Vísir - 02.10.1928, Blaðsíða 3

3.—11. ágúst 1928.
1905 er merkisár í sögu esp-
eranto-hreyfingarinnar. pá var
fyrsta allsherjarjúng esperant-
ista haldið í Boulogne-sur-Mer
á Frakklandi. Siðan hafa slik
þing verið haldin árlega, nema
sum stríðsárin. 20. þingið var
liáð s. 1. sumar i Antwerpen í
Belgiu.
Borg þessi er næsta görnul og
er til þjóðsaga um uppruna
nafns hennar. Einhverntima í
fyrndinni hjó jötunn nokkur við
Seheelde-ósa og hehntaði skatt
af öllum þeim, sem um ána
fóru, ella lijó hann af þeim
liægri höndina og fleygði lienni
út á ána. Loks kom þangað
rómverskur riddari og drap
þursinn og varpaði liöndum
lians í ána. Heitir þar síðau
Antwerpen (Hand-werpen =
Ilandvarp). Hitt mun þó sönnu
nær, að nafn horgarinnar sé
dregið úr orðunum „an ’t werf“,
sem þýðir „við skipalægið“.
Á 9. öld er getið um ram-
'bygðan kastala á þessum stað,
og stendur nokkur hluti hans
enn i dag og er notaður til gripa-
safnsgeymslu.
Borginni óx snemma fiskur
um lirygg, enda er henni vel í
sveit komið. par mætast ýmsar
lielstu verslunarleiðir Evrópu.
pess er getið, að eitt sinn komu
400 kaupíör inn á liöfnina á
einni flæði. Það var á 12. öld.
En siðai- urðu trúarbragðastyrj-
aldir og erlend kúgun til að
kippa úr vexti hennar og við-
gangi. En siðan þjóðin fékk
sjálfræði, liefir hagur liennar
blómgast með ári liverju, Þar
eru nú 450.000 ibúar. Skipauin-
ferð er þar aíarmikil, enda
kvað hvergi vera greiðara né
ódýrara að ferina og afferma
skii>. Þar eru tæki, sem geta
liafið 150.000 kg. á loft í einu.
27.000 tonna skip leggjast þar
liiklaust að liafnarhakka. Árið
1926 komu þangað 11599 skip,
samtals 22,794,896 tonn.
Margar merkilegar bygging-
ar eru í Antwerpen. Nægir að
nefna dómkirkjuna. Turninn á
henni er 123 m. hár. Um hana
sagði Schiller, að næst Péturs-
kirkjunni í Rómaborg væri hún
fegurst guðshús í liinumkristna
lieimi.
Listamenn hefir Antwerpen
átt hópum saman. Bera stór-
liýsi borgarinnar þeirra margar
og miklar menjar. Hefir verið
haft á orði að mikill hluti borg-
arinnar væri eitt stórfenglegt
gripasafn. H'afa ýmsir snilling-
ar lagt þar fram krafta sína.
Einn þeirra var Rubens, svo
eitthvert nafn sé nefnt.
Það er því ekki ólíklegt, að
þcim 1500 espeicantistum (fimm
frá Islandi), se in komu til Ant-
werpen í ág ústbyrjun, liafi
lilegið liugur í brjósti við að sjá
þessa merkile gu borg. En þó
mun þing þei rra liafa valdið
mestu um tilli lökkunina.
. ping þetta v, ar að mörgu likl
undanfprnum þingum. Fundir
voru lialdnir 1 dg margt rætt til
gagns og skem tunar. Dr. Privat
frá Genf, fog seti miðstjóruai;
G. M. C.
(General Motors Truck).
Kr. 3950,00. Kr. 3950,00
G. M. C. vörubillinn er með 6 „cylinder“ Pontiac vél,
með sjálfstillandi rafmagnskveikju, lofthreinsara, er
fyrirbyggir að ryk og sandur komist inn i véhna, loft-
ræstingu í krúntappahúsinu, sem heldur smurnings-
olíunni í vélinni mátulega kaldri og dregur gas og sýru-
blandað loft úl úr krúntappaliúsinu svo það skemmi
ekki oliuna og vélina.
4 gír áfram og 1 afturábak. Bremsur á fram- og aft-
urhjólum. Hjólin úr stáli og óbilandi. Hvalbakur aftan
við vélarliúsið svo auðvelt er að koma yfirbyggingunni
fyrir. Hlíf framan við vatnskassann til að verja skemd-
um við árekstur. Vatnskassi nikkeleraður og prýðilega
svipfallegur.
Burðarmagn 3000 pund, og yfirbygging má vera
1000 pund i ofanálag eins og verksmiðjan stimplar á
hverja bifreið.
