjöl.du
og reyna að verja „litklæða“-farg-
anið, því að hann mun télja sig
einn hinn mestá höfuð-paur í liði
þeirra manna, sem sett hafa sér
það mark og mið, að afklæða ís-
lenska karhnenn inn að skyrttmni
og fá þeitn „litklæði“ i stáðinn. —•
Ilinu hafði eg tæplega búist vrð,
aö svar Tryggva málara yrði svo
fákænlegt, sem raún ber vitni.
Tryggvi reynir ekki að sýna
íram á með rökum, að „íornbún-
ingarnir" sé vafalaus eign íslend-
inga, enda er það óvinnandi verk.
Hann játar, að ]>eir hafi verið
sameiginleg eigtt margra þjóða
óidum saman, en hyggur þó, að
við eigum einna mestan rétt til
þeirra, sakir þess, að við höftún
klæðs.t þeim lengur en aðrar þjóö-
ir. — Mér finst það skiíta litlu
máli, hvort við höfum notað þá
árinu eða öldinni lengur en aðrir.
Höfuðatriði málsins er það, að
búningarnir eru erlendir að upp-
rtina. Þeir voru eign annara þjóða
áður en ísland bygðist. Og þeir
voru notaðir af mörgum þjóðum
svo að öldum skifti. íslendmgar
munu hafa orðið síðastir til að
fleygja þeim og liggja til þess
eðlilegar og augljósar ástæður.
Annars er ástæðulaust um það
að deila, hver mestan hafi réttinn
í þessu efni. íslendingum verður
fráleitt meinað að nota þessa saín-
eignar-búninga, ef þeir vilja, því
að engin önnur þjóð mundi taka í
mál, að gera þá að þjóðbúningi
sínum.
skip kgl. grænlenskti verslunar-
innar, íór héðan síðastl. miðviku-
dag áleiðis til Grænlands. Er ferö-
inni heitiö til vesturstrandar
Grænlands í vísindalegan rann-
sóknarleiöangur meðfram allri
vesturströnd Grænlands, en þó er
aðal-erindiö að framkvæma ýmis-
legar hafrannsóknir úti fyrir Norð-
vestur-Grænlancli, frá Discó-eynni
alla leið norður að Thule-stöðinni,
sem er í nágrenni við Etah á ca.
78° n. br. Er ]>etta svæði Græn-
landsstranda lítt rannsakað ennþá
að ]>essu leyti. Skipið er mjög vel
útbúið að vistum og tækjum öllum
til rannsóknanna; er í ráði að
rannsaka sjóinn líffræðilega (bio-
logiskt) á þessum slóðum — alt
dýra- og jurtalíf, æðra sem lægra,
auk ýmissa annara haffræðilegra
(hydrografiskra) athugana, sem
þarna verða gerðar. — Á skipinu
er margt valinna visindamanna, en
foringi fararinnar er Riis Carsten-
sen flotaíoringi og sjófræðingur
(hydrograf), eru m. a. honum til
aðstoðar þrír náttúrufræðingar, og
cr fyrir þeirn P. M. Krarup dýra-
fræðingur. — Skipinu er ætlað, ef
veður og isar eigi hefta för ]>ess,
að koma heim aftur einhvernttma
í ágústmánuði i sumar, en takist
það ekki, er alt undir það búið, aö
veturseta verði höfð einhversstað-
ar við norðvesturströnd Græn-
lands. Er allmikils vísindalegs
árangurs vænst af för ]>essari.
