Alþýðublaðið - 11.06.1928, Blaðsíða 2

B
ttB&YÐUBBAÐIÐ
Samtðk alpýðumrar.
Vorn - Sékn.
Áttcsnda {ting Alpýðnsambands Islands
hefst í dag. Þingtð verður sett kl. 5 síðdegis
í Tenaplarahúsfnu.
Þing alpýðu hefst í dag. Að
réttum lögum ætti pað að vera
ping alpjóðar. Alpýðan er fjöl-
mennasta stétt pjóðarinnar, sú
stéttín, siem ber byröarnar, yrkir
landið, veiðir og verkar fiskinn,
reisir húsin, byggir brýr og vegi.
Pað er hún, sem varðveitt hefir
íslénzkt mál og íslenzka menn-
ingu. Það er hún, sem hefir pol-
að plágur, eldgos, harðindi, ein-
okun og kúgun auðs án pess að
m;iss:a manndóm sinn eða trúna
á sjálfa siig.
Hún heíir jafnan til pessa haft
hlutskifti pjónsins, valdhafarnir
heimtuðu pjónustu hennar. Þeir
skipuðu; hún varð að hlýða.
Oft bjó hún við prælakjör, en
prællynda gátu peir aldrei gert
hana.
Erfið lífskjör, óblið náttúra, á-
gengir auðdrotnar, alt hefir petta
kent alpýðunni, að hún verður
að treysta á sjálfa*si.g, treysta á
mátt sánn og megin. Ekki hver
og einn út af fyrir sig, heldur
allir saman. Máttur hvers eins
er smár, máttur allra til samans
lyftir Grettistaki, sem fis væri.
Samtök islenzkrar alpýðu um-
land alt eru að eins 12 ára göm-
ul. Alpýðusamband islands var
stofnað árið 1916. Þetta er hið
áttunda piing íslenzkrar alpýðu.
Fyrár liðlega hálfu öðru ári siðan
var síðasta pingið háð; var paö
sett hér í bænum 29. nóv. 1926.
Mar.gt hefir á dagana drifið
á pessu eina og hálfa ári. Er
pví miargs að minnást. Fulltrúar
alpýðufélaganna eiga nú að
leggja dóm sinn á gerðir sam-
bandsstjórnar og pingfulltrúa Al-
pýðuflokksins. Þeir eiga að fá
glögga skýrslu um starfsemi
flokksáns og hinna einstöku fé-
laga. Þingið en hvort tveggja í
senn dómstefna og liðskönnun;
pað á að dæma um unrain störf
og nema af fenginni reynslu til
varnaðar eða eftírbreytni; pað á
að kanna fylkinguna og efla par
til sóknar og varnar.
Samtökin eru í senn vopn al-
pýðu og verja. Þau eru jafn nauð-
synleg til söknar og varraar.
Tál p,essa hefir samtökunum
verið beitt öllu fremur til varnar
en sóknar. Áuðvaldáð ,hefár gert
hverja tilraunina eftir aðra til að
sundra félagsskap verkamanna,
neitað að viðurkenna félögin
sem samningsaðila um kaup og
kjör, rekið úr atvinnu pá, sem
beitt hafa ' sér fyrir samtökum
verkamanna og ofsótt pá á allar
lundir. Verkalýðurinn he.rir pví
fyrst og fremst orðið að snúast
til varnar, til varnar réttindum
sínum, félagsskap og foringjum.
En vörnin er að snúast í sókn.
Félögin eru viðurkend orðin víð-
ast hvar; pau sækja á.
Um stjórnmálasamtökin er hið
sama að segja. Til pessa netir
Alpýðuflokkurinn lítils mátt sín
á pángi og í héraðsstjórnum. Full-
trúar hans hafa lítið getað sótt á,
peir hafa varist ásóknum eftir
getu. íhaldið hefir sótt á, viljað
prengja kost alpýðu enn mieir
með hátollum, raefsköttum, rikis-
lögreglu, sparnaði á alpýðu-
fræðslu og sjúkrahjálp. En nú
er vörn alpýðunnar að snúast í
sókn.
Alpingiskosningarnar síðustu
voru rnikill sigur fyrir alpýðu-
samtökin, pótt Alpýðuflokkurinn
fengi að eins helming peirra ping-
sæta, isem honum bar, miðað við
atkvæðatölu.
