Vísir - 18.08.1928, Blaðsíða 2

V I S I B
Höfum til:
Hpfsmjöl i 50 kg. pokum,
K ar töflumj öl í 50 kg. pokum,
Sagó í 70 kg. pokum.
Ágætar tegundir
Nýkomid:
Kartðflumjöl Superior,
Hrísmjöl og Hrísgrjón 3 teg.
A. Obenlianpt.
Símskeyti
Khöfn 17. ágúst F.B.
Frá Grikklandi.
Stjórnin í Grikklandi hefir fallist
á aö veita flóttamönnum (frá Litln
Asíu) i Þrakíu nokkrar skaöa-
hætur 'fyrir eignamissi. Ákvöröun-
in kemur mönnum mjög á óvart,
þar sem Venizelos lýsti strax yfir
því er hann haföi tekið við for-
setastöðu i stjórninni, að engar
skaðabætur yrði viðurkendar fyr
en eftir kosningarnar. Andstæð-
ingar stjórnarinnar lita svo á, að
þetta sé tilraun af stjórnarinnar
hálfu til þess að vinna sér kosn-
ingarfylgi-
Stórkostlegt járnbrautarslys-
Telegraph Union tilkynnir frá
Belgrad, að á milli Kopje og Pres-
vo hafi íarþegalest runnið út af
sporinu, tólf vagnar byltust um,
tuttugu menn biðu bana, en jmjá-
tíu eru mikið særðir.
ófriöarbannssáttmálinn.
Frá Ottawa er sírnað: Forsætis-
ráðherrann í Kanada og Kellogg,
utanríkismálaráðherra Bandarikj-
anna, hafa tekið sér far með far-
þegaskipinu Isle de France til
Evrópu, til þess að skrifa undir
ófriðarbannssáttmálann.
Osló, 17. úgúst. FB.
Frá skákþinginu í Osló.
Sjötíu teflendur á skákþing-
inu, tíu í meistaraflokki og
fyrsíi flokkur í tveimur hlut-
um. í b-flokki: Gösta Joliansen,
Svíþjóð, Oscar Karlsson, Sví-
þjóð, Thunold, Bergen, Clirist-
iansen, Osló, Eggert, Niels Jo-
hanson, Svíþjóð, Björn Nielsen,
Danmörk, Martinsen, Osló, Hei-
stad Osló, Olav Kvinmark, Sví-
þjóð, Bertel Erikson, Svíþjóð.
Bestir laldir: Gösta Christian-
sen, Kvinmark og Erikson. — I
a-flokki: Cruusberg. Ekki fleiri
frá Danmörku, en tveir Finnar,
annar, Rasmusson, í meistara-
flokki. Annars eru í meistara-
flokki: Haastad, Christoffersen,
Hansen, frá Noregi, Karlin,
Berndtson, Stolz, Olson, Staahl-
berg frá Sviþjóð. Það verða
fleiri Norðurlandameislarar. —
A og B flokkar keppa ekki sam-
an. Osló skáltfélag annast mót-
tökur og Verdtann formaður og
Nielsen forstjóri.
Pétur Zóphóníasson.
Utan af landi.
—o—-
Akureyri 17. ágúst FB.
Víkingur kepti hér i gærkveldi
viö Knattspyrnufélag Akureyrar.
Vann með 4 : 2. Verður kept aft-
ur seinni hluta dags í dag. Gull-
foss fór kl. 2 í nótt. öndvegistíö.
Siglufirði, 17. ágúst. FB.
Tilkynning frá Flugfélaginu.
Súlan flaug frú Siglufirði kl.
4. Var flogið yfir Eyjafjörð
fram hjú Flatey, þaðan til Lund-
eyjar, og þaðan norður til Mún-
úreyja. Þaðan var haldið yfir
nndir Snartastaðagnúp og það-
an yfir Melrakkasléttu. Þoka við
Rauðagnúpa.Flogið yfir ú Þistil-
fjörð miðjan, svo að súst til
Svínalækjarnesja. Bjart veður.
Flogið var sömu leið til baka
að Rauðagnúpum ogþaðanhald-
ið beint yTir Grímseyjarsund til
Siglufjarðar. Ivomið þangað kl.
6,30. Núlægt 20 síldartorfur sú-
ust norður af Flatey, liér um hil
2—3 sjómílur, allar fremur litl-
ar. Nokkrar síldartorfur súust ú
Múnúreyjasundi. Á heimleið var
varpað niður skeyti til mótor-
húts, sem var úti ú Eyjafirði við
herpinótaveiði. Var hann sild-
arlaus; náði hann skeytinu; hélt
þegar austur. Flugfélag.