Hér er loksins kominn sá vörubíll, sem bifreiðanot-
endur hafa þráð til langferða. Hann ber af öðrum bíl-
um að styrkleika og fegurð og kostar þó lítið.
G. M. C. er nýtt met í bifreiðagerð lijá General Mot-
ors, sem framleiðir nú helming allra bifreiða i veröld-
inni.
Pantið i tima, því nú er ekki eftir neinu að bíða. öll
varastykki fyrirliggjandi og kosta ekki meira en í Chev-
rolet.
Sími 584. Sími 584.
Jólt. Ólafsson & Co,
Reykjavík.
Umboðsm. General Motors bíla.
æææææææææææææææææs
4 «.T4>T4 kT4 *.> <vi *.> *.;j i-’J 1.
WlVIVItKrW K1 fli fli r
esperantista, liélt snjalla ræðu
um nauðsyn smáþjóðanna fyr-
ir alþjóðlegl lijálparmál. Kvað
liann þær margar hverjar eiga
í fórum sínum eitt og annað
mikilvægt til að leggja fram.
heimsmenningunni til þrifa, en
smæð þeirra tefði áhrifin með-
an stórþjóðirnar réði lögum og
lofum á sviði tungumálanna.
Sýndi liann fram á, livílikt
gagn esperanto liefði þegar gert
í þessu efni, þrátt fyrir örðuga
aðstöðu. Hváð myndi þá síðar
verða?
Sumarháskólanum (La som-
eya univeritato) var lialdið á-
fram. Efnið var að þessu sinni
„Sjór og sæfarir“. Tiu fræði-
menn fluttu fyrirlestra um ým-
islegt, sem lieyrði undir þetta,
hver i sinni sérgrein.
Þrjár guðsþjónustur voru
lialdnar þvi að þiugið stóð yfir
um eina helgi. Þær voru fyrir
gyðinga, kaþólska menn og
mótmælendur.
„Hamlet“ Sliakespeare’s var
sýndur á leiksviði. Höfundur
esperantos, dr. Zamenliof,
þýddi leikritið af sinni alkunnu
snild.
Átta ríki sendu fullltrúa á
þingið: Austurriki, Brasiha,
Holland, Iuna, Noregur, Rúme-
nía, Spánn og pýskaland. Hve-
nær skyldi ísland verða með?
Ýms alþjóðafélög sendu lika
fulltrúa, t. d. atvintiumála-
deild ÞjóðabandalagsinSjRauði
krossinn og Heimssaiuband
skáta.
Sunnudaginn 5. ágúst gekk
þingheimur, — hálft annað
þúsund manns, af nær fjörutíu
þjóðum, — i skrautfylking um
borgina, með fánum og hljóð-
færaslætti. Fyrstir voru skátar,
síðan hljómsveitin og þar næst
esperanto-sveit lögreglumanna í
Antwerpen, en þeir eru yfir 50
i henni. Skrúðganga þessi
vakti geysimikla eftirtekt.
Hér er ekki nóg rúm til að
segja nákvæmlega frá öllu þvi,
sem þarna var gert til gagns og
gamans. Hljómleikar dansleik-
ar, skemtiferðir, sýningar, —-
alt þetta verðum við, sem
heima sátum að láta okkur
nægja að nefna.
Eg hefi minst stuttlega á ytri
athafnir þingsins. En innri þýð-
ing þess er miklu mikilvægari.
Sá andi jafnréttis og bræðra-
lags, sem þar ríkir er dýrmæt-
ur. Þarna eru allir fyrst og
fremst menn, einstaklingar af
hinum mikla frændbálki sem
dreifður er um alla jörðina.
Svo geta þeir verið Frakkar
eða pjóðverjar, Rússar eða ítal-
ir, Islendingar eða Danir. Og
það er ekki heldur spurt, hvort
þeir séu gyðingar eða mótmæl-
endur, hvort þeir séu kaþólskr-
ar trúar eða fylgi kenningu Mú-
hameds. AUir, sem vilja draga
úr liatri og skilningsleysi milli
þjóðanna, eiga þarna heiina.
Það er sú göfuga tilfinning,
sem ól og fóstraði esperato. Og
það er sú sama tilfinning, sem
hefir gefið því byr undir báða
vængi, og gert það að þvi stór-
veldi, sem það er, stórveldi,
sem stefnir að því, að lyfta
smælingjunum meðal þjóð-
anna og gefa þeim kost á að
neyta kraíta sinna heimsmenn-
ingunni til heilla, áu þess að
Ví SIR
troðast undir, stórveldi, sem
leggur sig i líma til þess að all-
ir ménn og allar þjóðir lifi i
fögru og friðsömu sambýli.
Á ekki þessi boðskapur er-
indi til smáþjóðanna, sem eiga
í vök að verjást við að lialda
andlegu sjálfstæði sínu?
