Vísir - 07.03.1929, Blaðsíða 2

yisiE
Dósamjólkinn
Milkmann
frá Fyens Flöde Export Co. ,
— Ep bædi ódýp og góð. —
Biðjið kaupmann yðar um „MILKMANN".
Símskeyti
—X—
Khöfn, 6. mars. FB.
Uppreisn í Mexico.
Stjórnin i Mexico tilkynnir,
að uppreisnin sé að eins í rikj-
unum Sonora og Vera Cruz.
Hins vegar segir í fregn frá
United Press, að uppreisnin
breiðst út um landið. Uppreisn-
armenn hafi numið úr gildi lög-
in á móti kaþólsku kirkjunni og
skipað svo fyrir, að opna skuli
kirkjumar á ný. Uppreisnar-
menn segjast hafa unnið sigur
á stjórnarhernum í ríkinu Nue-
voleon og tekið mikið af
skotfærum.
Aguirra hershöfðingi kvað
hörfa undan stjórnarhernum
nálægt borginni Vera Cruz. —
Uppreisnarmenn vilja, að sögn,
stey[>a Gil forseta í Mexico.
Ætla þeir sér að setja Valenzu-
ela hershöfðingja á forseta-
stólinn.
Skjalafölsunin í Belgíu.
Frá Berlín er símað: Geer,
forseli stjórnarinnar í Hollandi,
hefir lýst því yfir, út af birt-
ingu fölsuðu skjalanna um
frakknesk-belgiskan hermála-
samning, að liollensku stjórn-
inni þykir miður,að skjölin voi’u
birt. Stjórnin liafði ekki fengið
vitneskju um birtinguna á tæka
tíð, til þess að koma í veg fyrir
hana. Geer áleit, að HoIIandi
væri engin hætta bixin frá nokk-
urri þjóð.
Samningur Hollendinga og
Þjóðverja 1918.
Frá París er símað: Opinber
frakknesk tilkynning hefir ver-
ið gefin út, vegna skjals þess,
sem birt hefir verið, þess efnis,
að Hollendingar hafi leyft Þjóð-
verjum að nota járnbrautir sín-
ar 1918. Segir í þessari opinberu
íilkynningu, að bandamenn hafi
f'allist á að Þjóðverjum væri
leyft að nota liollenskar járn-
brautir 1918, af því að handa-
menn lxafi óttast, að Þjóðverj-
ar mundu annai-s i’áðast inn á
Holland.
Khöfn, 7. mars. FB.
Sarnbúð Breta og Bandaríkja-
manna.
Fi’á London er simað: Þar eð
góð sambúð Bretlands og'
Bandarikja er talin eitthvert
mikilverðasta skilvrði fyrir tak-
mörkun herliúnaðar, þykir
breskum blöðum einkennilegt,
að Hoover skyldi ekki minnast
á sanxbúð þjóðanna, í ræðu
þeirri, senx liann hélt 4. þ. m.
Bandaríkin og Mexico.
Frá Washington er simað:
Hoover hefir ákveðið, að bann-
ið gegn vopnaflutningi til Mexi-
co slculi gilda áfram. Talið er,
að ákvörðunin kunni að leiða
það af sér, að Mexicostjórn geri
sér von um að vinna sigur á
uppreisnarmönnum.
Frá Alþingi.
--O--
Þar gerðist þetla í gær:
Neðri deild.
Frv. til laga um lend/ngar og
leiðarmerki og' frv. til 1. um
tannlækningar voru hvort-
tveggja afgreidd til Ed.
Frv. til laga um breyting á
1. um xitflutningsgjald af síld
var vísað til 3. umr. og frv. til
1. um fiskiræktarfélög til 2. unxr.
og landbn.
Uixi mál þessi urðu ekki um-
ræður.
