Vísir - 24.12.1928, Síða 1
VISIR
Mánudaginn 24. des. 1928.
Lokaður inni um jólin
Tveim dögum fyrir jól sat María
vitS skrifborS sitt. Hún annafSist
afgreiöslu og skriftir hjá gamla
Jóni Westlake. Hann gekk til
hennar, studdi hnúunum á boröiö
og stóð þegjandi, þangað til hann
sá, að hann mundi ekki fipa hana
við vinnuna, þó að hann yrti á
hana.
, Hann mundi elcki hafa dokað
svona við fyrir mánuði, en nú var
hann orðinn rólyndari og miklu
mildari í umgengni en áður, síðan
hann hafði átt nærri klukkustund-
ar tal við starfsbróður sinn, ein-
hvern fornsala frá París. sem kom-
íð hafði að heimsækja hann. En
í kaupum og sölum var hann þó
samur eins og áður.
Hann hafði á boðstólum hvers
konar trausta muni og listaverk,
en einkanlegá allskonar forna
gripi, hringa og gamlar klukkur,
Búdda-líkneski úr eiri, skraut-
gripi skorna úr fílabeini, ábreiður,
kínverskar drekamyndir og forn
húsgögn úr eik. Hann verslaði i
gömlu húsi við Matthew-stíg, og
öllum þessum fjölbreytta varningi
var þrengt inn í hvern krók og
kima, hvar sem því varð við kom-
ið. Jafnvel í baðherberginu var
hrúgað saman postulínsvarningi,
og húsið alt, gamalt og crpið, var
ærið draugalegt innan veggja.
María sat þarna eins og blóm
í forngripásafni og leit á hann
brosandi. Henni var orðið hlýtt
til gamla mannsins, þó að hann
yrti stundum ekki á hana klukku-
stundum saman.
„Hvað hafið þér ætlað yður að
gera um jólin, ungfrú Gregcry?“,
spurði hann.
„Eg hefi ekkert um það hugs-
að,“ svaraði María, og furðaði sig
hálfvegis á þessari spurningu.
„Svo að þér verðið þá einar i
leiguherbergi yðar, og konan, sem
þér búið hjá, verður að bera á
borð fyrir yður um jólin, og
gremst, eins og von er, að þér
hafið ekki farið neitt að heiman.
Þér eruð ekki öfundsverðar af því.
Þér ranglið eitthvað út, og komiö
svo heim og setjist einmana að
miðdegisverði. Þér lesið einhverja
bók og grátið líklega yfir henni.
Og loksins farið þér snemma að
hátta, til þess að láta daginn líða
sem fljótast. Eg þekki þetta.“
„Þessi skemtilega lýsing yðar er
hárrétt í alla staði,“ svaraði María.
„En það hefir engum verðlaunum
verið heitið fyrir lýsing á næstu
jólum mínum, herra Westlake. En
tilraun yðar er þó góðra gjalda
verð.“
Ofurlitið bros fór um hrukkótt
og fölt andlit gamla mannsins.
„Mér hefir dottið í hug tilllaga,
sem yður kynni að falla í geð,“
sagði hann. „Hún gæti gefið yður
dálítið i aðra hönd, og orðiö til
þess, að eg færi að heiman um
jólin. Eg þyrfti að bregða mér til
Parisar, en mér er ekki um að
fara frá þessum verðmætu mun-
um, án þess að einhver sé til þess
að gæta þeirra.“
„Til Parisar?“ spurði Maria.
Henni var örðugt að hugsa sér
gamla Jón Westlake í jólaglaumi
þeirrar borgar.
„Já, til Parísar," svaraði hann.
„Eg ætla að reyna að ná þar aftur
í nokkuð, sem mér er dýrmætt. —
Viljið þér þá eyða jólunum í þessu
húsi, ef eg sé um, að þér fáið allt,
sem þér þurfið hendi til að rétta
á meðan? Eg skal útvega yður
góðan grammófón með skemtileg-
um lögum, og eg skal greiða yður
vikukaup fyrir ómakið. Eða óttist
þér að vera hér einar innan um
drekana?"
