Vísir - 04.12.1928, Blaðsíða 2

V 1 S í R
)) ife«M x Olsem C
Höfum til:
Rjól, R. B,
Munntóbak B. R,
Reyktóbak, Badminton.
Nauðsynlegap á i
hvepja Iteimili,
í skrifsíofum, vörugsymslalifi3iim,
versluaum, motórliátum og livar^
veína þar, sem menn vilja iiafa
þægilepn Iiiía, sem ekki kostar
meira en^S aura hverja klst.
Verslunin EDINBORG.

Reiðbjól
tekin til
geymsln.
ReiSiijúlaverkstæSií
ÖRNINN,
Laugaveg 20. Sími 1161.
Sótt heim, ef óskafi er.
Símskeyti
Khöfn 3. des. FB.
Veikindi Bretakonungs.
Frá London er símaÖ: Breta-
konungi hefir versnaíS. Bólgan í
lunganu er aÖ vísu dálítið rninni, en
kraftur hjartans minkar. Ástand
konungsins vekur almennan ótta.
Frá Chile.
Frá Santiago er símað: Greini-
legar fregnir af landskjálftunum í
Chile eru ókomnar vegna símslita.
Mikið tjón hefir orðið í tólf bæj-
um i suðurhluta Chile og kringum
þrjú hundruð farist. Mestar ey'Si-
leggingar hafa orðið í bæjunum
Talca, Childon og Constitution.
Áttatíu prósent húsa í bænum Con
stitution eyðilögðust. (Constitution
er allstór verslunarborg).
Frá Frakklandi. *
Frá París er símað: Vegna þess
hve margir glæpir pólitísks eðlis
hafa verið framdir i Frakklandi og
vegna æsinganna út af Nardinimál-
inu, hefir Frakklandsstjórn ákveð-
ið að hafa skuli strangt eftirlit með
miður velkomnum útlendingum,
sem misnota gestrisni Frakka. Tal-
ið er, að flestir glæpir þeir, sem
um er að ræða, séu framdir af út-
lendingum, sem leitað hafa griða-
staðar í Frakklandi.
Verkbanninu í Ruhr lokið.
Frá Berlín er símað: Verlca-
menn í járniðnaðinum í Ruhrhér-
aðinu hafa fallist á tillögu rikis-
kanslarans urn, að Severing innan-
ríkisráðherra kveði upp bindandi
gerðardóm í vinnudeilunni. Þar eð
báðir aðilar málsins hafa þannig
fallist á tillögu kanslarans, aftur-
kölluðu atvinnurekendur verkbann-
ið í gærkveldi.
Fornmenjafundur.
Frá Charkow er símað: Nálægt
Nikolajevsk hafa vísindamenn
fundið rústir grisku borgarinnar
Olivia frá því um 2200 fyrir Krists
burð, þar á meðal rústir stórrar
steinbyggingar, sem skreytt hafði
verið marmaramyndum.
(Nikolajevsk er í Ukraine).
Utan af landi.
ísafirði 3. des. FB.
Landhelgisbrot o. fl.
Þór tók enska botnvörpunginn
Amethyst frá Hull í gær í Djúp-
inu, og var ho’tnvörpungurinn sekt-
aður um 10 þús. kr., afli og veiðar-
færi gert upptækt.
Héraðsmálafundur Norður-ísa-
fjarðarsýslu var haldinn í Súðavík
26.—28. nóv. Mættir voru 17 full-
trúar úr öllum hreppum.
Héraðsmálafundur Vestur-ísa-
fjarðarsýslu var haldinn á Suður-
eyri 26.—29. nóv. Mættir voru 21
fulltrúi úr öllum hreppum, nema
Grunnavíkurhreppi. Auk þess al-
þingismaðurinn.
Fjárhagsáætlun ísafjarðar var
samþykt á bæjarstjórnarfundi 30.
nóv. Áætlunarupphseð tekju og
gjalda rúmlega 3x7 þúsund kr., í
stað 271 þús. í fyrra. Aukaútsvör
ákveðin 155 þús. kr., 120 þús. kr.
í fyrrá.
Fullveldisdagsins var rninst með
venjulegri, fjölmennri samkomu.
Ræður héldu Sigurjón Jónsson
bankastjóri og Haraldur Leósson
kennari.
I ofsaveðri á fimtudaginn fauk
þak af fjárhúsum og heyhlöðu í
Vigur.
Seyðisfirði 3. des. FB.
Fullveldisdagsins var minst hér.
Presturinn flutti ræðu í kirkjunni
fyrir fullveldinu. Var kirkjan þétt
skipuð. Hófst rnessan kl. 4, en kl.
5 hófst samkoma í barnaskólanum
og hafði hátíðanefndin, sem skipuð
var þremur bæjarfulltrúum, 2 í-
haldsmönnum og einurn jafnaðar-
rnanni, ákveðið tvö rninni, fyrir
sjálfstæðinu og landinu.
Enskir Ixotnvörpungar fiska vel
eystra nú.
Borgarfundur var haldinn hér í
gær. Stóð hann yfir frá kl. 4 til kl.