Minnmgar
frá Hngrerjalandi.
Eftir Sigurbjörn A. Gíslason.
_o—
XI.
Brot úr sögu Ungverja.
„Þegar skelfingin kom mest
að auslan kom huggun best að
vestan,“ segja sumir Ungverjar
út af atburðum er gerðust hjú
þeim um 1520. Bændur gerðu
öfluga uppreisn 1514 gegn
ósanngjörnum höfðingjum ver-
aldlegrar og andlegrar stéttar,en
biðu fullan ósigur; l:Uu síðar
Hveiti
ýmsar tegundip.
Hafpamj el
(Flaked Oats).
Fyripliggjandi.
ÞÖRÐUR SVEIN880N & 00.

U
tóku svo Tvrlcir höfuðborgina.
Rak þar liver liörmungin aðra,
en litla huggun að sækja hjú
fúkunnandi, hjútrúarfullum og
blúfátækum sveitaprestum eða
hjú stórríkum og stórspiltum
biskupum og öðrum kirkjuhöfð-
ingjum, l>ví að svo segir sagan,
að klerkastétt Ungverja hafi
verið skipuð um þessar mundir.
Sjö úra gamall piltur var
gerður að aðalerkihiskup um
1500 og stóljarðirnar svo mikl-
ar, að greifar og barónar voru
„smúbændur“ hjú því.
í ungverskum súlmi frú 1508
er kveðið um: „Frelsara frú
dauða“, „tortímara Tyrkja“,
„hollrúð konunga“, „athvarf
Ungverja“ og útt með þeim orð-
um við — Maríu mey. Svo nóg
var Maríu-dýrkunin.
Trúarstefnur, sem kaþólskir
telja villutrú en evangeliskir
menn telja að ýmsu leyti fyrir-
rennara siðbótarinnar, voru
komnar til Ungverjalands ú 15.
öld. Mú þar einkum nefna evan-
gelisku stefnuna, sem kend er
við Jóhann Hiiss. Hann starfaði
í Praha, liöfuðborg Bæheims,
sem kunnugt er, og var loks
brendur ú búli ú kirkjuþingi í
Konstans 1415. —
Tveir jjrestar ungverskir, er
gerst höfðu úhangendur hans,
gerðu fyrstu þýðingu biblíunn-
ar ú ungversku. Hún var þó
ekki prentuð. Nýja testamentið
var prentað 1541 í fyrsta sinni
ú ungversku, og öll biblían 1590,
stóðn prótestantar að þeim þýð-
ingum.
Margir stúdentar komu frú
Ungverjalandi til liúskólans í
Witten'berg, er frægð Lúters
harst um löndin. En aðallega
voru þeir úr þýskumælandi liér-
uðum, og þar eð oftast var kalt
ú milli Þjóðverja og Magyara,
hælti hinum síðari til að líta ú
siðahót Lúters sem „þýska trú“
og tólui vinsamlegar stefnu
Calvins. Litlu síðar barst „and-
þrenningarstefna“ eða únítara-
trú til Transylvaníu (Austur-
Ungverjalands) og breiddist þar
talsvert út. Landstjórarnir eða
„prinsarnir" þar í landi voru
flestir reformertrar trúar og
andvígir öllum trúarbragðaof-
sóknum, en beittu oft vopnum
til varnar trúfrelsi, einkum í 30
úra stríðinu.
I lok 16. aldar var meiri hluti
fólksins horfinn frú rómversku
kirkjunni. Reformertir, lútersk-
ir og únítarar höfðu sitt kirkju-
félagið hverjir, og er svo enn í
4ag. — Fini únítarabiskupinn í
heimi situr austur í Transylvan-
íu, — en nú er ekki trúfrelsið
mikið síðan Rúmenar fengu
landið.
í öðrum hlutum Ungarns útti
evangelisk trú erfiðara um út-
breiðslu, en gekk þó sæmilega.
Meiri hluti menlaðra manna
hallaði sér í þú útt,er má nokkuð
marka af þvi, að í lok 16.*
aldar voru 30 prentsmiðjur í
landinu og úttu evangeliskir
menn 29 þeirra.
