Vísir - 10.06.1928, Side 5
VISIR
Sunnudaginn 10. júní 1928.
I
M
fypipliggj andi:
Þórður Sveinsson & Ce.
í dðnsknm blöðum
þann 17. f. m. birtist skeyti frá
Helsingfors þar sem Tryggvi
Þórhallsson, forsætisráðherra,
er talinn meSal þeirra Dana,
sem forseti Finnlands sæmdi
heiSursmerkjum. I tilefni
af þessu hefir sendiherrasveit
Danmerkur hent lilutaSeigend-
um á aS ástæSa væri til þess
aS sjá um, aS slílcar villandi
frásagnir kæmi eigi fyrir. Hef-
ir sendisveitin fengiS eftirfar-
andi upplýsingar í málinu:
Símskeyti þaS sem hér um
ræSir, var fréttastofuskeyti til
Ritzau’s fréttastofu í Kaup-
mannahöfn, og afgreiddi
fréttastofan skeytiS óhreytt til
blaSanna, en hlöSin hafa eigi
gætl þess, aS leiSrétta hina
miSur lieppilegu frásögn. Rit-
zau’s fréttastofu hefir veriö
bent á misfellur þessar.
í þessu sambandi er rétt aS
gcta þess, aS hér getur eigi
veriö aS ræSa um neinn ásetn-
ing frá hendi dönsku blaS-
anna, þar eS þau í frásögnum
sínum frá liinum opinheru há-
tíSahöldum í Finnlandi hafa
skýrt greinilega frá því hvern-
ig þar var tekiS tillit til þess
aS ísland er sjálfstætt og full-
valda ríki. GetiS var um, aS
þjóSsöngur íslands var leikinn
þegar konungur steig á land,
aS tekiS var sérstakt tillit til
íslensku þjóSarinnar, þegar
konungi var heilsaS í ræSum
forsetans og í þakkarávarpi til
konungs, þegar hann hvarf
lieim. (Samanber fréttaskeyti
sendisveitarinnar þann 16. og
21. f. m.).
(Bla'Öatilkynning frá sendiherra
Dana).
miiriar.
-o—
Eim skip af élagiS auglýsir í
blaSinu í dag, aS Gullfoss fari
héSan til BreiSafjarSar annaS
kveld, og korni aftur á föstu-
dag. Er þetta tilvalin skemti-
ferS fyrir fólk, sem vill fá sér
nokkurra daga hvíld frá dag-
legum störfum og' njóta góöa
veSursins á sjónum, enda hef-
ir fargjald veriS ákveSiS meS
þaS fyrir augum, aS sem flest-
ir geti veitt sér þessa ánægju.
SkipiS fer héSan kl. 12 á
miSnætti, og klukkan um sex
um morguninn eftir ver'Sur
verSur fariS þétt fram hjá
Snæfellsjökli, og sjást þá jafn-
framt hinir einkennilegu Lón-
dralígar mjklcuS til austurs.
Til Stykkishólms verSur kom-
iS um hádegi á þriöjudag, og
þar geta menn skoSaS sig um
í kaupstaSnum og umhverfi
lians, sem er mjög viSkunnan-
legt, og ennfremur gengiS upp
á Helgafell, en þangaS er
klukkustundar liæg og skemti-
leg ganga frá Stjkkishólmi.
Eins og kunnugt er, má maSur
þegar komiS er upp á Helga-
fell óska sér þriggja óska -—-
sem allar eiga aS rætast, aS því
er sagt er.
Næsta dag veröur svo siglt
til Flateyjar og er siglingin
þangaS, milli eyjanna á
BreiSafiröi, sem sagSar eru ó-
teljandi, mjög skemtileg og út-
sýniS yfir eyjarnar og til lands
sérstaklega fagurt. í Flatey
verSur staSiS viS nokkurn
tíma, en á heimleiSinni verS-
ur komi'S viS í Ólafsvík og
Sandi. Þeir sem hugsa sér aS
taka þátt í þessari skemtiferS,
æltu aS gefa sig fram á skrif-
stofu félagsins á morgun og
panta fariS.
Þjóðbúningurinn.
26. þ. m. hefir niaður sá, er sig
nefnir Þránd, ennpá fundiS ástæ'Su
til þess a'Ö hirta speki sina i Vísi.
Að því er frekast verður séð, álítur
hann sig vera að svara grein minrii
frá 20. þ. m., um þjóðbúninginn.