íhaldið sækir ekki lengur á á
pingi. Fulltrúar alpýðu sækja á.
Tkattur á efnamönnum er hækk-
aður, tollar á nauðsynjum lækk-
aðir, stigið spor í áttina til að
bæta úr órétti kjördæmaskipun-
arinnar, lögtryggður hvíldartími á
togurum. Alt er petta gert gegn
harðvítugri mótspyrnu íhaldsins.
t bæja- og sveáta-stjórnum
fjölgar fulltrúum alpýðu stöðugt,
eánnig par sækja peir á. Sums-
staðar hafa peir pegar náð full-
um meiri hluta.
Saga alpýðusamtakanna er hér
e:ins og annars staðar saga um
mátt samtakanna. Því er hverj-
um einum nauðsynlegt að kynina
sér hana vel.
En pótt hverjum einstökum og
pinginu sem heild sé holt og
skylt að rifja upp hið liðna, pá
er ,pó aðalverkefni fulltrúanna,
pingsins, að undirbúa starf kom-
andi ára. Fjöldi viðfangsefna bíða
úrlausnar. En fyrist og fremst
ríður á að fánna ráð til að efla
alpýðusamtökán, gera pau enn
styrkari til sóknar og Varnar.
Þess eru engin dæmi, að sú
stétt, ,sem hefir umráð yfir fé
og friðindum og nýtur peirrar áð-
stöðu, að hún getur tekið ávöxt-
inn af striti annarar stéttar, hafi
af sjálfsdáðum' gefið henni jafn-
an rétt og hlut á við sjálfa sig:
Vilji undirokuð stétt bæta kjör
sín, ná rétti sínum, verður hún
að gera pað sjálf. Þetta verður
íslenzk alpýða líka að gera.
Hlutverk pingsins er að leggja
á ráðin, ákveða stefnuna, finna
leiðirnar.
Takmarkið er:
Yfirráðin til alpýðunnar.
Viðtal við Borgbjerg
ritstjóraíaöalblaðs jafnaðarmanna
í Danmörku.
Með ,,ísland“ í gær komu
dönslcu lögjafnaðarnefndar-
mennixnir, Borgbjerg ritstjóri,
Kragh, Arup, og Hendriksen.
Tíðindamaður Alþýðublaðsins
hitti Borgbjerg að máli í gær-
kveldi.
■— Velkominn til íslands. -—
Hvernig gekk ferðin?
— Ágætlega, segir Borgbjerg,
— og Reykjavík, mér hefir al-
drei sýnst hún jafnfalleg og nú.
Hér er alt svo grænt og blóm-
legt, eins og komið væri langt
fram á sumar. Ribsrunnarnir
hér eru minsta kosti jafnblóm-
legir og þeir voru í Danmörku
þegar ég fóf þaðan. Útsýnið er
alvég óviðjafnanlegt, — og ann-
að eins sósetur; það hreint og
beit borgar sig að koma hingað
bara til að sjá sólarlagið.
Ég hefi komið þrisvar sinn-
um áður til Islands, 1918, 1920
og 1922. Meðan ég sat í stjórn-
inni, lét ég af nefndarstörfum,
en í fyrra tók ég við þeim aftur.
Ég hlakka til að heilsa upp á
kunningjana og sjá framfarirn-
ar, sem orðið hafa hjá yltkur
síðustu 6 árin. Reykjavík held-
ur altaf áfram að stækka; um-
ferðin er eins og í stórborg.
— Já Reykjavík stækkar
mjög ört. — Getið þér sagt mér,
hvað þið hafið á prjónunum,
nefndarmennirnir?
— Um það get ég lítið sagt
að svo stöddu. Nefndin mun
ræðá um strandvarnirnar, gerð-
ardómssamning og svo að sjálf-
sögðu um síldareinkasöluna og
önnur hin helztu lög, sem þing-
in hér og í Danmörku hafa sett
síðan í fyrra. Þegar nefndin
hefir lokið fundahöldum verð-
ur, að venju, gefin út skýrslá
um starfsemi hennar.