9. Fundarefni: Fjarðarheiðarvegur.
Nefndir höfðu verið kosnar fyrir
nokkru i verkamannafélaginu til
undirbúnings málsins. — Flöfðu
nefridir þessar orðið ásáttar um til-
lögu í málinu.
Fyrri hluti tillögunnar náði ein-
rónxa samþykki fundarmanna, síð-
ari hlutinn samþykki 39 gegn 27.
Meiri hluti verkamanna andsnúnir
bæjartillagi. Fulltrúar þeirra klofn-
ir í málinu.
Tillagan hljóðar svo:
,,Borgarafundurinn skorar á
bæjarstjórn kaupstaðarins, að beita
sér fyrir því við ríkisstjórnina, að
hún taki upp á næstu fjárlög að
rninsta kosti 50 þúsund króna fjár-
veitingu til Fjarðarheiðarvegar og
að skora unx leiS á næsta þing að
sanxþykkja þá fjárveitingu og á
þingmann kjördæmisins að fram-
fylgja þessu af alefli við stjórn og
þing. Ennfremur skorar fundur-
inn á bæjarstjórnina, að hún leggi
til Fjarðarheiðarvegarins alt að 40
þús. kr. í eitt skifti fyrir öll, sem
útvegað yrði með lántöku með sem
allra hagfeldustum kjörum.“
Vitar íslands
í 50 ár.
—X—
í mörgu liafa orðiö frámfarir á
íslandi, síðan það fékk sjálft í
hendur fjárstjórn sína 1874. En það
mundi fæsta gruna, að hinn 1. des-
ember nú í ár hefði aðeins 50 ár
verið liðin frá því, að kveikt var á
fyrsta vitanum við Islandstrendur,
og enn síður, að mestur hluti vit-
anna væri bygður á tveim, síðustu
áratugum. — Þótt enn horfi ótal-
margt til umbóta um það alt, senx
má verða farmönnum til bjargar
og gera greiðfærari ferðir um haf-
ið, hefir þarna orðið æfin/týraleg
framför.
Hinn 1. desember 1878 var
kvejkt á Reykjanesvitanum, og til
minningar þessa atburðar hefir
vitamálastjóri samið og gefið út
allstórt rit: „Vitar á íslandi í 50
ár“. Er það prýðilegt að frágángi
öllum, með fjölda vandaðra mynda
og uppdrátta, er sýna vita Iands-
ins á ýmsum tínxum. Félagsprenx-
srniðjan hefir prentað ritið, og er
henní sórni að fráganginum. — í
þessu riti er sögð saga vitanna hér
á landí, frá því er Halldór Kr.
Friðriksson og Snorri Pálsson al-
þingismenn reyndu að koma franx
vitagjaldí og byggingu vita á
Reykjanesí árið 1874, á fyrsta
þingi, er íslendingar réðu fjármál-
um sínum, alt franx til þessa dags.
Lengi var Reykjanesviti eini viti
landsins. Að vísu voru fljótt settar
upp ljósvörður á fáeinum stöðum,
sem e. t. v. voru betra en alís ekki
neitt. Fyrir aldanxót (i897)voru þó
reistir 3 nýir vitar, á Garðskaga,
Gróttu og í „Skuggahverfinu" hér
í Reykjavík, en það er ekki fyrr
en nokkur ár eru liðin af þessari
öld, að skriður kemst á málið. En
sí'ðan hefir verið haklið ótrauðleg.x
áíram. Samtals hafa reistir verið
51 viti, 1 radioviti, 1 þokulúðurs-
stöð, 1 Ijós- og hjóðbauja, og nokk-
nð af dagmerkjum á landi. Þar að
auki 35 hafnar- og leiðarljós.
„Við stöndum nú þannig,“ segir
í minningarritinu, „að telja má
kerfi'ð allsæmilegt. Að vísu stönd-
um við öðrum siglingaþjóðum
langt að baki, en þess ber að gæta,
að þær byrjuðu á sínum vitakerf-
um fyrir 400 árum eða meira, en
við fyrir 50 árum; þær lxafa lxaft
íólksfjöldann og fjármagni'ð, þær
hafa frernur séð nauðsynina og
fengið reynsluna, en hér hefir öðru
vísi hagað til .... Sunrir munu
spyrja, hve langan tíma og hve
mikið fé þurfi til þess a'ð kerfi’ö
verði fullkomi'ð. Það má fullyrða,
að það verður aldrei fullkonxið i
þeim skilningi, að ekki sé ástæða til
að bæta meiru við .... Vitunum
er hvergi þannig fyrir komið, að
ekki sé ástæða til að fullkomna
þá'. Kröfurnar fara ætíð vaxandi,
óvíða eru vitarnir svo Ijósmiklir,
að ekki sé bót að því að auka ljós-
magni'ð. Altaf er verið að finnx
upp nýjar aðferðir, ný og betri
tæki, hentugri og ódýrari í rekstri,
og er þá skift um. Má því segja,
að altaf sé nóg verkefni fyrir hendi
til að bæta, jafnvel það besta."
