Vísir - 16.08.1928, Blaðsíða 2

V 1 S I R
))ttemaw«OL§mCll
HöSum til:
Noregssaltpétur.
ii— ■■i—i iii »■ ___ ,N . ..

Nokkrai* tunnur ólofaðar.
Nýkomið:
Milka og Velma
hið óviðjaínanlega átsúkkulaði irá Suchard.
A. Obenliaiipt.
Hveiti
ýmsar tegundip.
Haframj el
(Flaked Oats).
Fypipliggjandi.
ÞÓRÐUR SVEINSSON & CO.

Símskeyti
Khöfii, 15- ágúst, F.0,
Pólverjar og Lithauar.
Frá Berlín er sírtrað : • Stjórnin í
Lithauen. hefir hafnaS þeirri uppá-
stungu pólsku stjórnarinriar, aö
fresta því a'ð taka að nýju til
samning-a, ]rar til 30. ágúst í
Genf. Segir stjórnin í Lithanen, álS
samningum annara verði ekki lok-
ið fyrir funcl Þjóðbandaiagsins. i
Flug Hassels.
Frá New lYork-borg er síniað:
Samkvæmt símskeyti frá Rock-
ford ætlaði sænsk-ameríski flug-
maðurinn Hassel að leggja af stað'
í Stokkhólmsflug sitt í dag, unx
Grænland og ísland.
Frá Kína.
Frá París er símaó: Símskeytn
frá Shanghai til Agence Havas til-
kynnir, að hægfara stjórnarmeð-
limir Kuomintangsflokkanna við-
urkenni, að þeir hafi neitað að
taka þátt i stjórarfundum, sökum
kommunistiskra skoðana með-
stjórnarfélaga.
Utan af landL
——o—■
FB. 15. ágúst.
Eftirfarandi skeyti barst at-
vinnumálaráðuneytinu i dag:
Súlan flýgur 15. ág. .milli kl. 14
og 19. Ef Súlan snögglega lækkar
flugið og flýgur beint niður er það
merki þess, að þar niðri fyrir er
síldartorfa. Einnig verður reynt,
vegna smærri skipa, að henda niö-
ur flöskum með siðustu sildar-
fregnum.
Flugfélag.
Siglufirði, 15. ágúst, F.B.
Tilkyrming frá Flugfélaginu.
Súlan flaug frá Siglufirði kl. 2
í dag austur. Sáum 5 skip að
snurpa norður af Hrísey, flugum
austur að Leirhafnartanga og sá-
um hvergi síld á Skjálfanda og
Axarfirði, utan eina sildartorfu út
a,f Le^rhafnarvikj; allm^kil þoka
var að sjá austur frá. Frá Leir-
hafnartanga tókum við stefnu
beint til Grímseyjar, en urðum
l.eldur ekki varir víð síld á því
svæði og engin sfeip sjáanleg.
Vörpuðum niður síldarfregnum til
tveggja skípa, Kristjáras og Hfsf-
ar, eftir beiSni Guðnmndar Péturs-
sonar, og náðu bæði skipin skeyt-
r.num- Súlan' er aftur fjogin vestur
á Húnaflóa og er væntanleg kl.
7-i 5-
Flugfélag.
Önnur tilkynning frá Flugfélag-
inu:
15. ágúst, kl. 7.45.
Súlan flaug frá Siglufirði kl.
5.40 og fór vestur með landi fyrir
utan Málmey og Drangey- Nokkr-
ir mótorbátar á Skagafirði, engir
að veiðum. Síðan var farið vestur
fyrir Skaga og inn með Skaga-
strönd, mikið af síld innan til við
Kálfshamarsnes og inn fyrir Haf-
staði. Þar var mikið af skipum og
allir að veiðum, taldar voru ná-
lægt 50 síldartorfur og voru sum-
ar mjög stórar. Síðan var snúið
við og flogið yfir Skaga. Einum
niótorbát var sent skeytf um síld-
ina og var hann að sveima innan
við Þursasker; öðrum bát, er var
á siglingu út af Drangey var sent
skeyti. Síðan var farið til baka
yfir Skagafjörð og fyrir Haganes-
vik. Gufubát út af Haganesvík var
einnig sent skeyti. Kl. y.15 lent á
Siglufirði.
Heimsmót gelstalækna.
Um sí'ðustu mánaðamót för
fram alþjöðafundur geisla-
lækna í Stokldiölmi. Þetta var
í annað sinn, sem. slikur fundur
var lialdinn. Fyrra mótið var í
Lundúnum 1925, og minnist
undirritaður, er þar var við-
staddur, að sá fundur v#r tal-
inn fyrsta alþjóðaþing vísinda-
manna eftir heimsófriðinn. —
Yfirleitt má segja, að talsverð
kynni og samvinna sé meðal
geislalækna í ýmsuin löndum.
