Vísir - 07.11.1928, Síða 2

Vts IR
1 KHTHHN & OlLSEINI í
Höfum til:
Gúmmíteygjap.
Pappípspoka,
ýmsar stærðir.
We C. pappír.
Símskeyti
—o--
Khöfn, nóv. F. B.
Forsetakosningar.ítu*. Kollhríð-
in.
Frá New York er símað:
Alberi Smith og Herbert
Hoover héldu síðustu kosninga-
ræður sínar í gærkvehli. Var
þeim útvarpað. Sinitli beindi
aðallega orðum sínum til bænd-
anna í vesurríkjunum, en
Hoover hélt ópólitíska ræðu og
skoraði á kjósendur að fjöl-
menna til kosninganna. Veður-
horfur eru góðar víðast hvar i
Bandaríkjunum. Úrslit forseta-
kosningarinnar eru væntan-
leg einhvern tímá í nótt í nokk-
urum ríkjum, en fullnaðarúr-
slit i fyrsta lagi á morgun síð-
degis. Búist er við, að 7 milj.
fleiri atkvæði verði greidd en
við forsetakosninguna 1924. Er
talið erfiðara að spá nokkru um
úrslit þessarar kosningar en
nokkurrar annarar forsetakosn-
ingar, sem haldin hefir verið i
Bandaríkjunum. — Samfara
forsetákosningunni fara fram
kosningar til fulltrúadeildar
þjóðþingsins og þriðjungs öld-
ungadeildar þjóðþingsins. Auk
þess fara fram ríkisstjóra-
kosningar í 34 ríkjum.
Deilur í Frakklandi. Poincare á
í vök að verjast.
Radikali flokkurinn hélt
landsfund í bænum Angers.
Vinstri hluti flokksin* undir
forystu Cailleux réðst á stefnu
Poincarestj órnarinnar, einkan-
lega viðvikjandi kirkjumálum,
hermálum og skattamálum.
Herriot tók svari stjórnarinnar
vi'ðvikjandi tillögunum um trú-
boðafélögin og reyndi að afstýra
því, að krafa um að radikölu
ráðherrarnir segði af sér, næði
fram að ganga. Fundurinn
feldi tillögu um, að radikölu
ráðherrarnir gengi þegar úr
Poincarestjórninni, en sam-
þykti kröfu um, að Poincare
kallaði aftur tillöguna viðvíkj-
andi trúboðafálögunum. Enn-
frcmur krafðistfundurinn læklc-
unar herkoslnaðar, að skatla-
löggjöfin yrði gerð réttlátari og
að stjórnin viðurkenni öll
stéttafélög, einnig félög em-
bættismanna ríkisins. Fundur-
inn ákvað, að radikalir megi
ekki sitja í stjórn sem fram-
kvæmi ekki þessar kröfur. Po-
incare getur vafalaust ekki
fallist á kröfurnar.
Etnu-gosið magnast.
Frá Mílanó er símað: Etnu-
gosið ágerist. Hraunstraumar
hafa eyðilagt skóga og vín-
garða og 72 hús. Nálgast hraun-
flóðiö nú Mascali(?) íbúarnir
í bæjunum í nánd við eldfjall-
ið flýja frá heimilum sinum.
Fögnuður út af heimkomu
Zeppelins greifa.
Frá Berlín er símað: Graf
Zeppelin kom hingað í gær og
var tekið með miklum fögn-
uði. Rikisstjórnin gekst fyrir
opinberum liátíðahöldum. Dr.
Eckener og skipshöfnin gengu
fyrir Hindenburg.
Stjóm Ungverja og Bernard
Shaw. Fávíslegt tiltæki.
Frá Budapest er símað:
Stjórnin í Ungverjalandi liefir
bannað að sýna leikrit Bernards
Shaw í Ungverjalandi. Orsök
bannfæringarinnar á leikritum
lians er sii, að liann sagði í bréfi
lil rithöfundar nokkurs i
Télíkó-slovakiu, að hann vildi
heldur vera Ungverji búsettur í
Tékkó-slóvakíu, en Tékkó-
slovaki búsettur í Ungverja-
landi.
