Alþýðublaðið - 16.06.1928, Blaðsíða 2

AEÞÝÐUBlíAÐIfi
Af skif ti „Morgimblaðsins"
af fslenzkam stjoramáium.
** „Mgbl.f' brigslar Borgbjerg ritstjóra, formanni danska
hlnta lögjafnaðarnefndarinnar uui, að liann vinni að
pvi að spilla sambúð þjéðanna og nm „seiling" til
áhrifa á íslenzk stjórmál.
Þnð er alkunna, að ihaldið danská barðist mjög eindregið gegn pví, að við íslendingar
lengjum viðurkent sjálfstæði okkar áiið 1918. Hitt vita og allir, að einmitt jafnaðannannaflokk-
arínn danski beitti sér pá iyrirmálstað okkar í Danmörku og vann. mest að pví, að 6ámbands-
teganefndin par var skipuð. Svo mögnuð var óvild íhaldsinis danska — andlegra fóstbræðra
„M0rgunblaðB"-liðsins, par á meðal eigenda blaðsins í Danmöx'ku, — að pað skipaði engan í
æfndina pá ag tók heldur ekki isæti í lögjafnaðarnefndininá næstu 8 ár.
U Borgbjerg ritstjóri var 1 sambandslaganefndinni af hálfu jafnaðarmannaflokksins danska og
íéði málstað okkar par beztan stuðning að dómi íslenzku sjálfstæðismannanna í nefindiwni, enda
er pað i fullu samræmi við stefnú jafnaðarmanna.
&~ í gær ræðst „Morgunbláðið". meb gífuryrðum á þennan mann, biigslar honum um, að hann
misskilji Mutverk sitt í nefndinni og að framkoma hans hér sé „likleg leið til sundrungar og
ósamlyndis milli pjóðanna". Enn fremur lætur blaðið, sem pví pyki pað „merkilegt", að islenzk-
ir jafnaðarmenn skuli leyfa honum, ritstjóra stærsta jafnaðarrnannablaðs á . Norðurlöndum, að
koma á pingi Alpýðuflokksinis.
Þegar ritstjóri Alpýðublað sims hafði lesið penna furðulega samisetaing „Morgunblaðsins",
snéri hann sér til Borgbjergs ritstjóra og bað hann að segja álit sitt um samsetninginn. Borg-
bjerg varð fúslega við peim tilmælum og mælti á pessa leið:
Ummæli Bor^lijergs.
Greinin i „Morgunblaðinu" er
ésvikið sýnishorn af auðvalds-
ga'spri, nákvæmlega sams konar
orðagjálfur og auðvald annara
landa notar, pegar rökin eru
protin. Annaðhvort er greinarhöf-
undur gersamlega ófróður um al-
þjóðasaimslarf og samband jafn-
aðarmanna eða hamn gerir sér
npp fáfræði um þessi efni.
íslenzkir jafnaðarménn halda
saimbandsping sitt. Ég er jafn-
aðarmaður. Ég <er staddur hér
í bænum. Þeir bjóða mér að koma
á pingið og ávarpa flokksbræður
mína héx. Ég págg boðið, er við-
staddur pingsetninguna og flyt
þar ræðu.
Og „Morgunblaðið" lætur sem
pað undrist petta!
Ég er jafnaðarmaður. Hvar sem
ég fer„ í hvaða landi, sem ég er,
hverra erinda, sem eg fer, tel
ég mig hafa rétt til- að tala, tek
ég mér leyfi til að tala um á-
hUgamál mín við alla pá, sem
óska pess, sem vilja hlýða á mig.
Enginn hefir leyft sér að vé-
fengja penna rátt minn — ' fyr
en „Morgunblaðið" nú.
Danski jafnaðarmannáfilokkur-
inn býður ávalt erléndum jafn-
aðarmannaf lokkum áð sienda
menn á pingin, sem hann heldur.