Vinnudómurinn. — Þá var
tekið til, þar sem fyr var frá
liorfið, að ræða um vinnudóm-
inn. Sig. Eggei’z lióf umr. og er
útdráttur úr ræðu lians birtur
á öðrum stað hér í blaðinu. —
Þá er Sig: Eggerz hafði lokið
máli sínu, töluðu þeir Lárus á
Klaustri, Haraldur og Ólafur
Thors. Gengu ræður þeirra að
nokkuru út á, að andnxæla
ýmsu því, er áður var franx
komið undir umræðunum, og
skal það ekki rakið hér. Ólafur
gat þess, rneðal annars, að
fi’amtíðai’horfur útgerðarinnar
væri síst friðvænlegri nú en áð-
ur. Samningaumleitanir værxi
stöðugt að vei’ða erfiðari og' erf-
iðari; gæti hann vel borið um
það, því að hann hefði verið í
í flestum sanminganefndum
þeim, senx slai’fað hefði síðustu
árin. En með vinnudómi vonaði
liann að verkföll væri dauða-
dæmd hér á landi.
Að lokum venjulegs fundar-
tíma var málið tekið út af dag-
skrá og umr. um það frestað.
—• Er málið aftur á dagskrá í
dag.
Efri deild.
Um till. til þál. um kaup á á-
höldum til að bora með eftir
heitu vatni og gufu voru á-
kveðnar tvær umræður.
Málsýking.
—o— »
Hvergi hefi eg séð minst á
iskyggilega málspillingu, sem er
þó orðin svo mögnuð að hún
gerir vart við sig hjá vel rit-
færum mönnum. Málspillingu
þessa mætti kalla þágufallssýki
(dativitis), því að hún lýsir sér
þannig, að menn nota mjög
þágufall orða þar sem á að vera
þolfall. Þannig skrifa nú orðið
flestir: „að bola einhverjum
burt“, þó að hið rétt sé: að bola
einhvern burt. Og fremur sjald-
gæft er að sjá skrifað: berast
á banaspjót, eins og rétt er;
menn skrifa: berast á bana-
spjótum, alveg eins og sagt
væri: að bera vopmun á ein-
lxvern. Málsýkingu þessa þyrfti
að rannsaka og islenskukennar-
arnir í barnaskólunum æftu að
geta átt góðan þátt í að útrýnxa
henni. 6. mars.
Helgi Pjeturss.
Gerðardómurinn.
--X--
Svo atidstæSar sem sko'Sanir
manna viröast vera unx vinnu-
dónisfrunxvarpiS á Alþingi, þá
veröur þó niöurstaöan af rökum
andmælenda sem meömælendíx sú,
aö geröardómur í vinnudeilum sé
eina úrræöiö til aö fá vinnufrið og
samkonndag um kaupgjaldið rnilli
atvinnurekanda og verkamanna.
Ræður jafnaöarmanna gegn frv.
hiiíga allar í þá átt, aö verkamenn
eigi aö hafa ótakmarkaöan rétt
til þess að krefjast kauphækkunar,
aö það sé þjóðfélaginu í heild
sinni, ‘atvinnurekstrinum og at-
vinnurekendum sjálfum fyrir
bestu, að verkamenn hafi hátt
kaup og aö kaupkröfurnar reki á
eftir framförum í atvinnurekstrin-
um. -— Þessu andmælir enginn.
En hlutverk gerðardóms er vitan-
lega alt annað en það, aö hamla
þ,vi, að verkamenn geti gert rétt-
mætar kaupkröfur. Hlutvei’k hans
cr einmitt að styðja réttmætar
kröfur verkamanna og hjálpa
þeim til að fá þeim fullnægt. Eins
og það er á hinn bóginn hlutverk
hans að koma í veg fyrir það, að
atvinnurekstur landsmanna þurfi
að stöðvast eða lamast vegna of
hárra krafa. Það er hlutverk gerð-
ardóms að meta sanngjarnlega
livað hver eigi að bera úr býturn.
Aðrir hafa það mest á móti
gerðardómi, að þvingunar dómar
séu til ills eins. Þeini sé ekki unt
að framfylgja gegn vilja aðila,
annars eða beggja, gerðardómur
eigi því að eins rétt á sér, að aðil-
ar komi sér samlan unx, að láta
gerðardóm skera úr ágreiningi sin
á milli. — Nú er þaö að visu orð-
að svo í frumvarpinu um vinnu-
dónx, að dómarnir eigi að skuld-
binda aðila. Hins vegar eru engin
viðurlög ákveðin við því, ef aðilar
neita að hlýða dómi, og rikis-
valdinu ekki fengin nein meðul til
þess að þvinga þá til þess. Þessa
þvingun, senx þarna er um að ræða
í orði kveðnu, virðist því alveg
að skaðlausu nxega fella í burtu.