„Alls ekki, — en væri nægilegt
lið að mér til þess að gæta búðar-
innar?“
„Nei, — en eg væri sjálfur ónýt-
ur til þess. Þér eruð sennilega
sterkari en eg er orðinn, en dvöl
yöar hér væri nóg til þess, að fæla
alla frá að brjótast inn, og þó að
svo færi, að einhver kæmi, þá veit
eg. að þér munduð hljóða upp yfir
yður og fæla hann burtu. Þér get-
'ð gert yður í hugarlund innbrots-
þjóf, sem væri allur á nálum; ætli
honum brygði ekki í brún, ef hann
iieyrði unga stúlku hljóða upp yfir
sig og kalla á hjálp. — Hann
mundi taka til fótanna og fara
skemstu leið út, en þér þyrftuð
ekki annað en að bíða rólegar eft-
ir lögreglunni."
„Mér er ánægja í að vera hér,
hr. Westlake. Það yrði þó altaf til-
breytni. Má eg hafa danslög á
p'.ötum eftir vild?*"
„Svo mörg sem eg get fengið
keypt.“
Þetta var þá fastráðið, og gamli
Jón Westlake hélt af stað til Par-
ísar, en þegar hann var farinn,
varð Maríu hálfvegis órótt, og
hún gekk upp á loft, þegar hún
tiafði lckað búðinni. Hún bjó þar
um sig, eldaði sér kveldverð, tók
sér bók í hönd og settist við eld-
inn.
Hún var öðru hverju að líta upp
úr bókinni og horfa á fólkið, sem
flyktist fram og aftur um götuna.
Það var að flýta sér aö Ijúka jóla-
kaupunum, En skömmu eftir lok-
unartíma búða, var gatan orðin
mannlaus og alt varö hljótt, ná-
lega eins og í mannlausri borg,
þvi að Jón gamli var eini maður
í allri þessari götu, sem bjó uppi
y fir búö sinni. María fór nú að
heyra til gömlu klukknanna, sem
gengu hér og þar i húsinu, og
„sungu hver með sinu nefi“, og
brak og brestir heyrðust öðru
hverju í gömlum innviðum hússins
og jafnvel út úr dimmum skotum,
þar sem ófrýnilegir drekar lágu
og Búdda-líkneski störðu á eitt-
hvað, sem hún kom ekki auga á.
„Hér virðist eitthvað óhreint á
sveimi, sem gott væri að losna
við,“ hugsaði Maria.
Hún valdi sér danslag, dró upp
grammófóninn og ögraði öllum
þessum gömlu myrkravöldum með
nýmóðins glaumi og gleði.
Síðan tók hún til að dansa þarna
alein, á auðum bletti á miðju gólfi,
eins og kongsdóttir, sem hefði ver-
ið heilluð þangað einhvers staðar
utan úr víðri veröld. Hún var mjög
ungleg, fögur og einmana innan
um allan þenna gamla og fornfá-
lega varning. Hún vissi, að hún
hefði ekki blíðkað skap hinna
ygldu dreka eða mildað ásjónu
Búdda, sem horfði á hana eins og
honum stæði alveg á sama um allt
og alla. En hún hélt áfram að
dansa, til þess að sannfæra sjálfa
sig um, að hún væri ekki hrædd.
Skuggar grúfðu í hverju horni, og
henni hefði ekki komið á óvart,
þó að kaldir fingur hefði þrifið til
hennar út úr einhverju horninu.
En það urðu ekki kaldir fingur,
sem vöktu hana af þessum draumi,
heldur karlmannsrödd.
„Ágætt!“ heyrði hún kallað til
sín. „Afbragð! Framúrskarandi!
Gerið þér svo vel að halda áfram!“
í dyragættinni stóð ungur mað-
ur. Hann hallaðist áfram og svip-
urinn allur bar merki einlægrar
aðdáunar. Hann klappaði saman
lófunum, brosti svo að skein í
hvítar tennurnar og var hinn alúð-
legasti í viðmóti.
„Hver eruð þér?“, spurði María
einarðlega, „Hvernig hafið þér
komist hingað.“
„Þér hverfið þá ekki eins og
þokuhnoðri, þegar yrt er á yður,“
svaraði hann. „Ætli þér hverfið
eins og draumur, ef eg heilsa yð-
ur með handábandi?“
„Hvernig komust þér inn?“ (
„Þér eruð þá mannleg vera!