Slíkt hið sama gera jafnaðar>
mannaflokkar allra landa, Ein-
mitt pessa dagana heldur sænski
jafnaðarmannaflokkurinn, ping í
Stokkhólmi. DanisMT jaf naðar>
smenn eru boðnir pangað, og vaia-
föríháður dahská lafcaðarrhanina-
ilókksins hélt ræðu við ping-
ftetnitaiguna, eins og ég Við ping-
setningu Alpýðusambandsins hér.
Ég hefi mætt fyrir hönd dönsku
sfjórnarinnar á fulltrúafundum
I>jóðabandalagsins í GieSnf í Sviss.
Samtimis hefi ég haldið ræður á
fundum svissneskra ]"afnaðar-
.manna, og sVissnesku jafnaðar-
mabnablöðm hafa birt Viðtöl við
mig og ræður, sem ég hefi haldið.
Hver alpýðuflokkur innan Al-
pjöðasambands verkamanna og
jafnaðarmanna (II. Intemationaile)
er f ullkomlega sjálfráður og ó-
háður pví um sín innri mál.
Gagnkvæm hjálp og styrkur til
ko'sninga, bJaðafyrirtækja, útgáfu-
starfsemi eða í deilum við at-
vinnurekendur hafa engm áhrif á
stjórnmálastarfsemi flokkanna i
hinum einstöku löndum.
„Morgun'blaðáð" pegir vandlega
um pau ummæli mín, að daniskir
verkamenn hafi fengið styrk frá
stéttarbræðrum sínum í öðrum
löndum, t. d. yfir eina milljón
króna meðan vérkbainmið mi'kla
stóð yfir. Prátt fyrir pessa geysi
miklu hjálp, voru peir auðvitað
látnir algerlega sjálfráðir um páð',
hvenær og hvernig þeir bundu
enda á deiluna.
I peim löndum ;sem lengst eru
á Veg komhr, lögbjóða verklýðs-
félögin beinlínís gagnkvæmam
styrk og stuðning í vinnudeilum.
„Morguntolaðið" rangfærir orð
míií algerlega. Ég hefi ékki neitt
um pað sagt, að pað gleddi mig
að „auðvaldið" væri hér ,skamt
á vég komið", ekki „glaðst yfír
pví, hve fátækir íslendingar eru".
Ég hefi pvert á rrióti sagt, að
stóratvinnurekstur, auðvald, hafi
myndast hér á íslandi, alveg á
sama hátt og auðvaldið mynd-
aðist í Danmörku fyrir 50 ár-
Um og í Englandi fyrir yfir 100
árum síðan. En ég sagðist gleðj-
ast yfir pví, að aiþýðusamtökin,
jafnaðarstefnan virtist hér á Is-
landi, eins og í Danmörku, hafa
myndast, fest rætur, samtímis
auðvaldinu, en ekki áratugum
síðar, eins og í Englandi, þar
sem auðvaldið í heilan manns^
aldur fékk að leifca lausum hala,
gat óhindrað sogið merg og blóð
úr verkalýðnum. f Englandi var
vinnutíminn lengdur upp í 15—16
stundir á dag. Launin lækkuð sVo,
að verkalýðurinn svalt, þrátt fyr-
tr þenna langa vinnutíma. Kon-
urnar voru þrælkaðar í verk-
smiðjum. Fjögra ára böm send
[niður í kolanámurnar, látin draga
þar hlaðna vagna gegn um þröng
og myrk námugöng- — „Morg-
unblaðið" getur lesið lýsingar á
þessu ástandi í opinberum skýrsl-
Hin frá þessum tímum um iðn-
aðinn bxezka og verksmiðjurnar.
— Heimilin voru eyðilögð með
öllu og alþýðan var að sökkva í
forað eymdar, lasta og siðspilí"<
ingar. Lífskjörin eyðilögðu hana
andlega, ilíkamlega og siðfeíði-
lega. Það var ekki fýr en sam-
tök alþýðu, verklýðsfélögin og
stjórnmálasamtökin, voru orðin
allröflug, að það lánaðist _að
stöðva pessa ægilegu rányrkju
mannlegrar orku. En eyðilegg-
.ingin var svo stórkostleg, að
annar mannsaldur , ileið, önnur
kynslóð dó út, áður en verka-
lýðurinn hafði nokkurn veginn
náð sér aftur.