Poincaré beiðist lausnar.
Khöfn, 6. nóv., kl. 17,25. F. B.
Frá Paris er simað: Poincare-
stjórnin hefir beðist lausnar.
Nánara ókomið.
Utan af landi.
Seyðisfirði, 6. nóv. F. B.
Eldur í togara.
í gærmorgun ld. 8 kom hing-
að botnvörpungurinn Syrina
frá Hull nr. 122 með allalvarleg-
an eld í kolarúminu, er kviknað
liafði við gasmyndun. Skips-
höfnin hafði orðið eldsins vör
á sunnudagsmorgun. Slökkvi-
liðinu tókst á 5 klukkustundum
að slökkva eldinn og lijálpaði
þar til tiltölulega hagstæð að-
staða. Öll kolin verða losúð úr
botnvörpungnum, en hann telc-
ur önnur kol.
Samskonar tilfelli kom fyrir
25. sept. s. 1. pá kom hingað
togarinn Nylghau frá Grimsby
með allmagnaðan eld í kola-
rúminu, er kviknað liafði á
sama hátt. J>au kol voru einnig
losuð hér, og skipið fekk sér
önnur kol til heimferðarinnar.
— Er þetta athugunarvert ís-
lenskum botnvörpungum.
Afli á suðurfjörðunum 4—7
skpd. á bál.
Oa*ðasaff&
Andrésar G. pormar.
1 Morgunblaðinu á sunnudag-
inn birtist orðasafn mikið eftir
Andrés G. þormar, sem á að
vera svar við grein minni í Vísi
23. og 24. f. m. um Leikfélagið
og öfundarmenn þess. pessi
grein þormars á fullkomlega
sammerkt við liina fyrri rit-
smið hans, að þvi leyti, að hún
er botnlaus elgur, ívafinn órök-
studdum sleggjudómum og sár-
yrðum uin Leikfélagið.
pað er í raun og veru óvinn-
andi verk, að svara slíkum rit-
smíðum orði til orðs, og veit eg
ekki, hvort eg liefði nokkuð átt
við það, ef liöfundurinn hefði
ekki borið mér á brýn að eg liafi
í grein minni bygt aðallega á
tveim ósannindum. Önnur þess-
ara „ósanninda“ munu eiga að
vera þau, að liann (A. G. ]>.)
hafi gert ítrekaðar tilraunir til
þess að fá Leikfélagið til að
leika leikrit lians „Dóma“.
Hann segir sjálfur frá því, að
hann hafi sent frú Stefaníu
Guðmundsdóttur leikritið áður
en það var prentað. Mér skilst •
að liann muni hafa gert það i
því skyni, að fá Leikfélagið til
að leika það. Ennfremur segir
hann frá því, að frú Guðriin Ind-
riðadóttir liafi sagt sér, að Leik-
félaginu væri ekki kleift að
sýna „Dóma“ af fjárhagsástæð-
um. Mér skilst, að frá G. I.
muni hafa sagt lionum þetta i
tilefni af því, að hann hafi spurt
hana, hvort hún ætlaði að láta
Leikfélagið leika leikritið. Er
Iiér þvi alveg ótvírætt um að
ræða „ítrekaðar tilraunir“ til
þess, að fá leikritið leikið.
priðju tilraunina játar A. }>.
ekki berum orðum, en getur
þess, að hann hafi séð þess get-
ið i bláði, að „Dómar“ væru
meðal þeirra leikrita, er í ráði
hafi verið að leika, þegar Ivrist-
ján Albertson var leiðbeinandi
Leikfélagsins. Hann getur þess
ekki, að liann hafi átt tal um
þetta við K. A., svo handgeng-
inn sem hann þó var honum!