Hann reynir að sýna frarn á það,
með staðhæfingum, — þótt rök
hefðu nú ef til vill verið nærri því
eins hentug, ef til hefðu verið, —
að búningurinn sé ljótur, óhentugur
o. s. frv. Háttv. greinarhöf. telur
það óvinnandi verk, að „sýna fram
á með rökum“ að búningur þessi
sé „vafalaus eign íslendinga", og
kemst loks að svofeklri niðurstöðu:
„Mér finst það skifta litlu máli,
hvort við höfum notað þá árinu eða
öldinni lengur en aðrir. Höfuðatriði
málsins er það, að búningarnir eru
erlendir að uppruna. Þeir voru eign
annara þjóða áður en ísland bygð-
ist.“ Þetta finst honurn yíst afar
viturlega mælt, sem ekki er að
furða. Fræða má háttvirtan Þránd
á því, að tungan, sem hann og við
hinir íslendingarnir tölum, var eign
annara þjóða áður en ísland bygð-
ist. Það er sama tungan, sem allar
aðrar þjóðir eru fyrir löngu búnar
aö „fleygja", og eg geri ekki ráð
fyrir því, að nokkur önnur þjóð
myndi taka það í mál, að taka hana
upp aftur. — En er það af því, að
hún sé óhentugri, afkáralegri og
ljótari en það, sem kom í staðinn?? j
— Það er sama tungan, sem íslend- '■
ingar sjálfir — ef annars er leyfi- ■
legt að kalla ]>essa innfluttu þjóð ;
])ví nafni, — voru í raun og veru
búnir að fleygja. Að dómi Þrándar
hefir þá Rask og Fjölnismenn
„dottið ofan á“ og innleitt i landið
gamla og aflóga tungu framaridi •
þjóða, eins og hann kemst að oröi j
um litklæðin, sem nákvæmlega eins
stendur á með. Þrándur er mér
sammála um það, að. við eigum
að nota þjóðbúninga, en hann vill
fleygja þeim, sem við eigum, og láta
búa til annan út i loftið og ekki
styðjast við neitt af því, sem til
er og á rétt á sér. Vakir þar sjálf-
sagt fyrir honum eitthvað annað,
sem ekkcrt á skylt við þjóðbúninga.
Grein Þrándar ber vitni urn það, að
hann hefir ckki kynt sér uppruna
þjóðbúninga, fremur en annað, sem
snertir þetta mál. Hann segir : „Vit-
anlega eru til sérstakir þjóðbúning-
ar í ýmsum löndum, en þeir eru
þá vafalaus eign þjóðanna, sem
nota þá. Þœr liafa gcrt scr sjálf-
stœtt klœðasnið, sem cngir aðrir
gcta hclgað sér“*!! Þetta er nú al-
veg nýr vísdómur, og er óneitan-
lega „Þrándur í götri" þeirra, sem
kynnu að láta sér detta i hug að
taka hæstv. greinarhöf. alvarlega.
Það er vafalaust vel gert, að gefa
Þrándi upplýsingar um þetta atriði,
ef þær mættu koma honurn að liði
þegar hann skrifar næst. Flestir
þjóðbúningar hafa einhverntíma
verið tískul)úningar, sem síðan
hefir verið haldið við í suraum
löndum eða héruðum eftir að aðrir
hafa lagt þá niður. Þessar þjóðir
hafa því alls ekki gert sér neitt
„sjálfstætt klæðasnið". T. d. voru
þjóðbúningar Færeyinga, Norð-
manna, Svia og fleiri tiskubún-
ingar fyrir nokkrum mannsöldrum,
og eru þó þessir þjóðbúningar við-
urkendir. — Búningar Vík-
ingaaldarinnar lögöust niður er-
lendis um krossferðirnar (á 12. og
13. öld), en hér á landi. héldust lit-
klæðin fram yfir siðaskifti. Þau
hafa þá verið þjóðbúningur vor um
þrjár aldir og geta þvi með réttu
kallast „vafalaus eign íslendinga".
Greinarhöf. virðist ímynda sér það,
að litklæðin hafi lagst niður af þ.ví,
að þau hafi verið óhentugri en það,
sem útrýmdi þeim. En honum
skjátlast — aldrei slíku vant — ef
hann álítur að breytingar tískunnar
miði æfinlega að því aö gera fötin
hentugri eða betri. Þrándur kveðst
ekki nenna að ræða um aðalatriði
þessa máls, sem sé, hversu hentug-
ur, ódýr og skjólgóður klæðnaður
þessi er, og „þykist" hafa „gildar
heimildir" !! fyrir hinu gagnstæða.
Ó, sér er nú hver rökfimin! Lit-
klæðin eru hentugri en jakkaföt aí
þvi, að þau eru einfaldari að gerð
og þrengja hvergi að líkamanum.