I’aö hefir ekki verið tilgangur
flutningsmanna, að þvingun yrði
beitt og virðist þá ákvæðiö þýð-
ingarlitið og ef til vill aö eins til
óg'agns. Ef til vill mundi það ein-
mitt reynast affarasælla, að lög-
skipa ekki gerðardóm þegar í
stað, heldur sáttanefnd, sem væri
skipuð á sania' hátt og gerðardóm-
ur ætti að vera skipaður og ynni
á sarna hátt, en að eins kvæði
upp mat á því, hvað væri hæfilegt
lcaup. — Það skiftir engu máli,
hvort sérstök lög yrðu sett um
þetta, eða þá breyting gerð á lög-
umun um sáttasemjara í þessa átt.
En það rná ekki ætla sáttasemjara
einurn að vinna það starif, sem
hér er um að ræða, þvi að hann
mundi vafalaust verða tortrygður.
Hins vegar væri þetta spor i átt-
ina til lögskipaðs gerðardónxs
d§; lítill vafi á þvi, að gerðardóm-
ur kænxi þá innan skamms.
Ein mótbáran gegn gerðar-
dómi er sú, að gerðardómur sé
„ósamrýmianlegur auðvaldsskipu-
lagi", að . verkföll og vinnudeilur
séu einskonar . óaðskiljanlegar
„fylgjui-" auðvaldsskipulagsins á
atvinnuvegunum. í raun og veru
mætti alveg eins halda því frarn,
að þingræði og konungsstjóra
geti ekki farið sanxan. Hefir því
og vafalaust verið haldið fram á
einveldistímunum, bæði af þeini,
semí vildu halda fast við einveldis-
fyrirkonxulagið og cins af hinum,
sem vildu gcrbreyta skipulaginu.
Viðast hvar hefir þó farið svo,
að konungsvaldið hefir smátt og
smátt verið takmarkað með lög-
giöf og venjum, svo aö nú er það
I Krístalsápa I
M fypirliggjandi. I
Þúrður Sveinsson &
IFATAEPKTI
nýkomin í fallegu og miklu
úrvali.
g RY, KFRAKKAR
^ með lang-fallegxxstu sniði.
| G. Bjarnason & Fjelösted.
KxOOQOOOQOCXXXXXXXÍOOOOOOCM
orðið að éins einn þáttur í lýðræð-
isskipulaginu. Alveg á sama hátt
n'já með löggjöfinni takmarka
veldi auðsins í atvinnurekstrinum,
smátfc og snxátt eftir því sem þörf
krefur, án þess að gerbreyta
skipulaginu í einum svip. Og
eitthvert fyrsta sporið sem stigið
verður í þá átt, er einmitt gerð-
ardómur í kaupgjaldsmálum.
Það eru engin rök gegn gerðar-
dórni, að atvinnurekendur og
verkamenn í Englandi hafi orðið
sammála um, að gerðardómur eigi
ekki við; hjá þeinx. Það sannar
ekkerfc annað en það, að þá brest-
ur þroska til þess að geta hlýtt
gerðardómi. Þaö eru heldur engin
rök gegn gerðardómi, að „við
íslenddngar þurfum ekki að hugsa
okkur ]xað, að við getum fundið
úrræði í þeim málum, senx aðrar
Jxjóðir hafi ekki fundið á undan
okkur“, eins og einn þingmaður
sagði. íslendingar hafa einmitt
ýms skilyrði til þess að geta ráðið
fram úr þessum málum, sem aðr-
ar þjóðir brestur, og þá fyrst og
fvenxst almennari'og jafnari rnent-
un og menning, lítt gróna auð-
valdshyggju og tónxlátan bylting-
arhug.
En hér er nú ekki einu sinni
um þaö að ræða að finna úrræði,
sem aðrar þjóðir hafi ekki fundið
á undan okkur. Þeir, sem ekki
nxega til þess hugsa, að íslending-
ar gerist svo ofdirfskufullir, að
lxugsa sér slíkt, geta verið alveg
rólegir. Það eru ekki íslendingar
senx lxafa fundið upp gerðai’dóm
•í kaupdeilum. Aðrar þjóðir hafa
íeynt hann á undan okkur, sumar
íxxeð litlum árangri, aðrar með
ágætunx árangri. Ilvers vegna ætti
okkur ekki að geta tekist vel?