Þess má t. d. geta, að norræn-
ir geislalæknar eru í samlögum
við starfsbræður sina í Sviss og
Hollandi um útgáfu tímaritsins
„Acta radiologica“, sem gefið
er út í Stokkhólmi, á ensku,
þýsku og frakknesku.
Forseti læknafundarins, sem
nýlega er um garð genginn í
Stokkhólmi, var Svíinn próf.
Gösta Forssell, er stendur í
fremstu röð geislalækna, og er
heimskunnur meðal lækna.
Rúmlega eitt þúsund geisla-
lækna sóttu fundinn, Frá ]?ýska.
landi t. d. um 200, frá Banda-
rikjunum 100, frá Rússlandi um
80, en 130 voru sænskir. Geisla-
lækningafræðin („medicinsk
radioIogi“) er orðin það yfir-
gripsmikil, að verkefninu var
skift i þessar deildir: 1. rönt-
genskoðun, 2. röutgenlækning,
3. radíumlækning, 4. ljós- og
sólskinslækning, 5. rafmagns-
lækning, 6. eðlisfræðilegar rann-
sóknir og 7. líffræðilegar rann-
sóknir.
Mjög var rætt úm nauðsyn-
legar varúðarráðstafanir, tíl
þess að koma í veg fyrir heilsu-
spillandi áhrif geislanna á
lijúkrunarlið og lækna, er liafa
geislalækningar að lífsstarfi.
Auk hörundsskemda, hefir á
síðari árum orðið vart ólækn-
andí blóðsjúkdóma meðal
lækna, er nota mjög kraffmikla
röntgengeisla. Enskir geisla-
Iæknar hafa sýnf míkínn áhuga
á að korna frain alþjóðasam-
þyktum urn varúðarráðsfafanír.
Eíít af aðal-crmræðuefnum
fundarins var háskólakensía í
! geislalækningafræðí,. sern mjög
cj- misjafnlega á veg komin í
ýmsum löndum. Birti eiirn fufl-
t'rú’i frá hverju Iandi: skýrslú' uim
þetta efni'. Sumstaðar er komin
, á regluhundin Icensla, þannig að
öll fæknaefni fá nokkjra þekking
í' geislalækningafræðf. En aair-
arstaðar,. t'. d. í Danmörkir, er
engfnn kenslUsfóll í þessari
greín, viS háskólána. Fanduriim
samþykti að beita: sér fýrir log-
boðinni skyldukenslii við há-
skófana í geislalækningafræði,
senr nú er orði'n svo nríkil vís-
indagrein, að mest'a nauðsyn Ber
tiL að al'menniB' læknar fái
noklcra mentun um það, sem:
kemur til greina við starrf Iæfcn-
anna.
Næsti alþjöðafundirr geisla-
lækna var áfcveðinn í París
1931, og var kosin® forseti
ffakkneslci Iæknirinai próf.
Bectére.
G. CL
Minninpr
frá Dngverjaiandi.
Eftir Sigurbjörn A. Gíslason.
IX
Ólík þjóðerni — ,einnar þjóðarL
Eg býsl við að oss íslending-
um sé tamast að liugsa oss að í
liverju einstöku landi búi noklc-
urnveginn sainstofna þjóð, er
tali sömu tungu. En þvi fer
fjarri að þessu sé svo farið al-
nient, jafnvel ekki á öllum
Norðurlöndum.
Á Finnlandi eru tungur tvær,
algerlega ólíkar. Um 300 þús.
manna tala sænsku, og halla sér
að Sviþjóð, enda flestir af
sænskum ættum. Allir liinir,
sjö sinnum fleiri, tala finsku,
eru Mongólaættar og halda sér
frá Norðurlöndúrn. Þeir kæra
sig litið uni að Iáfa telja sig
með Norðurlöndum éða sækja
norræna fundi, og vildu lielst út-
rýma sænsku.
Eftír komu Danakonungs og
forsæfísráðlierra íslands þang-
að austur í sumar, fundu finsk
blöð liarðlega að því, að engin
móttökuræðan skyldi vera flutt
á finsku, „aðaltungu þjóðarinn-
ar“.
Á hinn bóginn halla Finnar
sér að Magyörum og Eistlend-
ingum vegna frændsemi; varð
eg þess beinlínis sérstaklega var
í förinni í sumar. Meðan eg
dvaldi í Búdapest, komu þang-
að í einum lióp 700 Finnar og
Eistlendingar á „tJraI-úgrískan“
tungumálafund og var tekið
með mestu Virktum af Ung-
verjum.