Og er aniiað hugsanlegt, en
svona göfugu starl’i fylgi bless-
un?
Ól. Þ. Kristjánsson.
pianoleikari dvelur hér i bæn-
um um þessar mundir, eins og
um hefir verið getið hér í blað-
inu. Hann stundar nú fram-
halds og fullnaðarnám i hljóm-
list við háskólann í Berlín og
ætlar að ljúka fullnaðarprófi í
vetur. En aðalkennari hans í
pionoleik er Breithaupt, orð-
lagður maður og merkur á því
sviði. Er leiðsögn hans Markúsi
einskonar lokafágun, áðuú en
hann leggur á þann garðinn,
sem örðugastur þykir og lista-
mönnum er skeinuliættastur.
þann, er vandlátir listdómarar
menlaborganna og áheyrendur
skipa og marka landamörkin til
frægðar og frama. Er garður sá
ófær öðrum en afburðamönn-
um, enda heltast þá margir úr
lestinni. Markús er ótrauður og
mikið i hann spunnið, bæði
meðfætt og tamið með eindæma
harðfylgi. Hér á hfenn vini
marga, sem óska honum hins
besta gengis í þrekraunum
sem fyrir dyrum standa. Ein er
sú, að hann er ráðinn til þess
að leika „klaver-konsert“ eftir
Tchaikovsky í Eisenach,
skömmu eftir að liann kemur
til pýskalands. Verður það
„debút“ eða frumraun hans þar,
sem vinir lians óska að vel megi
talcast. Gefst þeim nú og færi að
gera sér um það hugmynd, af
eigin reynd, hversu hann er bú-
inn til þeirar þrautar og annara,
sem sjálfsagt munu á eftir fara,
því að Markús hefir boðað til
hljómleika í Gamla Bíó á mið-
vikudagskveldið. — Spái eg að
þangað vilji koma fleiri en fyr-
ir lcomast. Th. Á.
Bílaeigendum
mun þykja búbót að eignast
áhald eitt, sem lcomið er liér á
markaðinn. Áhald þetta er til
þess gert, að spara bensín, aðal-
lega, en liefir auk þess ýmsa
lcosti, sem eru til ómetanlegs
gagns fyrir vélarnar. pað er af-
arlítið fyrirfe'rðar og einfalt, svo
að því er hægt að koma fyrir á
hvaða gerð véla sem er, og mun
einnig vera hægt að nota það á
bátamótora. Áhaldið er ame-
rískt og er nefnt Vix humidifier
og Gas Saver og mundi mega
nefna „vökvara og bensínspar-
ara“. Ekki er auðvelt að lýsa vel
þessu litla galdraverkfæri. — í
stuttu máli eru kostir álialdsins
þessir: pað leiðir relcju inn í
véhna, til þess að fyrirbyggja
að smurningsólíur og bensín
storkni og hrúðri í leiðslunum,
leiðslurnar haldast hreinar og
bensínið notast til fulls. Nún-
ingsslit vélarinnar'verður miklu
minna en ella. Vélin helst miklu
hreinni og sparast því mikil
vinna við hreinsun, — og loks
er höfuðkosturinn sá, að vélin
verður sparari á ehlsneyti, svo
að munar frá % alt að helmingi.
— pess má líka geta, að áður-
nefndur ralci eyðir eitruðum
gastegundum sem myndast af
óeyddu bensíni og olíu og valdið
hefir erlendis fjörtjóni mönn-
um, sem unnið hafa að bilavið-
gerðum. Enn er það ótalið, að
áhald þetta hjálpar til að halda
vélinni hæfilega kældri, og þarf
því miklu minna af smurnings-
olíu en ella. — Tvær gerðir af
þessu áhaldi liafa verið reynd-
ar hér í bæ. Annað áhaldið spar-
ar um 15% af bensini, en hitt
sem er nokkru ódýrara, er enn
verið að reyna, og árangurinn
af rannsókninni mun verða
glæsilcgur. — Eg er elcki nægi-
lega fróður til þess að útslcýra
þetta greinilegar, en af því að
cg er þess l'ullviss, að liér er
ekki um „humbug“ að ræða,
ÞriSjudaginn 2. október 1928.
tOCXXSOOOOíSOOÍXXXSOOOOOOOOtX
fslensku
gaffalbitarnir
g eru þeir bestu. 2
Reynið þá!
0 Fást í flestum matvöru- ji
X verslunum. 2[
sooooooooooocxxxsooooooooc;.
þylcir mér rétt að benda bíla-
og mótoraeigendum á þetta
áhald, sem er til sýnis lijá Ólafi
lcaupmanni Guðnasyni á I.auga-
veg 43, sem fengið hefir sölu
umboð fyrir framleiðandann.
Rvik, 26. sept. 1928.
(Inc.) Á.