Vitamálastjóri nefnir nokkur
dæmi umi það, senx helst vantar í
vitakerfið: landtökuvita við Aust-
urland með þekulúðri og radiovita,
8—10 gó'ða sigiingavita á útnesj-
um NorðurlandS og Austurlands,
fjölda innfjarðavita og þokulúðra,
mikið af fljótandi merkjum með
ljósum og hljóðtækjum, 10—12
radíovíta á útnesjum og líklega
nokkra innanfjarða, endurbætur á
mörgum vitum, o. s. frv. — Ekki
þarf að leggja hendur í skaut sak-
ir ]xess, að verkefnið skorti, og þess
mun eigi heldur að vænta, að það
verði gert, ef vitamálunum; verður
svo stjómað sem að undanförnu.
Vert er hér að geta um sjúkra-
og styrktarsjóð vitavaiiSa Islands.
Tilgangnr hans er að styrkja vita-
verði, ekkjui- þeirra og ónxyndug
börn, er bágstöddi kumia a'ð verða
vegna sjúkdóms eða annara óvið-
ráðanlegra orsaka. Er hann stofn-
aður með skipulagsskrá, er kon-
ungur staðfesti 6. júní 1919. Tekju-
lindir sjóðsins eru tillag frá vita-
vörðunx a. m. k. 2% af launum
þeirra, árlegr framlag úr ríkissjóði,
jafnt árgjaldi allra vitavarða, og
loks fé, sem heimt er af gestttm, er
koma að skoða vitana. Er það á
nokkrum stöðum eigi lítið, og sjóð-
urinn í fyrstu stofnaður utan um
það. —• Sjó'ður þessi er nú orðinp.
á 12. þúsund krónur, og hefir þeg-
ar gert nokkurt gagn. Hefir verið
úthlutað úr honurn 3900 kr. sam-
tals til 12 vitavarða og ekkna, en
txpphæð sú, senx úthlutað er, hækk-
ar m&S hverju ári.
Dönsk blöð
ræSa um 10 ára fullveldi
íslands.
—x—
sem kröfur íiýrra tíma kynnu
að lieimila, og benda á vissa
vegi tíl að fá þeim franxgengL
í lögunum er gert ráð fyrir að
konungssanxbandið sé órjúfan-
Iegt.“ — Auk þessa birtir blaði'ð
ummæli ýnxíssa manna um
þetta mál, m. a. Tryggva pór-
hallssonar, Magnúsar líristjáns-
sonax, Sig. Eggerz, Jóns por-
lákssonai’, Jóliannesar Jóhann-
essonaT, Jóns Sveínbjörnssonar,
Jóns Krabbe, Finns Jónssonar,
Sigfúsar Blöndals, dr. Jóns
Helgasonar bókavarðar, Sigurð-
ar Guðmundsonar skólameist-
ara og Skúla Guðjónssonar
læknis. — Bendir fbrsætisráð-
herra einkum á það, að aldrei
liafi orðið stórstígari framfarir i
þessu landi, á jafnskömmura
tíma, en á síðustu tíu árum, og
kveður það ekki síst frelsinu að
þakka. Ber hann lxlýjar kveðjur
íslendinga til dönsku þjóðariun-
ar, „sem 1918 sýndí lítilmagn-
anum sanngirni og réttlæti.“
í „Mox-genbladet“ segir m. a.:
„Jafnframt því, að ísland hefir
haldið gömlum venjum í menn-
ingu sinni og lagt drjúgan skerf
til norrænnar menningar með
skáldskap sínum, liefir alvinnu-
lif íslandinga fengið þeim góð-
an sess meðal norrænna Ianda.
Enn er þó margt ógert í verk-
legum efnum, og vonum vér, að
í samvinnu landanna á komandi
árum megi Danmörk þar leggja
sinn skerf fram, íslandi til hags-
bóta.“
í „Soeialdemoki-aten“ er lýst
efni sambandslaganna og hve
þau eru til orðin. Er lögð áhersla
á það, að nú sjái allir liver gifta
Þvottadagarnir
(Úr tilk. frá sendiherra Dana).
Fyrsta desember voru ítarleg-
ar greinar um fullveldisafmæl-
ið í öllum Kaupmannabafnar-
blöðum.
í morgunútgáfu „Politiken“
er forystugrein, bæði á íslensku
og dönsku. Er þar einkum
minst sérstöðu Islands meðal
ríkja þeiri’a, er fullvalda urðu
1918, þar sem sjálfstæði Islands
varð framgengt án allra bylt-
inga, eftir langa og eðlilega
þróun. „Sambandslögin milli ís-
lands og Danhierknr eiga eng-
an sinn líka. pxiu eru af báðum
ríkjurn sniðin eftir þörfum
þeirra, og beimila þeim allar
þær breytingar á sambandinu,
hvíldardagav

Látið DOLLAR
vinna fyrir yður
3*
. á meðan þiar sofid

Fæst víðsvegar’.
í helldsðln hjá
Kalldös*! ESjt‘ík«s«jrítl
Harnurstræti 22. Siini 7l5.