Annars lit ég svo á, að aðal-
starf nefdarinnar eigi að vera
að koma á sem nánastri sam-
vinnu yfirleitt milli beggja ríkj-
anna og eyða ríg og kala milli
þjóðanna. Þetta er spor í átt-
ina að því glæsta marki, sem
við jafnaðarmenn stefnum að.
samstarf Norðurlandaþjóðanna,
samstarf allra þjóða, samstarf
alþýðu allra landa, raunveru-
legt þjóðabandalag. Það er tak-
markið. Það er það eina, sem
getur eytt ófriðarhættunni, út-
rýmt styrjöldum, drepið yfir-
drotnunarstefnuna.
— Hvað getið þér sagt mér
um flokksbræður okkar í Dan-
mörku?
— Við búum okkur af kappi
undir kosningarnar til Lands-
þingsins (svarar til efri-deildar
hér), þær verða í september í
haust. Nú er flokkaskiftingin
þar þessi:
Vinstrimenn ...... 31 þingsæti
Jafnaðarmenn .... 25 —
Hægrimenn ......... 12
Gerbótamenn ........ 8 —
Samtals 76 þingsæti
Lögin um kosningar til
Landsþingsins eru mjög ófrjáls-
leg. Aldurstakmarkið er 35 ár;
kjósendur kjósa ekki þingmenn-
ina beint, heldur kjörmenn,
sem svo aftur kjósa þingmenn-
ina; að eins helmingur þing-
manna, 38, er kosinn í einu,
fjórða hvert ár, og af þeim kýs
nú fráfarandi Landsþing 19;
Landsþingið verður ekki rofið
nema það felli lög, sem fólks-
þingið (svarar til neðri-deildar
hér) tvisvar, fyrir og eftir reglu-
legar kosningar, hefir samþykt.
Af þeim 19, sem Landsþingið
nú kýs fáum við 6, bætum við
okkur einum; Gerbóíamenn
bæta líktP við sig einum. Ef í-
haldsflokkarnir, Viristri og
Hægri, tapa 3 þingsætum í við-
bót við kosningarnar, sem telja
verður mjög líklegt, hefir
stjórnin réttan helming Lands-
þingsins. Ef þeir tapa 4 sætum
verður hún í minni hluta.
Hvort heldur, sem þeir nú
tapa 3 eða 4 sætum, verður
erfitt fyrir stjórnina að fara
með völd framvegis, því að í
fólksþinginu hefir hún að eins-
eins atkvæðis meiri hluta.
— Hvernig er sainkomulagið
við Gerbótamenn?
— Jæja, það hefir nú verið
svona, eins og þér vitið. Eigin-
lega slitnaði alveg upp úr því
rétt áður en jafnaðarmanna-
stjórnin lét af völdum. En nú
er Rode farin af þingi, Zahle
fer í Landsþingið og P„ Munck,
sagnfræðingurinn frægi, orðinn
formaður flokksins. Hann hefir
mikinn hug á þjóðfélagsumbót-
um, og býst ég því við sæmi-
legri samvinnu nú. I öllu falli
verða þeir með okkur á móti í-
haldinu.
— Jafnaðarmannastefnunni
er altaf að aukast fylgi hjá
okkur, segir Borgbjerg enn-
fremur, og svona er það als-
staðar; í Svíþjóð fara fram
almennar þingkosningar í sept-
ember í haust. Þar eru líkur
til að jafnaðarmenn nái hrein-
um meiri hluta, þá vantar að
eins 10 þingsæti til að hafa
helming þingsæta; í Noregi
fleygir flokknum fram síðan
innbyrðisdeilurnar hætiu; kosn-
ingarnar í ÞýzkaJandi hafið þið
frétt um og sigur jafnaðar-
manna þar; í Englandi vinna
jafnaðarmenn hverja aukakosn-
inguna eftir aðra. Hvarvetna
treystir alþýðan samtök sín og
sækir fram til sigurs, víða á
hún að eins herslumuninn eftir.
Hvernig gengur hjá ykkur?
— Þing Alþýðusambandsins
hefst á morgun kl. 5, segir tíð-
indamaður Alþýðublaðsins.
— Nei, það var gaman, þang-
að kem ég þá á morgun og
heilsa upp á ylckur, segir Borg-
bjerg að lokum.