Seint ú 17. öld komu Jesúítar
til sögunnar þar ejrstra, og hefst
þú hin hræðilegasta ofsókn gegn
prótestöntum hvarvetnaþarsem
Austurríkiskeisari réði. Keisar-
arnir litu svo ú, að óhlýðni við
rómverska kirkju væri uppreisn
gegn sér, og gúfu því Jesúítum
sjúlfdæmi í öllum múlum gegn
‘evangelisku fólki. Æddu þeir nú
um Ungarn (og Bæheim) með
lier manns eða ræningjaflokka,
sem drúpu þú, sem ekki létu
kúgast. Árin 1671—1681 eru
kölluð „sorgarúratugurinn“ í
sögu Ungverja, því að’ þau úr
voru ofsóknir mestar. — Eftir-
minnilegast þykir er kaþólskir
menn tólcu um 40 presta og
kennara evangeliskrar trúar og
seldu til þrælkunar ú galeið-
um Spúnverja fyrir 100 dollara
hvern.
Fyrir tilhlutun Englendinga
og Hollendinga tókst hollensk-
um sjóliðsforingja, de Ruyter,
að leysa þú úr þrældómi 9 mún-
uðum síðar (11. febr. 1676), en
þú voru ekki eftir nema 24 lif-
andi af „þrælunum“ og 2 af
þeim 20, sem samtímis liöfðu
verið settir í værstu svaríholin
í Neapel.
Enn i dag halda evangeliskir
Ungverjar þaldvarguðsþjónustu
ú þessum lausnardegi þeirra, en
um það leyti er jafnan grunt á
því góða við rómversk-kaþólska
kirkju, — eins og raunar oft
endranær, énda er saga hennar
ærið dökkleit þar eystra.
í Iok 16. aldar voru protestant-
ar í meiri hluta, en i lok 17. ald-
ar voru jieir ekki nema fimti
hluli þjóðarinnar, — Svo mikhi
höfðu ofsóknirnar komið til
vegar. — •
Ýms hestu skúld og listamenn
Ungverja hafa Verið evangel-
iskrar trúar, en svo hefir og
verið um æði marga foringja
þeirra í sjúlfstæðisbarúttunni
við Austnrríki, en jiess hafa
evangelisku kirkjnrnar goldið
hjú keisaranum, og þeir orðið
þeim mun fúsari að fara að rúð-
um kajmlskra klerka um stjórn
Ungverjalands.
Hafa evangelisku kirkjurnar í
Ungarn því þrúsinnis orðið að
leita erlendrar aðstoðar, sérstak-
lega í Iíollandi og Sviss, en
stundum víðar, og hefir þeim
þannig komið bæði fé til kirkju-
múla og holl íhlutun evangel-
iskra sendiherra i Yin, þegar of-
sóknir geisuðu.
Siðuslu úratugina útti svo að
heita, að fult jafnrétti væri
komið ú milli kirknanna í Ung-
arn. Öll viðurkend kirkjufélög
réðu sjúlf múlefnum sínum og
önnuðust trúkenslu harna sinna
í barnaskólum og fengu öll
styrktarfé úr rikissjóði, sem
miðað var við fólksfjölda.
Ódmn.
—o—
Fyrsta til níunda blaö (janúar
—september) j). á. er nýlega kom-
i'ö út í einu lagi. Hefst það á
„Hundrað ára afmæli Henriks Ib-
sens 20. mars 1928“ Er þar nokk-
tvð sagt frá æviferli og bókmenta-
afrekum hins mikla skálds, en Ib-
sen var, eins og kunnugt er, mesta
leikritaskáld heimsins á síðari
hluta aldarinnar sem leið, og hefir
haft geysimikil áhrif, bæði á al-
menningsálitið og önnur skáld. Er
þarna birt rnynd af skáldinu og
enn fremur mynd af fæðingarstaS
hans í Skien, og fleiri stöðum, þar
sem hann dvaldist á vngri árum.
— Næst er „Ibsens-drápa“, snjalt
kvæði eftir Þorstein Gíslason, er
hann orti í vetur á 100 ára afmæli
skáldsins og flutti hrot úr við íiá-
tiðahöldin í Osló. — Þá kemur
grein (með mynd) af prestshjón-
unum á Grenjaðarstöðum, þeím
síra Pétri Helga Hjálmarssyni og
'konu hans, eftir Þingeying. —
Næst er „Þorsteinn Jónsson á
Grund og Ragnheiður Þorgríms-
dóttir“, eftir Þ. G., en ])á „Jóhann
Björnsson (frá Svarfhóli), hrepp-
stjóri á Akb'anesi," eftir SigurS
Þórðarson, sýslumann- — Ólafur
Lárusson ritar um „Jón Þorleifs-
Míkið 09 gott úi’val af
Sápum
við allra liæfi, frá
heimsþektum
flmum.