Hjá þessum hörmungum kom-
umst' við í Danmörku, og ég
kvaðst vona, að Islendingar gætu
komi'st hjá þeim líka; einmitt
vegna þess, að mér virtist jafnað-
arstsfnan, verkalýðssamtökin, hafa
fest hér' rætur samtímis auðvald-
inu. Það gladdi mig.
„Morgunblaðiö" siegir, að ÍMSttn
sé á þvi, að áraugurinn af sjáíf-
stæðisbaráttu íslendinga veifti flft
engu gerðuT, vegna „áhrifa, áem
danskir stjórnmálamenn" (p. é.
Jafnaðarmenn) „kaupi sér á Is-
lenzk stjórnmál".
Nei. — Við jafnaðarmenn kaap-
um ekki stjórnmálaáhrif. Við óált-
um ekki að drotna yfir öðrum;
þjóðum. Við fylgjum ekki yfi*-
drotnunarstefnu herveldanna ogf
auðvaldsins. Þvert á móti. A$-
þióðasamband verkarhanna og
jafnaðarmanna (II. Internationalie)
vinnur að því, að hver þjóð hall
fult frelsi og sjálfstæði. Islenzk-
ir og danskir jafnaðarmenn er»
hvorir tveggja í þessu alþjóðB-
isambandi
Hugmyndin um alþjóðasamstarff
er ekki gagnstæð hugmyndinni
um sérstakt þjóðerni. Alþjóðleg-
ur er ekki hið sama og óþjód-
legur. Þvert á móti. Þjóðasamtðlc
byggjast á því, að til séu sjálf-
stæðar, sérstakar, þjóðarheildir.
Þjóðræknin er einmitt undirstaÖa
alþjóðasamtakia, eins og íean Jaw*
rós svo oft hefir sagt.
Ég er ekki, eins og „Morgun-
blaðið" gefur í skyn, andstæ?--
ingur þeirra manna, sem elskat
tsjálfstæðið. Þvert á m.6ti. Ég,
vann einmitt með peim árið 1918,
pegar „Morgunblaðið", sem péi
var' heimastjórnarmálgagn* lét b*
igert að berjast fyrir sjálfstæði
Islands.
Árangurinn af samvinnu miimi
og axmara danskra nefndarmanna
við íslenzku sjálfstæðismennina
varð — prátt fyrir fastheldnl
„Morgunblaðsins" við dönsk yf-
irráð — sjáifstæði íslands.
Innlend tíðindi-
Keflavik, FB., 15. júni
Enginn afli vegna beituleysis.
Bátar hafa verið á sjó margar
nætur til pess að veiða síld tíl-
beitu, en ekkert fengið.
Fimm bátar famir norður, príí
peirra komnir pangað. Fengu peiK
30—40 skpd. eftir fyrsta túr.
Sláttur byrjaður hér. Einn maS-
ur heyjaði 35 hesta.
Akranesi, FB., 15. júní.
Bátar hættir fyrir, alllöngu. Ó-
ákyeðíð hve margir fara á síld-
veiðar, isennilega færri en vant
er. — Túnasléttur víða byrjaður.
Víða búið að slá og hirða lítií
tún.
Akureyri, FB., 15. júní..
I dag útskrifuðust pessir fimni
stúdentar úr Akureyrarskóla:
Haukur Þorleifsson, Gunnar ío-
hannesson., Baldur Steingrimsson,
Guðmundur Benediktsson og
Bragi Steingrímsson. Haukur fékk
I. einkunn, hinir II.
Benedikí Einarsson, hreppstjóri
á Hálsi, er nýlátinh á spíManuni
hér.
Carl Schiðth kaupmaðto lezt I
dag í Hrisey.