En livað sem þvi líður, þá er
augljóst, að hann liefir gert
ítrekaðar tilraunir til að fá
..Dóma“ leikna, ög er þá sýnt,
að ásökun hans í minn garð lit
af þessu er fram sett gegn betri
vitund. — ]>að er alveg þýðing-
arlaust sem A. p. segir nú um
það, að hann vilji ekki láta Leik-
félagið leika „Dóma“. pað
kannast enginn við, að hann
hafi látið þau orð falla „vetur-
inn 1926“, en allir kannasi við
söguna um vínberin, sem voru
orðin SÚr.
pá segir A. )?., að það ré ó-
fyrirgefanlegt, hvernig eg íafi
„umhverft sannleikanum“ í frá-
sögninni um tilboð Guðm.
Kamban til Leikfélagsins. Eg
hcfi áður gert grein fyrir þessu
atriði og er reiðubúinn að ræða
það ítarlegar við G. K., ef liann
vill. Öðru finn eg ekki ástæðu
til að svara A. p. um það. En
eg skal nú, úr því að eg er byrj-
aður á þvi að svara A. G. p„
víkja nokkurum orðum að vörn
hans að öðru leyti.
Hann viðurkennir, að hann
hafi haldið því fram, að Leik-
félagið hafi sýnt hæfileikaskort
í vali leikrita hin síðari ár. En
síðan segir liann, að eg birti
„langan og glæsilegan lista yfir
leikrit“, sem sýnd liafi verið.
par með skilst mér, að liann
liafi óviljandi kingt þessari
fyrstu ásökun sinni, þvi að með
því er viðurkent, að Leikfélag-
ið liafi þessi ár sýnt mörg
glæsileg skáldverk. Á móti
þessum langa lista yfir elæsileg
skáldverk „teflir“ hann svo
5—6 leikritum frá næstu árum
á undan. Sum þeirra kann hann
ekki að nefna („Hermennirnir“
á Hálogalandi), en önnur munu
flestir telja vafasöm að listgildi.
Auðvitað hefði mátt telja miklu
fleiri góð skáldverk, sem Leik-
félagið hefir sýnt á fyrri árum,
en dæmi A. G. p. sýna aðeins
algerða uppgjöf lians við það,
að finna að leikritavalinu sið-
ustu árin. Léttvægir gamanleik-
ir hafa einatt verið sýndir hér
innanum og niunu vera sýndir
jafnvel í bestu leikhúsum um
lieim allan.
pá eru leikkraftarnir. poy-
mar segir, að þeim liafi hralcað
svo, að félagið sé ekki fært um
að sýna þessi ágætu skáldverk,
sem eg hafi talið upp. Með því
vill hann líka réttlæta dóm sinn
um leikritavalið. En þar er um
tvær alveg sjálfstæðar ásakanir
að ræða. Leikrilaval getur verið
gott, þó að leikendur séu léleg-
ir. Lélegir leikendur geta yfir-
leitt ekki leikið neitt vel. — En
dómur pormars um leikendur
og leikstarfsemi félagsins vfir-
leitt er á engu betri rökum
reistur en aðrir sleggjudómar
hans. Hann viðurkennir, að
dómur Einars Kvaran, um
„Glugga“, sem eg sagði frá, hafi
verið verðskuldaður, að aldrei
hafi sést vankantalausari leikur
liér á landi, að það sé mest að
þakka leiðbeinaranum og að
liann eigi mikla sæmd skilið
fyrir starf sitt. A. G. p. bætir
meira að segja við annari leik-
sýningu („Á útleið“), sem hann
telur að tekist hafi engu síður,
og mér er nær að halda, að þær
gæti orðið fleiri, ef þær aðeins
eru ekki yngri en frá árinu
1925—26. — En leikdómar frá
þvi ári gilda ekki nú, segir A.