Viðhafnar guðsþjónustur voru
lialdnar í 2 lúterskum ldrkjum
10. júní vegna þeirra og K. F.
U. K. þingsins, háðar með sama
sniði. Kirkjugestir féngu sér-
stakt lcver á 4 tungumálum,
ungvérsku, finsku, eistnesku og
þýsku, þar sem öll guðsþjón-
ustan, að ræðunni frátekinni,
var prentuð. Set eg hér eitt
safriaðarsvarið til ihugunar
málamönnum. Magyarar sungu:
„Boldogak akik az Umak igé-
jét halljak és megtartják.“
Finnar sungu:
Autuat ovat rie, jotka kunle-
vat Jumalan sanan ja noudat-
tavat sitá.“
Eistlendfngar sungir:
„Öndsad 011 need Kes Jumala
söna kuulvad ja sede tallele pa-
nevad.“
Og loks þýskumælandi fólk á
þýsku, enda stólræðan flutt á
þýsku.
Eg býst við að vissast sé að
setja þýðínguna með, eða kann-
ske lesendurnir viti að þetta
þýðir:
„Sælir eru þeir sem heyra
guðs orð og varðveita það.“ —
Fljótt á litið virðist ekki
margt líkt með þessum málum,
en málfræðingar sögðu mér að
bygging málanna væri skyld,
viðbætur settar aftan við stofn-
orð til að fá nýjar merkingar.
Á ungversku eru t. d. ættar-
nöfn skrifuð Fyrst og svo við-
bót setl við skírnarnafnið tii að
sýna livort viðkomandi er lcarl,
frú eða ungfrú.
Frú Sigriður Snædal væri á
ungversku skrifuð: „Snædal
Sigríðurne.“ Mðbötin ne táknar
frú.
Eitt kveldið í Búdapest var
eg gestur ungversks prests —
liann var líka harön, þar sem
með mér vorú 3 finskir lderk-
ar og blaðamenn frá þessuna
turigumálafundi. Þeim var Ijúf-
ara að tala við mig þýsku e«
sænsku. Voru „finskir F'innar".
Mjög varð eg forviða, er
prestkonan eða barónsfrúin fór
að hæla Eddunum við mig.
Fyrst skildi eg ekki hvað hiúi
átti við, liélt hún væri farin að
blanda ungverskum orðum inn
í þýskuna. — Eg hafði engan
ungverskan háskólamann hitt,
sem nokkuð vissi um íslenskar
bókmentir, og átti því á öðru
von en að ungversk prestkona
færi að tala um norræna goða-
fræði. — En þá hætti frúin við,
að frændi sinn, tungumála-pró-
fessor, liefði skrifað stóra h«>k
á ungversku um norræna goða-
fræði, og þá bók hefði hún lesið
og þótl merkileg.-----
Mér fanst eg kgtina enn bet-
ur við mig á eftir þar á heimil-
inu.
— — Eg mintist áður á málin
tvö i Finnlandi; það þykir nú
ekki mikið er sunnar dregur, t.
d. á Póllandi, Czechoslóvakíu,
Ungverjalandi og Balkanlönd-
um. Þar eru a. m. k. 4 óskyld
tungumál í hverju landi, og liver
þjóð margir sundurleitir ætt-
stofnar, sem alloft liata hverjir
aðra, og bera hlýrri tilfinningar
til einhvers nágrannaríkis en til
þess lands sem þeir búa í —
sárnauðugir stundum. —
Austrænir þjóðflokkar æddu
yfir þessi lönd á fyrri öldum.
Þeir, sem fyrir voru og ekki
voru drepnir, hötuðu aðkomu-
flokkana og reyndu i lengstu
lög að halda við gömlu þjóð-
erni sínu.
Þá var það og algengt fram
á síðustu öld, er tvær þjóðir
höfðu barist, að sigurvegarinn
rak brott íbúa lieilla héraða hjá
þjóðinni sem undir varð, en lét
allskonar ruslaralýð frá sinni
þjóð eða einhverri nágranna-
þjóð talca sér þar bólfestu. Hann
liélt tungumáli sínu fyrir þjóð-
ina eða þjóðarhrotin, sem um-
liverfis hjuggu, og oft nýja
landinu til lítils gagns. pótt
stundum flyttu þessir aðkomu-
menn nýja menningu, naut liún
sín sjaldnast fyirr hatri og
flokkadráttum.