Annars hefðuð þér vitað alla hluti.
Álfameyjar vita allt.“
„Viljið þér tala í alvöru og
svara mér tafarlaust?"
„Eg vona að það skelfi yður
ekki, þó að eg segi eins og er, að
eg er sonur húsbóndans hérna og
komst inn með útidyralyklinum
mínum. Eg ætlaði að finna West-
iake, föður minn. En eg er ekki
að flýta mér. Hvernig væri að
heyra annað lag, eitthvað skemti-
legt?“
„Sonur húsráðandans! Á þá hr.
Westlake son á lífi?“
„Svei mér, ef eg skrökva! Eins
cg eg stend hérna, þá er eg son-
ur hans.“
„En eg hefi unnið hér hjá hon-
um nokkra mánuði, og hann hefir
aldrei nefnt yður á nafn.“
„Það er mér að kenna. Eg hugs-
aði mest um minn hag og skeytti
ekkert um föður minn. Hann hefði
átt að vita, að yður þætti gaman
að fræðast um annan eins efnis-
mann eins og mig! Sjáið þér ekki
hvað við erum líkir?"
„Ekki liggur það í augum uppi.
Mér finst, ef satt skal segja, að
yk.kur svipi ekkert saman. En þér
eruð ef til vill líkur móður yðar?“
„Það kann að vera. En ætlið
þér ekki að segja mér, hvað þér
heitið? Svo gætum við sem best
dansað saman, þangað til eg fer
aftur til gistihússins."
„Hvaða gistihúss?"
„Anchor heitir það.“
Maria gekk að símanum, og bað
um samband við An,chor gisti-
húsið.“
„Er herra Westlake þarna? Eg
sem spyr, heiti ungfrú Gregory.“
„Nei, ungfrú, hann er nýlega
íarinn út,“ var svarað í gistihús-
inu.
Hún sneri sér að unga mannin-
um, sem stóð hjá henni og hlustaði.
„Þér hafið að minsta kosti skráð
nafnið yðar í gestabókina,“ sagði
hún. „Það er þó heldur til að
sanna sögu yðar.“ Hún tók sím-
ann aftur og spurði: „Getið þér
lýst honum? Þekkið þér hann
i:okkuð?,“
„Þessu getur enginn svarað þar.
Sarfsfólkið er alt nýkomið," sagði
ungi maðurinn.
„Við höfum enga ástæðu til
þess að rengja, að hann segi satt
til sín,“ sagði sá, sem talaði í sim-
anum. „Hvers vegna spyrjið þér?“
„Af því að hann er hér að
spyrja eftir föður sínum, sem far-
inn er að heiman, en húsið er fullt
af verðmætum munum.“
„Væri þá ekki ráðlegast, að þér
leyfðuð honum að koma inn?“
„Plann hefir komist inn með úti-
dyralyklinum sinum.“
„Honum ætti þá að vera borgið,
úr því að svo er, eða sýnist yður
það ekki?“
„Það er likast til,“ svaraði María
og hætti símtalinu.
Francis Westlake horfði á hana
og leit út undan sér, en góðlátlegt
bros lék um varir honum.
„Ef mig hefði grunað -þetta,“
svaraði hann, „þá hefði eg haft
eitthvað með mér, til þess að
sanna hver eg væri,“
„Mér þykir fyrir því, að þurfa
að vera svona varkár, en mér hef-
ir verið trúað tyrir húsinu. En mér
sýnist samt, að þetta geti verið
satt. Má eg bjóða yður eitthvað
að eta eða drekka?“
„Eg dansa aldrei, þegar eg er
saddur,“ svaraði hann. „Eg ætla
í’.ú að draga upp grammófóninn.
Það eru fimm ár siðan eg hefi
dansað við enska stúlku, og mér
þætti gaman að mega dansa fyrst
við yður!“
„Gott og vel. Þér rænið engu á
meðan þér dansið við mig.“
Francis Westlake fór úr yfir-
frakkanum og lagði hann yfir höf-
uð eins Ijótasta drekans.