Hlýrri eru þau af því, aö þau eru
samfeldari og ekki eins aðskorin,
og af þeirri ástæðu er einnig hæg-
ara að klæða sig misjafnlega mikið
innan undir, og það án þess, að það
sjáist eða sé til óprýði. Saum á lit-
klæðum er svo auðvelt, að hver og
einn getur saumað þau, og ennfrem-
ur eru þau meira en helmingi ódýr-
ari en tískufötin. Að öllu þessu hafa
áður verið færð fullgreinileg 'rök,
og þar eð hvorki Þrándur né aðrir
hafa reynt að hrekja neitt af því,
þá sé eg ekki ástæðu til að endur-
taka það hér. Þótt erfitt sé að deila
Besta Cigarettan i 20, stk. pökknm,
sem kostar 1 krönn er
Commander,
Westminster.
Virginia
ciaarettur
-i
| -W3£" Pást t öllom verslonum.
ææææææssæseææææææææææææææseæás
HeidFuðn húsmæðui*!
Sparið fé yðan og notið eingöngu lang-
besta, drýgsta og því ódýrasta
skóáburðiim
gólfábupðinn
Fæst í öllum helstu verslunum landsins.
rrnmmmímmimmmmmmtamimstsm mhmtmasmemmammm
* ‘Leturbreyting mtn.
um það, hvað ljótt sé eða fagurt,
þá er það víst, að alt,. sem ósam-
ræmi er í, er ljótt. Því verður ekki
neitað af neinum, nema ef vera
skyldi Þrándi, að það er afkáralegt
og í algerðu ósamræmi, er karl-
maður á „kjól“ sést við hliðina á
konu í skautbúningi. Einmitt þetta
er ein aí helstu ástæðunum íyrir
því, að reynt hefir verið að endur-
vekja þennan forna, íslenska þjóð-
búning karla. Geta má þess einnig,
að allir hinir islensku kvenbúning-
ar eru útlendir að uppruna og sum-
ir þeirra ekki einu sinni norrænir.
• Þótt háttv. Þrándur verji til þess
allmiklu erfiði að telja sér trú um
að honum og öðrum þyki búning-
urinn ljótur, þá er ekki ástæða til
þess, aö taka mark á þeirri kenn-
ingu hans. Skikkjan hefir t. d. hald-
ist við mjög lítið breytt og verið
notuð hér og um alla Evrópu fram
á þennan dag, og það aðeins vegna
þess, að hún heíir altaf þótt fögur
og hentug flík. En hún heitir á nú-
tíðarmáli „slag“, en ef hún' er köll-
uð skikkja, þá þykir Þrándi hún
afkáraleg og óhentug. Höf. segir
að reynslan muni skera úr um það,
i hvor okkar fari nær skpðun megin-
| þorra þjóðarinnar um það, hvort
þjóðbúningurinn sé ljótur eða ekki.
Hann ætlar eftir því að láta greiöa
um það ])jóðaratkvæði. Ekki virð-
ist hann eiga alllítið undir sér!
Þrándur er, að því er séð verð-
ur, dauðhræddur um það, að hann
verði tekinn einn góðan veðurdag
og færður úr hverri spjör og í lit-
klæði. Honum til hughreystingar
lýsi eg þvi hér með hátíðlega yfir,
að cg skal reyna hvað eg get til þess,
að koma i veg fyrir að slíkt ofbeldi
verði frarnið. Greinarhöf. <■ þykist
geta dregið það út úr orðum mín-
um, að mér finnist heldur lítið til
um „orðsins íist“ og „andlega
'Í:W
Kriatalsápa
Grænsápa
Handsápa
Stangasápa
JJrottaduft
höfðingj a“ þessa lands. Eg gæti
svo sem vel trúað Þrándi þessum
til þess, að telja sig einn á meðal
þeirra. En ef hann að öðrum kosti
getur lesið slíkt út úr orðum mín-
um, þá hlýtur hann að eiga meira
en lítið bágt með geðsmunina, og
þætti mér það leiðinlegt, þótt ekki
sé það mér að kenna. Annars mun
eg enn sem fyrri vísa heim til föð-
urhúsanna öllum þessháttar skradd-
araþönkum, sem ekkert koma mál-
inu við, og sömuleiðis öðrum útúr-
snúningum og vandræðaskap höf.
um aukaatriði þessa máls. Eg sé
ckki ástæðu til að fara út í slíkt.
En hvað, sem annars rnætti segja
um greinar þessa huldumanns, þá
virðist hann hafa einhvern vott af
velsæmistilfinningu, þar sem hann,
af eðlilegum og skiljanlegum
ástæðum, ekki vill láta bendla sitt
rétta nafn við þessar ritsnúðar sín-
ar.
29. maí 1928.
Tryggvi Magnússon.