Tryggvi heldtir því fram, að ég
hafi sagt, að það sé „ótækt að við
íörunt að taka okkur út úr og eiga
J.-.jóðbúning, einir allra ]>jóða.“ —
Þetta hefi eg hvergi sagt og ekki
neitt í þá átt. Tryggvi málari hlýt-
ur aö hafa lesið grein mína á
nokkuö líkan veg og mælt er að
annar rnikill höfðingi lesi frægustu
bók veraldarinnar. — Eg nefndi
ekki með einu orði þjóöbúninga
annara þjóða nú á dögmn. — Orð
mín voru ]>essi: „íslenskir karl-
menn klæðast nú að hætti annara
nálægra ]>jóða, alveg eins og þeir
gerðu á svonefndri „giiilöld" þjóð-
arinnar. Hversvegna eigum við
]>á, einir sér, að taka okkur út úr
og fara að tína saman og nota
flíktir þær, sem allir hafa fleygt
fyrir löngu, bæöi við og aðrir?“
— Eins og allir mega sjá, er hér
ekkert að því vikið, hvort aðrar
þjóðir eigi sérstaka þjóðbúninga
nú á dögum. Það er látið óumtal-
aö. — Vitanlega eru til sérstakir
þióðbúningar í ýmsum lönduni, en
}>eir eru þá vafalaus eign þjóðanna
sem nota ]>á. Þær hafa gert sér
sjálfstætt klæðasnið, sem engir
aðrir geta helgað sér. —• En hér er
þessu öðruvísi háttað. Hér er ekki
verið aö hugsa um að skapa neitt
nýtt, sjálfstætt eða fallegt. Hér
íjúka menn upp til handa og fóta
— vilja óðir og uppvægir breyta
til um klæðasnið karlþjóðarinnar,
cn geta ekki látið sér detta neitt
nýtt í hug. Og svo kjarnsa þessir
,.litklæða-menn“ og- dást að snild
sinni og húgviti, er þeir detta otan
á gamlar og aflóga flíkur fram-
andi þjóða!
Tryggvi heldur þvi frarn af
miklu kappi, að „fornbúningar"
]>eir, sem hér um ræðir, „sé mun
hentugri og sist skjólminni“ en
venjulegir klæðnaðir. Eg nenni
ekki að deila um þetta við málar-
ann, en þykist þó hafa gildar
heimildir fyrir því, að þessai- full-
yfðingar hans sé staðlausir stafir.
Þá segir hann emtfrtemur, að með
,.,litklæðum“ sé miklu aúðvelciara
að klæða sig eftir veðráttumii.
Væri líklega ekki vanþörf á, að
hann skýrði þetta nokkuru oáitara.
Greinarhöf. virðist furða mjög’
á þvi, að mér skuli -þykja „forn-
túningurinn“ Ijótur. Og hann
kemst að þeirri niðurstöðu, að
slíkt sé í raun og veru ekki svafa-
vert. Hann um það! Sannleikurinn
er sá, að mér þykir búningurinn
svo ljótur og afkáralegur, að eg
gæti ekki fengið af mér að fara í
hann. Og eg er eklci í neinum vafa
um það, að mjög fnikill meiri hluti
allra íslendinga er sömu skoðunar.
Fullyrðingar Tryggva i gagnstæða
átt eru gersamlega marklausar. Og
Irann á væntanlega eftir að komast
að raun um það sjálfur. Eg hefi
séö fáeina unga menn í þessum
klæðunr og mér hefir blöskrað,
hversu illa þau hafa farið }>eim.
En ekki er vert að deila lengi um
þetta atriði. Reynslan sker úr um
það, hvor okkar Tryggva fer nær
skoðun og dómi meginþorra ís-
lendinga í þessti efni.
Á einum stað í grein sinni spyr
Tryggvi um það, hvort mér hafi
„máske" ekki fundist það „stórt
spor aftur á bak, þegar ísleuding-
ar eignuðúst aftur hafskip og tóku
að sigla á milli landa." Ekki er hú
fróðlega spurt, en gera mp þó
manninum það til geðs að svara
þessu. Er þar skjótast af að segja,
að gegn þeirri fásinnu mundi eg
leggjast af alefli með öðrunt góð-
um mönnum, ef einhverir íslend-
ingar vildi nú hefja siglingar milli
landa á slíkum fleytum sem þeim,
er notaðar voru til þeirra ferða á
landnámsöld og sögnöld. En eigi
nokkurt vit að vera í dæmi
Tryggva í þessu sambandi, verð-
ur að miða við farkost þann, sem
nærfatnaður
fyrir dreagi
er kominn.
Hann er ódýr, sterkur og
þægilegur.
Hanes-
nærföt fyrir fullorðna eru
ávalt til, bæði hvít og gul.