Þau höfðu ekki stigið nema fá-
ein spor, þegar þau fundu, hve
létt og ljúft þeim varð um sporið.
Maria fann, að hún hafði aldrei
á ævi sinni dansað betur, og Fran-
cis varð þess var, að hann hafði
aldrei dansað, við léttstígari dans-
mey.
„Það er eitthvað í fari enskra
stúlkna," sagði hann, „sem skygg-
ir á allar aðrar. Þér dansið vegna
listarinnar og berist eins og lauf
fvrir vindblæ. Þér trúið ekki, hvað
eg skerriti mér vel.“
„Sama má eg segja.“
„Þér hafið verið hræðilega ein-
mana hér. Er ekki svo?“
María kinkaði kolli.
„Þér þekkið þenna ógurlega
dreka, sem þér breidduð frakkann
yðar yfir? Mig langaði líka til að
hylja hann með einhverju, en var
hrædd um, að hann færi þá að
ygla sig, svo að eg þorði það
ckki.“
„Það er mesta ónærgætni, að
skilja yður hér eina eftir. En fað-
ír minn er nú svona gerður. Af
því að hann hefir aldrei haft nokk-
urn beyg af þessum munum, þá
kemur honum ekki til hugar, að
r.ðrir hafi það. Eða liann mundi
telja slikt til ístöðuleysis, ef hann
yi-ði þess var, og síst vilja glæða
það með vorkunsemi."
„Eg skil ekkert í, að hann skyldi
aldrei minnast á yður.“
„Eg skil það. Við vorum ólíkir
í mörgu. Hann er allur í þessu
gamla, og vildi, að eg tæki þátt
i þessu stafi hans. En eg vildi
skemta mér og fást viö listir. Sein-
ast varð okkur sundurorða, og þá
fór eg mína leið. Mig langaði til
þess að mála glaða menn og glæsi-
legt landslag. En hann sagði, að
það væri gagnslaúst, þvi að ekk-
ert fengist fyrir listaverk, fyrr en
löngu eftir dauða listamannanna.
Hann var vanur að segja, að það
borgaði sig að versla með listaverk
dauðra manna, „en þú hefir hvorki
í þig né á, ef þú ætlar þér sjálfur
að gera þess háttar listaverk,"
sagði hann oft við mig. Og loks-
ins fór svo-------.“
„Eg hefi sjálf heyrt hann segja
þetta margsinnis,“ sagði María.
„Eg fór svo til Parisar, og fór
að mála smámyndir á fílabein. Og
eg var svo heppinn, að Banda-
rikjamenn, sem þar eru, fóru að
sækjast eftir verkum mínum. Nú
er eg á leið til Bandaríkja og verð
þar nokkura mánuði, — eða ef til
vill fer eg þangað alfarinn. Eg á
þar kost á miklu meiri atvinnu en
eg get af hendi leyst.“
„Og þér hafið komið til þess að
kveðja hr. Westlakesagði Mar-
ía.
„Mig langaði til að reyna það.
Vinur minn kom nýlega frá París,
og átti tal viö hann um mig, en
hann vildi þá ekki heyra mig né
sjá. Gott og vel! Faðir minn er
nú ekki heima, svo að þá er ekk-
ert við því að gera.“
„Hvenær leggið þér af stað?“
„Eg ætlaði mér að fara frá Li-
verpool á rnorgun, eða-------.“
„Á morgun? Sjálfan jóladag-
inn?“
„Hvers vegna ekki? Á morgun
eða hinn daginn.“ Hann tók frakk-
ann sinn af gamla drekanum og
horfði á Maríu. „Eg geri ráð fyrir,
að óhætt sé að skilja yður eina eft-
ir hér. Eg á við, að engin hræðsla
grípi yður, þangað til eg kem í
fyrramálið."
„Mér er óhætt,“ svaraði hún.
„Eg veit ekki, hvort mér er óhætt
að trúa yður, og eg veit ekki, hvað
við ættum til bragðs að taka, nema
að þér viljið vera i herbergi mínu
í gistihúsinu í nótt og láta mig sofa
hér ?“
Mariu fanst þetta þjóðráð fyrst