Utdráttur
úr ræðu. Sigurðar Eggerz
um vinnudóininn.
—x—
Verkfallið seinasta hefir hlotið
að opna augu þjóðarinnar fyrir
hættu þeirri, sem henni stafar
af verkföllum. Samniugum varð
loks konxið á fyrir nxiilligöngu for-
sætisi’áðlxerrans. Og til þessí að
samningar næðust, varð stjónxín
að fara þá óvenjulegu leið, aS
leggja frami fé úr rískissjóði, eða
" gefa eftir skatta, til þess að koma
sættum á. Á þessu sést,hvaÖstjórn-
in taldi rnálið alvarlegt, þar sem
hún réðist í þessa lausn á rnálinu.
Framvegis verða deilur eins og
þessar ekki leystar á þennan lxátt.
Það virðist full ástæða til að siá
því föstu. En hvað á þá að gera?
Öllum ætti að vei’a ljóst, að átökixx
eru svo mikil i deilum eins og
þessurn, að þær geta beinlínis
stofnað þjóðfélaginu í voða.
Hvert vei’kfall eða verkbann er
eins og dauð hönd, senx rétt er
yfir viðskiftalíf þjóðarinnar. Og
því oftar senx dauða höndin er rétt
fram, því betur finna hinir gætnai’i
og rólyndari nxenn í þjóðfélaginu,
hvílík hætta er á feiiium.
Dómur í vinnudeilum er ein
leiðin til aö vimxa gegn þessum
háska. Unxi það frunxvarp, sem hér
er á ferðinni, vil eg fyrst taka
fram, aö eg hygg, að skipa mætti
dómimi betur en gert er ráð fyrir
■ 4. gr. frunxiv. En á því veltur
íxxjög mikið, að dóminum sé kom-
ið fyrir á þann hátt, að báðir aðil-
ar beri sem best traust til hans.
Eg treysti þvi, að málið komist í
nefnd og nxiun eg þá gera tillögu
um nýja skipun á dóminunx. AS
öðru leyti virðist fflér mjög furðu-
legt, hvernig lxáttv. foringjar jafu-
aðarmanna hafa tekið í þetta máá.
Þeir tala mjög hávært um þving-
un þá, seml felist í frunxvarpiixu:
Og byggja svo árásir sínar á
þvingunum þeimi, senx þeir leggjá
inn í frunxvarpið. Aðalákvæði
frumvarpsins eru í xo. gr. Þar er
bannað að gera verkfall eða verk-
bann áður en deilumálin koma til
STÓM ÚTSALA
Hafafipdingapl
Sökuixx breyliiiga á verslun minni uni næstu mánaðamót, liefst
slór útsala á morgun. Alt á að seljast og því afar nxikill af-
sláttur gefinn af öllum vöi’unx — frá 10—50%.
Mcðal margs annars má nefna:
Léreft og Tvista, frá 0,60 pr. mtr. Flónel og Sirs, ódýr. Morg-
unkjólatau, 3,50 í kjólinn. Rekkjuvoðir og efni. Sængurdúkar,
liv. og misl.. Rúmteppi. Prjónagarn, á 3,50 pundið. Kápu- og
Kjólatau fyrir neðan hálfvirði.
Golftreyjur og Peysur fyrir lítið. Sokkar kvenna og barna
með nxiklum afföllum. Fatatau, áður 14,50, nú 6,50. Reiðfata-
efni, áður 12,75, nú 6,75. Silkisvuntuefni, nxikið lækkuð.
Karlanærföt, frá 2,45 stk. Hanesfötin þjóðfrægu seljast ódýrt.
Manchettskyrtur nxeð flibba, frá 5,00. Brúnar Spoi’lskyrtur
sterkar á 5,90 stk. Sokkar karla, frá 0,55 parið o. m. m. fl.
Allur skófatnaður selst með ixxinst 10% afslætti.
Komið meðan nógu er úr að velja og gerið góð kaup.
¥©rsl, Þ. Bepgmann.
Hafnarfirði.