G. p. Og það er að vissu leyli
r'Ht. En hyggur þá pormar, að
leiðbeinarinn og aðrir þeir leik-
endur, sem eru þeir sömu nú
eins og þá, og þá áttu skilið
þessa dóma, geti nú verið orðn-
ir svo gersneyddiv leiðbeinara-
og leikhæfileikum, að dómur
lians um þá nú geti verið á full-
ur rökum reistur, Eg geri ráð
fyrir því, að pormar sjái það
hvorki né skílji, að sá dómur
Gúðmundar Kambans, sem
liann birtir i grein sinni, getur
með engu móti samrýmst dóm-
um þeirra Einars H. Kvaran frá
árinu á undan. En annaðhvort
er dómur G. K. rangur eða þá
að dómarnir um „Glugga“ óg
„Á útleið“ eru rangir, því að
G. K. heldur því fram, að leik-
endur Leikfél. bresti þau grund-
vallarskilyrðí, sem þurfi til þess
að geta leikið sómasamlega, og
þau skilyrði gátu þeir ekki liaft
árið 1925, og verið búnir að
Dansskðli
Sig. Guðmumlssonar.
Dansæfing, sem átti að vera
i kveld, verður annað lcveld
(fimtudagskveld) á sama tima,
á Skólavörðustig 3.
missa þau 1926. — En A. G. p.
veit það ofur vel, að dómur G.
K. var innblásinn af fjandskap
til Leikf'lagsins og leiðbeinara
þess og þess vegna hrein mark-
leysa.
A. G. p. liafði lialdið þvi frain,
að bestu og vinsælustu leikend-
ur Leikfélagsins hefðu „tínst
frá því“ og „dregið sig i lilé“
siðustu árin. pessu revnir liann
nú að finna stað með þvi að
gefa í skyn, að Friðfinnur Guð-
jónsson, Óskar Borg og ungfrú
Svanhildur porsteinsdóttir hafi
þannig liorfið úr leikendahópn-
um — þessi árin. Friðfinnur,
sem ávalt liefir verið liinn vin-
sælasti leikari, hefir sem betur
fer ekki dregið sig í hlé eða
tinst frá félaginu enn þá. Hann
er enn i stjórn félagsins, eins og
hann hefir verið i mörg ár; liann
lék í síðasta leiknum, sem leik-
inn var s.l. ár og eg liygg að
liann muni einnig leika fram-
vegis. Svanhildur porsteinsdótt-
ir hefir aldrei verið fastur leik-
andi, að eins leikið nokkur hlut-
verk, við og við, en mun aldrei
hafa viljað gefa sig við leiklist
að staðaldri. Óskar Borg er
vafalaust réttmætt af pormari
að telja meðal vinsælla leikenda
félagsins, enda ber hann sem
leilcari mikinn svip af föður
sinum. Hann liefir engan þátl
tekið í leilcstarfsemi félagsins
síðustu þrjú árin, en að sjálfs
hans sögn er það af því, að hann
er að búa sig undir að ljúka
prófi i lögfræði við Háskólann,
enda innritaðist liann til prófs
á s. 1. vori, þó að elcki yrði úr
því þá, að liann gengi undir
prófið.
pað stendur þannig enn
óhrakið, að enginn af leikend-
um félagsins hafi dregið sig í
hlé eða tinst frá því síðustu
þrjú árin, af þeim sökum, sem
A. G. pormar vildi vera láta.
Og enn liefir félagið öllum
hinum sömu leikkröftum á að
skipa, sem A. G. pormar telur
að hafi verðskuldaðhinalofsam-
legu dóma E. H. K. og annara
leikdómenda, um „Glugga“, „Á
útleið" og jafn vel fleiri leik-
sýninga frá árinu 1925—26,
nema Ágústi Kvaran. En það
skal fúslega játað, að félagið
misti mikið,erhann flutti héðan.
En jafnvel þó að það skarð liafi
ekki verið fylt enn, þá réttlætir
það engan veginn hina fjand-
samlegu dóma sem Leikfclagið
verður nii fyrir af hálfu A. G.
p. og annara, sem af sérstökum
ástæðum hal’a orðið ósáttir við
það síðustu tvö árin. — En ein-
stök órökstudd ummæli slíkra
manna er ógerningur að eltast
við. •
Jakob Möller.
:—*